پدرانمان، مادرانمان .../ کلمات نورانی سیدالساجدین(ع) در شکوه مقام پدر و مادر

فکر می‌کنیم همیشه باید باشند و بهترین‌ها را مهیا کنند. فکر می‌کنیم مسئول خوب کردن دنیای اطراف ما هستند. آنها تنها افرادی هستند که فکر می‌کنیم همیشه باید ما را همین گونه که هستیم با همه بدعنقی‌هایمان، تندی‌ها و کاستی‌هایمان تحمل کنند و چیزی نگویند.

گاه فکر می‌کنیم مسئول همه نداشته‌های امروز ما هستند. حتی بسیار شده دلیل نرسیدن‌هایمان را در لایه‌های عمیق‌تر ذهن به آنها نسبت دادیم و به چشم افرادی که فرصت‌های زندگیمان را در گذشته ناموفق خود از ما گرفته‌اند، نگاه کردیم و فکر نکردیم چه ساده و بی‌مضایقه خوشی امروزشان را در خوشی ما تعریف کرده‌اند.

غافل شدیم از اینکه چقدر برای خوشبخت بودن به وجود بی‌ادعا و نازنین‌شان محتاجیم. خوبی‌ها و بزرگیشان را با همه وضوحش ندیدیم و از دیدن لطافت و اعجاز نگاهشان کور ماندیم. پدرانمان، مادرانمان ... .

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خوزستان، دعای بیست و چهارم صحیفه گرانقدر سجادیه، کلمات نورانی سید الساجدین(ع) برای پدر و مادر است؛ دعایی بسیار زیبا، روشن و در عین حال شگفت‌آور که ما را به تأمل در شیوه رفتار خود با پدران و مادرانمان دعوت می‌کند.

در فرازهای نخست این دعا، امام از خداوند تقاضا می‌کند: «وَ أَلْهِمْنِی عِلْمَ مَا یَجِبُ لَهُمَا عَلَیَّ إِلْهَاماً وَ اجْمَعْ لِی عِلْمَ ذَلِکَ کُلِّهِ تَمَاماً»؛ خدایا دانستن آنچه را که درباره آنان بر عهده من است در دلم بنگار» و «آموختن همه واجبات را در مورد آنها بی‌کم و کاست برایم فراهم نما.»

امام در تقاضای آموختن رفتار صحیح با پدر و مادر به این مقدار کفایت نمی‌کند و می‌فرماید: «ثُمَّ اسْتَعْمِلْنِی بِمَا تُلْهِمُنِی مِنْهُ»؛ آنگاه مرا به آنچه در این زمینه الهام کرده‌ای به کار گیر. و از خدا توفیق در این راه را می‌طلبد: «وَ وَفِّقْنِی لِلنُّفُوذِ فِیمَا تُبَصِّرُنِی مِنْ عِلْمِهِ حَتَّى لَا یَفُوتَنِی اسْتِعْمَالُ شَیْ‏ءٍ عَلَّمْتَنِیهِ»؛ و توفیقم ده تا نسبت به آنچه به من بصیرت می‌دهی اقدام کنم تا به کار بستن چیزی از آنچه به من تعلیم داده‌ای از دستم نرود... .

امام علی بن حسین(ع) چنان با تأکید و دقت درباره آنچه در مقابل پدر و مادر بر ما واجب است سخن می‌گوید که گویی از دست رفتن حقی ولو کوچک در این میان خسران بزرگی است.

امام(ع) از خداوند تقاضا می‌کند آنچه درباره پدر و مادر نیاز است، به وی آموزش دهد و بر کامل و بی کم وکاست بودن آن تأکید می‌کند. در گام بعد، به کاربستن آموخته‌ها را در نظر مبارک می‌آورد و دعا می‌کند و یاری خدا را در این راه می‌طلبد. امام در سخن گفتن از پدر و مادر به چه جایگاه بلندی نظر دارد؛ جایگاهی که خود به خود بلند است؛ اما فرازهای این دعای نورانی سطر به سطر اندیشه ما را یاری می‌کند، سر بلند کنیم و مقام مادران و پدرانمان و خردی خود را مقابل آنها ببینیم.

هیبت و شکوه پادشاهان خودکامه

امام سجاد(ع) از خداوند می‌خواهد هیبت و شکوه پدر و مادر به‌سان هیبت و شکوه پادشاهان خودکامه در دلش جای گیرد و از آن بیمناک باشد و در عین حال همچون مادری مهربان به آنها بی‌اندازه نیکی کند: «اللَّهُمَّ اجْعَلْنِی أَهَابُهُمَا هَیْبَةَ السُّلْطَانِ الْعَسُوفِ، وَ أَبَرُّهُمَا بِرَّ الْأُمِّ الرَّءُوفِ» و در ادامه می‌خواهد خدمتگزاری برای پدر و مادر را برای ما از لذت خواب در چشم خواب‌آلود شیرین‌تر و از شربت گوارا در ذائقه تشنه گواراتر کند تا خواسته آنها را بر خواسته خود ترجیح دهیم و خرسندی آنها را بر خرسندی خود مقدم داریم.

