نخل‌گردانی؛ آئینی 400 ساله، نمادی از عشق مردم خمین به ثارالله

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از استان مرکزی، آئین‌های عزاداری ماه محرم همه ساله در سراسر ایران با شور و عشق خاص مردم به اباعبدالله الحسین(ع) برگزار می‌شود، شهرها و روستاها در ماه محرم حال و هوای عاشورایی به خود می‌گیرند و مردم به ویژه جوانان با نصب پارچه سیاه و پرچم‌های منقش به اسامی ائمه اطهار و حضرت ابوالفضل(ع) در اماکن عمومی، خیابان‌ها، تکیه‌ها، مساجد و حسینیه‌ها خود را برای هرچه بهتر برگزار کردن این ایام آماده می‌کنند.

یکی از آئین‌هایی که بیش از 400 سال با شکوه و شور در روز عاشورا در شهرستان خمین برگزار می‌شود آئین «نخل گردانی» است، در روز عاشورای حسینی مراسم نخل گردانی که از دیرباز از خاندان‌های قدیم این خطه نسل به نسل در میان آنان به ارث رسیده است اجرا می‌شود.

این نخل با حالتی شبیه به خیمه، از چارچوب‌هایی به شکل چادر صحرایی ساخته شده و با پارچه‌های سبز و مشکی، سپر و شمشیر، کلاه خود و تصاویر معصومین(ع) تزئین می‌شود، این نخل به روایتی به منزله خیمه امام حسین (ع) و به روایتی تابوت آن حضرت است.

مقدمات برگزاری مراسم نخل گردانی از اولین روز ماه محرم با نخل‌بندی در امامزاده ابوطالب خمین آغاز و حاجت‌مندان به امامزاده می‌آیند و نخل را با پارچه‌های سیاه و سبز آذین‌بندی می‌کنند، مراسم نخل‌بندی را بانیان نخل که اسامی برخی از آنها بر چوب زیرین نخل کوبیده شده است، انجام می‌دهند.

الواری که در کف نخل به کار می‌رود، یک متر بالاتر از پایه‌های ستون‌ها قرار گرفته، دو سر هر یک از تیرها حدود یک متر از چهار طرف کف دیواره نخل بیرون آمده و در واقع، دستگیره نخل را تشکیل می‌دهد.

عصر سومین روز از دهه اول محرم به نخل پارچه نو پوشانده می‌شود و روز چهارم از این دهه آن را طناب‌پیچ می‌کنند تا نخل استحکام بیشتری داشته باشد، درشب هفتم محرم طره که همان پارچه‌های سبز است به قسمت پایین نخل بسته می‌شود و شب هشتم نیز کتیبه‌های سوزنی که اسامی اهل بیت(ع) و یاران با وفای سیدالشهدا(ع) داخل آن حک شده است بر روی نخل نصب می‌شود.

درشب تاسوعا چادر مخصوص نخل کشیده می‌شود و بالاخره شب عاشورا همه تجهیزات آن بسته خواهد شد، صورت‌های تمثیلی و رمزی رفتارهای مذهبی و کاربرد اشیاء نمادین درمراسم مذهبی دارای معانی ویژه است که درک آنها با معیارهای بیرون از حوزه تفکرات دینی میسر نیست.

این نخل بزرگ صبح روز عاشورا از محل مجاور امامزاده شاهزاده ابوطالب بیرون آورده می‌شود و در میدان 15 خرداد خمین بر زمین گذاشته می‌شود تا دسته‌های عزاداری به عنوان نمادی از تابوت امام حسین (ع) به آن ادای احترام کنند، سپس نخل بر شانه‌های بیش از چهل نفر از عزاداران از خیابان‌های اصلی شهر به میدان عاشورا و «چاله نخل» حمل می‌شود و عزاداران بر سر و سینه زنان به دنبال آن راه می‌افتند.

در ظهر عاشورا نخل در میدان عاشورا بر زمین گذاشته می‌شود، علم‌ها به حالت نیمه برافراشته در می‌آیند و پس از نماز جماعت ظهر و عصر مراسم عاشورای خمین به پایان می‌رسد و بعد از عزاداری دوباره به محل اولیه باز گردانده می‌شود، مردم منطقه معتقدند که با گذشتن از زیر این نخل، امام حسین(ع) حافظ خود و فرزندانشان می‌شوند.

در شام غریبان نیز مردم خمین شمع به دست به امامزاده ابوطالب می‌روند و تا صبح در کنار نخل به سینه‌زنی و عزاداری می‌پردازند، آئین نخل گردانی شهرستان خمین به همراه چند آئین عاشورایی دیگر از استان مرکزی، آذرماه سال 91 در فهرست میراث معنوی، ثبت ملی شد.

خبرنگار: سعیده مجتهدی