پیامدهای مثبت کرونا برای هیئات مذهبی / ضرورت توجه به تحول‌گرایی در محرم امسال

به گزارش ایکنا؛ حجت‌الاسلام پناهیان در گردهمایی مجازی عرصه هیئت که محتوای آن امروز 28 مردادماه انتشار یافت، به ایراد سخن پرداخت و اظهار کرد: درباره این فضایی که کرونا برای ما هیئتی‌ها ایجاد کرده، چند نکته عرض کنم. نکته اول این است که بنده از اصلِ پدید آمدن چنین فضایی نه‌تنها ناخرسند نیستم، بلکه یک‌مقدار خوشحال هم هستم. کرونا چیز بدی است، ولی اینکه موجب شده هیئتی‌ها از لاک فردی و جمعیِ خودشان خارج بشوند، از الطاف خفیّه الهی است. ما خیلی از اوقات، می‌بینیم که هیئتی‌ها یا در لاک فردی خودشان فرو می‌روند، یا در لاک جمعی. منظور از لاک فردی این است که زیاد اهل ارتباط گرفتن با دیگران نیستند؛ زیاد دنبال این نیستند که رفقای خودشان را بشناسند؛ زیاد دنبال این نیستند که با مردم غریبه ارتباط بگیرند. البته ارتباطات اجتماعی مؤمنین و هیئتی‌ها‌ نوعاً بیشتر از غیر هیئتی‌هاست، ولی به نظر می‌رسد این مقدار ارتباطی که وجود دارد، خیلی اندک است و انگار خیلی از این ارتباط‌ها هم از سر تفنّن یا طرداً للباب پدید آمده است.

وی افزود: کرونا موجب شده که فاصله اجتماعی زیاد بشود، اما در عین حال، موجب شده که ارتباط اجتماعی تقویت بشود. تا حالا این‌گونه بود که وقتی یک کسی را در هیئت می‌دیدیم یا در کنارش سینه می‌زدیم، به‌سادگی از کنار هم رد می‌شدیم و شاید گاهی به همدیگر سلام می‌کردیم، امّا حالا که فضای عمومی هیئت‌ها تعطیل شده است، تک‌تک این افراد می‌توانند همدیگر را با اسم بشناسند و در فراغتی که دارند، خصوصی‌تر ارتباط برقرار کنند. پس یکی از فرصت‌ها، همین بیرون آمدن از لاک فردی است، یعنی تقویت ارتباطات اجتماعی، بین مذهبی‌ها و هیئتی‌ها و بین مذهبی‌ها و غیر آنها. این یک امری است که فضای مجازی هم بسیار به آن کمک می‌کند و حتماً موجب نشر بیشتر معارف اسلامی خواهد شد.

پناهیان ادامه داد: نکته بعدی، بیرون آمدن هیئتی‌ها از لاک جمعی خودشان است. ما سال‌ها گله‌مند بودیم که چرا هیئتی‌ها، برنامه هیئت‌های خودشان را در فضای بسته‌ای برگزار می‌کنند که خیلی‌ها نمی‌توانند ببینند، خیلی‌ها در جریان قرار نمی‌گیرند، چه اتفاق عارفانه و عاشقانه و قشنگی دارد آنجا می‌افتد، ولی الآن شرایطی پدید آمده که هیئتی‌ها مجبور می‌شوند از تکیه‌ها و محیط‌های سربسته خودشان بیرون بیایند و با رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی، در محیط‌های باز، عزاداری کنند و اشک بریزند و دیگران هم این را مشاهده کنند و این یک اتفاق بسیار خوب است.

وی تصریح کرد: ممکن است تصور کنیم، با این شرایط جدیدی که پیش آمده، آن هیئتِ با حال، آن جمع پرشور، آن مجموعه‌ای که در کنار همدیگر سینه می‌زدیم و دَم می‌گرفتیم و آن اتفاقی که خودمان از آن لذت بیشتری می‌بردیم، رخ ندهد، ولی اتفاق دیگری رخ خواهد داد که دین، و مکتب امام‌حسین(ع) بیشتر از آن بهره خواهد برد و اینجاست که هیئتی‌ها از عشق خودشان می‌زنند ولی تکلیف بزرگ‌تری را انجام می‌دهند.

وی افزود: نکته دیگری که باید در این ایام در نظر بگیریم، فضای مجازی است. فضای مجازی اقتضائات خاصّ خودش را دارد. اولاً خیلی از مؤمنین، اهل فضای مجازی نیستند و این خوب نیست. بنده برخی از جوان‌های مؤمن و حزب‌اللهی را دیده‌ام که علاقه‌مند و اهل پیگیری مباحث مطرح‌شده در منبرها هستند، اما انگار با فضای مجازی ارتباطی ندارند و از آن استفاده نمی‌کنند، یا بعضی از نرم‌افزارهای مربوط به شبکه‌های اجتماعی را اصلاً نصب نکرده‌اند، درحالی‌که جا دارد در آن نرم‌افزارها حضور پیدا کنند و مجاهدانه فعالیت کنند.

حجت‌الاسلام پناهیان ادامه داد: الان فضای مجازی، دیگر فضای حقیقی شده و صحنه مبارزه و رقابت است. شما که نوحه‌های بسیاری از ذاکرین را در ماشین و موبایل خودتان گوش می‌کنید، چرا صفحه آنها را در فضای مجازی، دنبال نمی‌کنید و به تعداد فالووِرهای آنها اضافه نمی‌کنید؟ ما باید یک تعصّب دینی و یک تعصّب هیئتی داشته‌ باشیم و در فضای مجازی حاضر بشویم. الآن ایام کرونا این شرایط را بیشتر برای ما پدید آورده است و ما ان‌‌شاءالله در این شرایط اقدامات خیلی بهتری خواهیم‌ کرد.