سید ساجدین(ع) در فراز دیگری دعا می‌کند صدایش در محضر پدر و مادر ملایم و گفتارش خوشایند و خلق و خویش نرم و قلبش لبریز از محبت آنها باشد: «اللَّهُمَّ خَفِّضْ لَهُمَا صَوْتِی، وَ أَطِبْ لَهُمَا کَلَامِی، وَ أَلِنْ لَهُمَا عَرِیکَتِی، وَ اعْطِفْ عَلَیْهِمَا قَلْبِی، وَ صَیِّرْنِی بِهِمَا رَفِیقاً، وَ عَلَیْهِمَا شَفِیقاً».

مصالحه‌ای زیبا با پدر و مادر/من این حق را به آنها بخشیدم

امام بزرگوار در ادامه، مصالحه زیبایی با پدر و مادر در حضور خداوند انجام می‌دهد و می‌فرماید: «اللَّهُمَّ وَ مَا مَسَّهُمَا مِنِّی مِنْ أَذًى، أَوْ خَلَصَ إِلَیْهِمَا عَنِّی مِنْ مَکْرُوهٍ، أَوْ ضَاعَ قِبَلِی لَهُمَا مِنْ حَقٍّ فَاجْعَلْهُ حِطَّةً لِذُنُوبِهِمَا، وَ عُلُوّاً فِی دَرَجَاتِهِمَا، وَ زِیَادَةً فِی حَسَنَاتِهِمَا، یَا مُبَدِّلَ السَّیِّئَاتِ بِأَضْعَافِهَا مِنَ الْحَسَنَاتِ. اللَّهُمَّ وَ مَا تَعَدَّیَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ قَوْلٍ، أَوْ أَسْرَفَا عَلَیَّ فِیهِ مِنْ فِعْلٍ، أَوْ ضَیَّعَاهُ لِی مِنْ حَقٍّ، أَوْ قَصَّرَا بِی عَنْهُ مِنْ وَاجِبٍ فَقَدْ وَهَبْتُهُ لَهُمَا، وَ جُدْتُ بِهِ عَلَیْهِمَا وَ رَغِبْتُ إِلَیْکَ فِی وَضْعِ تَبِعَتِهِ عَنْهُمَا؛ خداوندا اگر از جانب من آزاری به آنها رسیده یا از من کار ناخوشایندی دیده‌اند یا حقی از آنها به وسیله من از بین رفته، ‌آن را موجب پاک شدن گناهانشان و مایه رفعت مقامشان و فزونی حسناتشان قرار بده و در مقابل آنچه در گفتار با من تندروی کرده‌اند یا در عمل نسبت به من زیاده‌روی کرده یا حقی از من ضایع نموده و از وظیفه خود نسبت به من کوتاهی کرده‌اند من این حق را به آنها بخشیدم و از تو می‌خواهم گرفتاری‌شان را از دوششان برداری.»

و در عبارت دیگری فرمودند: «فَإِنِّی لَا أَتَّهِمُهُمَا عَلَى نَفْسِی، وَ لَا أَسْتَبْطِئُهُمَا فِی بِرِّی، وَ لَا أَکْرَهُ مَا تَوَلَّیَاهُ مِنْ أَمْرِی یَا رَبِّ؛ من نسبت به خود آنها را متهم نمی‌کنم و آنان را در مهربانی در حق خود سهل‌انگار نمی‌دانم و از آنچه درباره‌ام انجام داده‌اند ناراضی نیستم.»

امام(ع) رفتار بر اساس عدل با پدر و مادر را عادلانه نمی‌داند و می‌فرمایند: پاس حرمتشان بر من واجب‌تر و احسانشان نسبت به من دیرین‌تر و منت و نعمتشان بر من بزرگتر از آن است که بخواهم از روی عدل آنان را قصاص کنم یا نسبت به ایشان آن کنم که با من کرده‌اند... که اگر چنین کنم پس روزگار مدیدی که در تربیت من سپری کرده‌اند، رنج‌های بسیاری که در نگهداریم تحمل کرده‌اند و آن همه تنگی که به خود گرفتند تا به زندگی من گشایش بخشند، چه می‌شود؟

هیهات! هرگز نمی‌توانم حقوقشان را آن چنان که هست به جای آورم و وظیفه خدمت خود را انجام دهم. پس تو به حق محمد و اهل‌بیت او علیهم السلام مرا به انجام این امر یاری ده ای بهترین کسی از او یاری جویند.

امام(ع) در پایان این دعای روشن می‌فرمایند:‌ «اللَّهُمَّ لَا تُنْسِنِی ذِکْرَهُمَا فِی أَدْبَارِ صَلَوَاتِی، وَ فِی إِنًى مِنْ آنَاءِ لَیْلِی، وَ فِی کُلِّ سَاعَةٍ مِنْ سَاعَاتِ نَهَارِی؛‌ خداوندا چنان کن که پس از هر نماز خود و در هر زمان دیگری از شب و در هر ساعتی از روز یاد آنها را فراموش نکنم.»

مقام شکوه‌مندی که امام سجاد(ع) به آن نظر دارند؛ مقام پدر و مادر است؛ دو وجود گرانقدری‌ که امام صادق(ع) کسب رضا و خشنودی آنها را راهی برای رسیدن به رضوان الهی برمی‌شمرد؛ دو نام مبارکی که در آیات کتاب حکیم خداوند به کرات پس از دستور به توحید یاد می‌شوند و این جایگاهی است که تنها به پدر و مادر اختصاص یافته است.

کامله بوعذار/ شعبه خوزستان