امام سجاد(ع)، مروج فرهنگ دعا بود/ صحیفه سجادیه؛ منشور شیعیان + صوت

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از فارس، دستیابی به حیات طیبه و طی طریق حق، رسالت انبیا و اولیا خداوند در طول تاریخ بشریت است و پیوسته حجت‌های خداوند از ابتدای خلقت بشر تا به امروز بر روی زمین وجود داشته‌اند.
آخرین پیامبر حق حضرت محمد مصطفی(ص) چنین وصیت می‌کند که بعد از خود قرآن و عترتش را باقی می‌گذارد تا زنجیره هدایت انسان‌ها قطع نشود و در نهایت صالحان وارث زمین گردند.
ذریه و سلاله پاک حضرت محمد مصطفی(ص) ادامه دهنده راه پیامبر(ص) بودند و دراین راه و حفظ دین اسلام سختی‌ها و مشقت‌های فراوانی کشیدند اما هر کدام از آنان با توجه به مقتضیان زمان و عصر خود عمل کردند.
در این میان حضرت زین‌العابدین(ع)، چهارمین اختر تابناک امامت و ولایت را به دعاها و نیایش‌های خالصانه‌اش می‌شناسیم؛ دعاهایی که هر کدام خود فرازهایی جهت دستیابی به حیات طیبه و طی طریق حق هستند.
امام سجاد(ع)، امام سجایای اخلاقی و نیکویی‌هاست که بعد از شهادت پدر بزرگوار خود امام حسین(ع) در مدینه تنها و بی‌یاور می‌ماند اما به دلیل اخلاق برجسته و نیکو و همچنین عبادت و نیایش‌های خالصانه‌اش به درگاه خدا مریدان و یاران فراوانی گرد او جمع می‌شوند و مکتب تشیع از راه نیایش‌های آن حضرت ادامه می‌یابد.

صحیفه سجادیه امام زین‌العابدین(ع) که سرشار از مضامین پرقدرت عرفانی و اخلاقی مکتب تشیع است را به نوعی می‌توان منشور شیعیان دانست.
در ادامه این گزارش، به سراغ برخی از علمای دین رفته و نظر آنان را پیرامون زندگانی امام زین‌العابدین(ع) و دعاها و نیایش‌های ایشان جویا می‌شویم.

تبیین شرایط زندگی امام زین‌العابدین(ع)
حجت‌الاسلام عبدالرضا خوشنویس، مدیر اجرایی ستاد زکات فارس در این رابطه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از فارس، گفت: امام سجاد(ع) در سال 38 هجرت یعنی در بحبوحه جنگ صفین متولد شدند و امام سجاد(ع) وقتی چشمهایشان را باز کردند پدر و جد بزرگوار خود را در میدان جنگ دیدند، آن هم جنگ با کسانی که صاحب دینی دارند و اهل قبله هستند اما از درون مانند ابوسفیان و ابوجهل هستند که این یک بخش از زندگی امام سجاد(ع) است.
وی افزود: بخش دوم زندگی ایشان، دوران درک یا حضور در حکومت بنیانگذار بنی‌امیه یعنی معاویه است؛ در دوران حکومت معاویه دو اتفاق مهم در زندگی امام رخ داد، یکی شهادت امیرالمؤمنین(ع) و در حقیقت انزوای آل محمد آن هم  انزوایی متفاوت چون انزوایی که امیرالمؤمنین(ع) در عصر خلافت آن سه نفر داشت انزوای غلیظ نبود بلکه انزوایی بود که حکومت مجبور بود به حضرت علی(ع) رجوع کند و برخی از کارگزاران خود را حتی با رأی و نظر امام علی(ع) انتخاب کند، اما در انزوای غلیظ که بنی امیه ایجاد کرد انزوایی که دشمنی کاملاً آشکار است و حتی آنقدر دشمنی آشکار شد که نام  علی ممنوع شد و کسانی که به این نام خوانده می‌شدند آنها را می کشتند و امام زین‌العابدین(ع) در این عصر رشد کرده است.
حجت‌الاسلام خوشنویس ادامه داد:‌ وقتی امام زین‌العابدین(ع) در این عصر رشد می‌کند پس امام ستم‌های بنی‌امیه را در این دوره دیده است و سپس یزید که خلیفه دوم بنی امیه است و در 4 سال حکومت 3 جنایت بزرگ تاریخی کرد: شهادت امام حسین(ع) تخریب خانه خدا و واقعه مدینه و امام سجاد(ع) این وقایع را دیده و پشت سر گذاشته است و بعدها زندگی مروانی‌ها را دیده است که پلیدتر از اموی‌ها بودند بنابراین در طی 35 سال امامت امام سجاد(ع) که از سال 61 شروع تا 95 هجری ادامه داشت، چنین وقایعی رخ داد.