وی تصریح کرد: نکته دیگر درباره محتواهایی است که در هیئت‌های ما منتقل می‌شود؛ از بنرها گرفته تا محتواهایی که در رسانه‌های مجازی ما هست، تا محتواهایی که در مداحی‌های ما هست، ما باید به این محتواها دقت کنیم و به خوبی استفاده کنیم. یکی از موضوعاتی که از نظر محتوایی، خوب است درباره آن کار کنیم، موضوع مهدویت است. یقیناً امسال باید مهدویت را پررنگ‌تر از سال‌های قبل قرار بدهیم. همیشه باید مهدویت را در محرم، از غربت بیرون می‌آوردیم. هر وقت این کار را نکردیم، اشتباه کردیم و ضرر کردیم. ما وقتی می‌بینیم که این بلای اجتماعی بزرگ جامعه را فراگرفته، بیشتر باید درِ خانه امام زمان (ع) برویم. مگر غیر این است که ما نتوانستیم با این بیماری برخورد خوبی داشته ‌باشیم؟ مگر این بیماری، خیلی از جوامع بشری را فلج نکرده است؟ خُب امام زمان(ع) فقط عدالت که نمی‌آورند، علم هم می‌آورند. ما می‌دانیم که این مشکلات به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در اثر جهالت بشر و ظلم فراگیری است که در جهان موجود است؛ پس برای حل مشکلات باید بگوییم آقایمان بیایند.

وی در ادامه گفت: موضوع دیگری که از نظر محتوایی خوب است روی آن کار کنیم موضوع «تحوّل» است. مقام معظم رهبری در سخنرانی 14خرداد امسال، به صورت مبسوط درباره تحوّل صحبت فرمودند. تحوّل یعنی استمرار انقلاب و انقلابی‌بودن، تحوّل یعنی ما امیدواریم که وضع بهتر بشود و برای اینکه وضع بهتر بشود باید سراغ تحوّل رفت نه تغییر اندک. تحوّل همان چیزی است که دوست داریم در محرم در قلب خود ما رخ بدهد و امام حسین(ع) حالِ ما را عوض کند. لذا خیلی خوب است در این محرم، موضوع تحوّل را مطرح کنیم.

کارشناس معارف اسلامی اظهار کرد: دشمنان تحوّل چه کسانی هستند؟ متحجّرین غربگرا. بعضی‌ها در مقابل انبیاء که قرار می‌گرفتند، با تحوّل مخالفت می‌کردند و می‌گفتند: «ای رسول خدا، ما بر دین آبا و اجدادی خودمان هستیم و نمی‌خواهیم مسیر تحوّلی شما را پیگیری کنیم.» تحوّل، دشمنانی دارد و امروزه غربزده‌ها دشمن تحول هستند، می‌خواهند همان اتفاقی که در خیلی از کشورهای دنیا افتاده و الان به بن‌بست رسیده‌اند، در اینجا هم اتفاق بیفتد! خُب اگر نتیجه خوبی داشت، ما می‌گفتیم کمی از دین‌مان کوتاه می‌آییم و غربگرا می‌شویم، در عوض دنیای ما بهتر می‌شود! اما واقعیت مسئله این است که تا حالا از این کار، نتیجه نگرفته‌ایم.

وی افزود: تا اینجا دو مفهوم کلیدی را بیان کردیم. مفهوم سوم که صرفاً یک مفهوم محتوایی نیست و باید در عمل به آن بپردازیم، «مواسات» است. ممکن است تا در آستانه ظهور قرار بگیریم بحث «مواسات» خیلی شدیدتر از این بشود و ما باید آمادگیِ آن را داشته ‌باشیم. الآن شما صدقات مردم و کمک‌های خیریه را جمع می‌کنید و به دیگران می‌رسانید. اما ممکن است انسان‌های مؤمن در معرض امتحانات و ابتلائاتی قرار بگیرند که کارشان به مواسات نزدیک بشود. مواسات یعنی «من هرچه دارم با برادر مؤمن خودم، نصف کنم و با هم استفاده کنیم» و این از مقدّمات ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) است. بنا بر آنچه امام باقر (ع) فرموده‌اند، حضرت ولی‌ عصر(ع) یارانی دارند که با هم «ندار» هستند و بین‌شان مرز مالکیت نیست و ما می‌توانیم این را در هیئت‌ها تجربه کنیم. «إِذَا قَامَ الْقَائِمُ جَاءَتِ الْمُزَامَلَةُ وَ أَتَى الرَّجُلُ إِلَى کِیسِ أَخِیهِ فَیَأْخُذُ حَاجَتَهُ فَلَا یَمْنَعُهُ». بله؛ فعلاً نمی‌شود درِ خانه‌ خودمان را باز بگذاریم تا هر کسی رد شد بیاید از اموال ما بردارد و استفاده کند؛ الان نه استعداد روحی‌ِ این کار را داریم، نه از نظر اجتماعی، آمادگی‌اش هست. ولی می‌توانیم یک جمع مؤمنانه در یک هیئت درست کنیم که این جمع، بین خودشان مواسات را برقرار کنند.