همراهی اشک و گریه با امام سجاد(ع) در سال‌های پس از عاشورا
گروه اندیشه: گرچه گریه اقسام متفاوتی دارد، اما گریه امام چهارم شیعیان بر مصیبت امام حسین(ع) مشهور است تا جایی که امام صادق(ع)، در این مورد می‌فرمایند: «جدم علی بن الحسین(ع) هرگاه حسین بن علی(ع) را به یاد می‌آورد، آن قدر اشک می‌ریخت که محاسن شریفش پر از اشک می‌شد و بر گریه او، حاضران گریه می‌کردند.»
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از خراسان رضوی، امام سجاد(ع) از کسانی بودند که در کربلا، شاهد جنگ و شهادت امام حسین (ع) و اصحاب بزرگوار ایشان بوده‌اند. حزن و اندوه ایشان در مورد وقایع کربلا، همیشگی بود، به نحوی که حتی با نوشیدن جرعه‌ای آب و یا خوردن غذا، به یاد امام حسین(ع) می‌افتادند.
گریه نمودن ایشان بر مصیبت امام حسین(ع) مشهور است تا جایی که امام صادق(ع)، در این مورد می‌فرمایند: «جدم علی بن الحسین(ع) هرگاه حسین بن علی(ع) را به یاد می‌آورد، آن قدر اشک می‌ریخت که محاسن شریفش پر از اشک می‌شد و بر گریه او، حاضران گریه می‌کردند.»
این حضرت آنقدر در سوگ پدرشان گریستند، که سلامتی چشم‌هایشان به خطر افتاد و این در حالی بود که هر گاه ظرف آبی را می‌گرفتند تا بنوشند، مُدام می‌گریستند.
پاداش گریه بر امام حسین(ع)
از امام باقر(ع) نقل شده که: حضرت علىّ بن الحسین(ع) مى‌فرمودند: «هر مؤمنى که بخاطر شهادت حسین بن علىّ(ع) گریه کند تا اشکش بر گونه‌هایش جارى گردد، خداوند منّان غرفه‌اى در بهشت به او دهد که مدّت‌ها در آن ساکن گردد و هر مؤمنى به خاطر ایذاء و آزارى که از دشمنان ما در دنیا به ما رسیده گریه کند تا اشکش بر گونه‌هایش جارى شود، خداوند متعال در بهشت به او جایگاه شایستهاى دهد و هر مؤمنى در راه ما اذیت و آزارى به او رسد، پس بگرید تا اشکش بر گونه‌هایش جارى گردد، خداوند متعال آزار و ناراحتى را از او بگرداند و در روز قیامت از غضب و آتش دوزخ در امانش قرار دهد».
تأمل کوتاهی در آیات و روایات اسلامی نشان می‌دهد که گریه صرفاً نشاندهنده تألّم و عواطف آدمى نیست، بلکه انواع و اقسامى دارد که مهمترین آنها گریه ترس و هراس، گریه جلب ترحّم، گریه غم و اندوه، گریه شوق و شادی و گریه تقوا به شمار می‌رود.
گرچه گریه اقسام متفاوتی دارد، اما گریه از روی تقوا، که بر اثر پشیمانی از گناه و معصیت، اقرار به عجز و ناتوانی و خوف از عظمت پرودگار متعال بر گونه‌ها جاری می‌شود، زمینه‌ساز برانگیختن نفس انسان در مسیر بندگی است، چرا که پی بردن به عجز و ناتوانی خویش، مقدمه حرکت انسان در مسیر حقیقی بندگی و خودسازی است.
گریه برای توبه، موجب پالایش روح و زمینه‌ساز قرب به خداوند است
گریه تقوا، کارکردها و اثرات مهمی در زندگی انسان دارد، چراکه از این گریه برای عجز و پشیمانى، پریشانى، توبه و عشق به معبود استفاده می‌شود که ضمن جلب توجه حضرت حق، موجب پالایش روح و زمینه‌ساز قرب به خداوند نیز خواهد شد.
ندامت از گناهان شاید مهمترین جایگاه اشک و گریه باشد که عزم فرد را بر ترک افعال ناپسند تقویت می‌کند، به طوری که امام على(ع) در خطبه 176 نهج‌البلاغه می‌فرماید: «خوشا کسى که به فرمانبردارى پروردگار روى آرد و بر گناه خود بگرید.»
گاهی گریه از شوق و نشاط لقای خدای متعال است و گاهی نیز، خوف مبتنی بر بینش و فهم از عظمت پروردگار موجب گریستن می‌شود، چنان که امام صادق(ع) مىفرماید: «هر چشمى در روز قیامت گریان است، مگر چشمى که از محارم خدا اجتناب کند و چشمى که شب را در طاعت خدا بیدار باشد و چشمى که در دل شب از خشیت خدا گریه کند.»