امام سجاد(ع) فرهنگ دعا را ترویج داد
معاون مرکز رسیدگی به امور مساجد فارس اضافه کرد: در چنین شرایطی امام سجاد(ع) مأمور می‌شوند کاری انجام دهند و آن کار ترمیم تمام این زخمهاست یعنی اگر مردم ظاهراً حضرت علی(ع) را فراموش می‌کنند و به بنی امیه تن در می‌دهند و اگر امام حسین(ع) و یاران آنها آنگونه شهید می‌شوند که حتی شهید شدن آنها رنگ و بوی دینی به خود می‌گیرد و برخی‌ها امام حسین(ع) را به عنوان مقصر شناختند، دلایلی دارد و مهم‌ترین دلیل آن این است که معرفت عمیق از جامعه رخت بر بسته است و شاخص‌های معرفتی و شناخت واقعی در جامعه افتاده و زیرپا له شده است و اساس کار این است که مردم با خدا آشتی نیستند و خدا را خوب نمی‌بینند و نمی‌فهمند؛ لذا امام سجاد(ع) فرهنگ دعا را ترویج کرد یعنی احساس کرد که اگر دعا به سبد عمومی مردم اضافه شود بخش زیادی از بن بست‌های زندگی آنان حل می‌شود.

وی با بیان اینکه دعا موجب خروج مردم از بن‌بست‌های موجود می‌شود، گفت: امام سجاد(ع) دعا را ترویج کرد اما نه دعایی از روی عجز و لابه و این مسئله بسیار مهم است؛ دعا و ابتهال متفاوت هستند، ابتهال در عین حالی که خوب است مجموعه‌ای از درد و دل‌های انسان با خدا برای آرامش و تسکین خود است اما دعا مجموعه‌ای از گفت‌وگوهای انسان در قالب واژه‌های پرمعرفت با خداست یعنی در دعا هم نشر آموزه‌های دینی و هم ارتباط کلامی با خدا رخ می‌دهد که امام سجاد(ع) در پی ترویج آن بود.

دعاهای صحیفه سجادیه بیانگر دردهای جامعه است
حجت‌الاسلام خوشنویس با یادآوری اینکه هر کدام از دعاهای صحیفه سجادیه بیانگر یکی از دردهای جامعه است، گفت: درد امروز جامعه ما وابستگی غیرمعمولی به دنیاست و این وابستگی با نشر کلامی خدا رفع می‌شود امام سجاد(ع) تلاش کرد تا این آموزه و معرفت را به مردم منتقل کند.
مدیر اجرایی ستاد زکات فارس به صحیفه سجادیه اشاره کرد و گفت: مرحوم سیدشرف‌الدین آملی در کتاب المراجعات خود جهت اثبات امامت امام سجاد(ع) می‌گوید کتاب صحیفه سجادیه، مهم‌ترین دلیل بر حقانیت شیعه است.

شیعه را باید از صحیفه سجادیه شناخت
وی با تأکید بر ضرورت نگاه محتوایی به صحیفه سجادیه عنوان کرد: باید محتوای این کتاب ارزشمند را دید و اگر کسی بخواهد شیعه را بشناسد آن را از صحیفه بشناسد لذا اگر کسی از برادران اهل تسنن بخواهد ‌شیعه را بشناسد،‌ این مکتب را از صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) باید بشناسد نه از رفتارهای سخیف برخی از افراد.
حجت‌الاسلام خوشنویس تأکید کرد: توصیه می‌شود جهت شناخت شیعه تنها از روی دیدن چند کلیپ قضاوت نشود، بلکه حرف شیعه، صحیفه سجادیه است و شیعه یعنی شیعه صحیفه سجادیه.
حجت‌الاسلام مهدی امجدی‌زاده، جوان‌ترین امام جمعه کشور نیز در این باره به خبرنگار ایکنا گفت: امام سجاد(ع) مانند تمام اهل بیت عصمت و طهارت(ع) که هر کدام به تناسب موقعیت زمانی خود و به عنوان تبلیغی که در اختیار آنان قرار می‌گرفت اقدام به انتقال معارف اسلامی در لایه‌ها و سطوح مختلف کردند.
وی افزود: در زمان‌های مختلف تمام اهل بیت(ع) این اقدامات را انجام دادند و معارف الهی را در قالب کلاس درس، مناظره، جهاد و جنگ منتقل کردند و امام سجاد(ع) به تناسب موقعیت زمانی خود معارف الهی و آموزه‌های دینی را در قالب دعا، عبادت و آموزش الفاظ دعا به شاگردان و انتقال جملات ادعیه به مردم و به لایه‌های مختلف جامعه اسلامی انتقال کردند.

ادعیه امام سجاد(ع) خط سیر پیشرفت جامعه را تبیین می‌کند
حجت‌الاسلام امجدی‌زاده با اشاره به دعای ابوحمزه ثمالی و کتاب صحیفه سجادیه امام سجاد(ع) عنوان کرد: برخی از جملات امام سجاد(ع) در این کتاب‌ها و دعاها جملات ریشه‌ای است یعنی خط سیر پیشرفت جامعه را تبیین می‌کند.

امام جمعه کلات نادر اضافه کرد: برخی از ادعیه دیگر حالات عرفانی خاص ایشان است به ویژه دعای عرفه امام سجاد(ع) که دارای مضامین سنگین و پرمحتوا و قابل نشر به مردم متدین است.
بنا بر این گزارش، حجت‌الاسلام سیدمحی‌الدین طاهری، دبیر جامعه روحانیت شیراز نیز در این رابطه به خبرنگار ایکنا گفت: همیشه  نوع مبارزه ائمه اطهار با تاکتیک خاص زمان خود تغییر می‌کند؛ زمانی امام حسن(ع) باید صلح کند که با صلح چهره معاویه و خاندان بنی امیه مشخص می‌شود و زمانی امام حسین(ع) باید در میدان مبارزه نظامی داشته باشد و به این وسیله چهره آنها را رسوا کنند و زمانی است که جو آنقدر اختناق و خفقانی است که اجازه مبارزه مثل دوران سید الشهدا(ع) را نمی‌دهد.
وی اضافه کرد: دوران امام سجاد(ع) در زمانی واقع شده که بنا بر روایات حضرت بعد از شهادت پدرشان تنها بودند به طوری که برخی اوقات از مدینه خارج می‌شدند و اوقات خود را در جاهای دیگر می‌گذراندند زیرا جو آن زمان بر علیه خاندان امامت بسیار مسموم شده بود و امام را در تنگناهای فراوانی قرار داده بود.

مبارزه امام سجاد(ع) در قالب دعا شکل گرفت
حجت‌الاسلام طاهری با بیان اینکه امام زین‌العابدین(ع) مبارزه خود را با دعا انجام داد، گفت: حضرت تمام مسیرهایی که در راه مبارزه باید پیدا کند در قالب دعا آورده است یعنی در قالب دعا مسائلشان را فرموده‌اند و همین آرام آرام زمینه را در بین مردم چنان فراهم کرد و جو جامعه را آنچنان به سمت خاندان عصمت و طهارت تغییر داد که یکی از بزرگترین تشییع جنازه‌هایی که در تاریخ اسلام در مدینه اتفاق افتاده است و جمعیت وسیعی در آن شرکت کردند، تشییع جنازه امام سجاد(ع) بود یعنی امام سجاد(ع) توانستند با مبارزه منفی خود به وسیله دعا آرام آرام جامعه را به طرفی سوق دهند که نهایت آن رسوایی خاندان بنی امیه بود.
رئیس هیئت  امنای آستان مقدس حضرت سیدعلاءالدین حسین(ع) با اشاره به ویژگی‌های دعاهای امام سجاد(ع) عنوان کرد: مشکل اصلی که بعد از رحلت پیامبر(ص) به وجود آمد این بود که مردم از خدا فاصله گرفتند و از آموزه‌های دین و اخلاق الهی دور شدند و امام سجاد(ع) با روشی که عملیاتی کردند در واقع جامعه را به طرف اخلاق سوق دادند و به وسیله دعاها و رفتارهای اخلاقی خود توانستند جامعه را تغییر دهند و این خود نشان‌دهنده این است که ویژگی‌های دعاهای امام سجاد(ع) وسیله اتصال انسان با خدا را تضمین و تأمین می‌کند و مردم از این طریق می‌توانند به خدا نزدیک شوند.