گریه در دین اسلام آنقدر جایگاه مهم و ارزشمندی دارد که امام باقر(ع) مىفرماید: «هیچ قطرهاى نیست که نزد خداى عزوجل محبوبتر باشد از قطره اشک در ظلمت شب که از خوف خدا باشد و غیر از جانب او منظورى نباشد»
امام سجاد(ع) با دعا، مناجات و گریه مبارزه منفی خود علیه بنی‌امیه ادامه داد
حجت‌الاسلام ولی خاکشور، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌و‌گو با ایکنا، با بیان اینکه شهادت امام حسین(ع) و اصحاب و یاران ایشان برای حکومت اموی بسیار گران تمام شد و مشروعیت آنها را زیر سؤال برد، اظهار کرد: امام سجاد(ع) برای زنده‌نگه داشتن اهداف قیام اباعبدالله‌الحسین(ع) و یاد و خاطره شهدای کربلا و همچنین جلوگیری از به فراموشی سپردن این ظلم امویان، با دعا، مناجات و گریه، مبارزه منفی خود علیه بنی‌امیه را ادامه داد.
وی با اشاره به شرایط ویژه پس از عاشورا و اختناق حاکم بر جامعه ابراز کرد: در شرایطی که غفلت و رفاه‌زدگی موجب فاصله گرفتن جامعه از آموزه‌های اسلام ناب شده بود، امام سجاد(ع)، معارف دین و مضامین مختلف اجتماعی، تربیتی و سیاسی، را در قالب دعا و مناجات منتقل می‌کردند.
حجت‌الاسلام خاکشور افزود: امام سجاد(ع) با دعا و مناجات، مبارزه با علمای درباری و فاسد، حمایت از قیام مختار و نقش‌آفرینی در جلوگیری از زیان‌های بیشتر در واقعه حره، سعی در زنده‌نگه داشتن واقعه عاشورا داشت.
وی به دعاها و اشک‌های پیوسته امام سجاد(ع) پس از عاشورا اشاره و عنوان کرد: خادم آن حضرت نقل می‌کند: «روزی، دنبال حضرت به صحرا رفتم، امام روی تخته سنگی مشغول عبادت شد و سر به سجده گذارد و در حالی که می‌گریست، سر از سجده برداشت؛ به ایشان عرض کردم: مولای من! آیا وقت آن نرسیده که کمتر گریه کنید؟ فرمودند: وای بر تو! یعقوب پیامبر 12 پسر داشت، یکی از آنها از جلو چشم او پنهان شده بود، آنقدر گریست که مویش سپید، قدش خمیده و چشمش نابینا شد، حال آنکه من، پدر و برادران و عموها و دیگر عزیزانم را روی زمین، قطعه قطعه دیدم، در حالی که سر بر بدن نداشتند!»
امام جمعه کاخک با بیان اینکه امام سجاد(ع)، امامت را در شرایط اسارت و اختناق شدید برعهده گرفت، اظهار کرد: این شرایط سخت تا پایان عمر ارزشمند ایشان ادامه یافت و نتوانستند دست به مبارزه و فعالیت‌های گسترده نظامی و اجتماعی بزنند.
دعا و اشک، سلاح قدرتمند امام سجاد(ع)
حجت‌الاسلام خاکشور ادامه داد: در شرایطی که مردم با ناسزاگفتن به اصحاب امام سجاد(ع) بر فراز منبرها، به دشمنان اهل بیت(ع) تقرب می‌جستند، دعا و اشک، سلاح قدرتمند این امام بزرگوار در جهت حفظ دین و اهداف قیام عاشورا بود.
وی با بیان حدیثی از امام صادق(ع) مبنی بر اینکه «نزدیکترین حالت بنده نسبت به پروردگار عزّوجل، حالتى است که او در سجده با گریه است»، عنوان کرد: امام سجاد(ع) در دوران امامت خود، سختی از دست دادن عزیزان خود را با دعا و مناجات به درگاه پروردگار و گریه که جایگاه خاصی در اسلام دارد، تحمل کرد.
گریه؛ اسلحه انسان برای مبارزه با نفس
امام جمعه کاخک از گریه به عنوان اسلحه انسان برای مبارزه با نفس عنوان کرد و گفت: انسان باید با گریه بر پشیمانی از گناه و معصیت، بر غرور و هواهای نفسانی خود غلبه کرده و با تسلیم شدن در برابر اوامر الهی، در مسیر تقرب الی‌الله گام بردارد.
وی، گریه را از انعام و تفضلات الهى عنوان و بیان کرد: خداوند متعال در آیه 58 سوره مریم مىفرماید: «آنان کسانى از پیامبران بودند که خداوند برایشان نعمت ارزانى داشت: از فرزندان آدم بودند و از کسانى که همراه نوح بر کشتى سوار کردیم و از فرزندان ابراهیم و اسرائیل و از کسانى که آنان را هدایت نمودیم و برگزیدیم و هرگاه آیات خداى رحمان برایشان خوانده مىشد، سجدهکنان و گریان به خاک مىافتادند.»
چه خوب است که آخرین روزهای ماه محرم و همچنین ایام ماه صفر را که با اربعین حسینی، رحلت پیامبر اکرم(ص)، شهادت امام حسن مجتبی(ع) و شهادت امام مهربانی‌ها، علی‌ابن‌موسی‌الرضا(ع) مصادف است، غنیمت شمرده و با اشک بر مصائب خاندان اهل بیت عصمت و طهارت(ع)، چشمان خود را به گریه که در دعای کمیل از آن به عنوان اسلحه انسان «و سلاحه البکاء» یاد شده است، آشنا کنیم و قدر این سرمایه و سلاح ارزشمند را که برای جنگ با دشمن‌های درونی بسیار مهم است، بیشتر بدانیم.
