زخم‌های عمیق کرونا بر پیکر صنعت پخش دارو

اوایل اسفند 98 بود که خبر طاعون مدرن قرن کل جهان را به لرزه انداخت استرسی وصف ناشدنی بر جان همگان افتاد و جهان ۱۳۹۸ اوایل اسفند دچار شکی بی سابقه گشت. کرونا، ویروس منحوسی که به هیچ کسی رحم نمی کرد. نه رنگ و نژاد می دانست نه زبان و مذهب، نه از جغرافیایی خاص مشهور، محبوب و ...برایش تفاوت نداشت. گویی که، میگذشت نه بر محدوده سنی خاصی ترحم داشت. فقیر، غنی، زشت، زیبا فرشته مرگ را نیز به حیرت وا داشته بود چون (کرونا بدجوری آدم می کشت).

کشور عزیز ما نیز از این بحران در امان نماند و زندگی تمامی مردم ایران تحت تاثیر این ویروس وارداتی قرار گرفت. از اولین لحظات شروع بحران همکاران صنعت پخش دارو نیز دوشادوش سایر عزیزان عرصه سلامت وارد میدان خدمت رسانی به مردم شدند و مانند پزشکان و پرستاران فداکار ترس از این ویروس مخوف را فراموش کرده و خدمت به هم وطنان را سر لوحه کار خود قرار داند هر چند نه رسانه ای از ایثار این دوستان یاد کرد و نه مسئولی بر همتشان آفرین گفت. از این گلایه باید گذشت که اجر این عزیزان قطعا پیش پروردگار بی همتا محفوظ خواهد بود.

هفته‌های اول حالت روانی و استرسی مانند شروع جنگ های جهانی بر مردم تمامی جهان غالب شده بود ترس از قحطی مواد شوینده و بهداشتی و حتی مواد غذایی سیل خریداران را به فروشگاه های جهان کشید تا جایی که در اروپای مدرن بخاطر کمبود شدید. ماسک دزدی و سهمیه بندی اقلام بهداشتی از جمله دستمال توالت را به کرات شاهد بودیم ، اقلام بهداشتی کشور ایران نیز از این جو روانی مستثنا نبود و واژه قرنطینه یک جو روانی خاص در جامعه ایجاد کرد و در این میان گروهی سود جو و محتکر با احتکار اقلام بهداشتی از دریای گل آلود کرونا ماهی گیری خود را شروع کردند.

الکلی که به صورت عادی در سبد شرکت های پخش به فروش می رفت نایاب شد تولید کنندگان تولید خود را با محدودیت ارائه می کردند و شرکت های پخش به صورت سهمیه این کالا را بین داروخانه ها و مراکز درمانی توزیع می کردند.

دستکش های لاتکس کمبود اصلی داروخانه ها شده بود حتی دست کش های یک بار مصرف فریزری هم کمیاب شده بود و ماسک با . برابر قیمت عادی به فروش می رفت ۱۵ قیمت های باورنکردنی تا کارشناس ارشد مدیریت اجرایی و صاحب نظر عرصه دارویی آورده است: در این میان سبد عادی توزیع دارو دستخوش تغیرات بی سابقه ای شد علاوه بر محصولات ضد عفونی که در راس نیاز داروخانه ها و مراکز درمانی قرار گرفت بخاطر توصیه جامعه پزشکان در خصوص تقویت سیستم ایمنی برای مقابله با این ویروس داروهای تقویت سیستم ایمنی، ویتامین ها و مکمل ها نیاز اصلی داروخانه شد شرکت های تولید کننده دارو در کنار تولید محصولات روتین خود تولید محصولات گروه ویتامین خود را چندین و چند برابر افزایش دادند و این باعث یک رونق کاذب در صنعت پخش دارو شد.

بله رونق کاذبی که در ابتدای امر این تصویر را متصور می کرد که با رعایت اصول بهداشتی و قوانین قرنطینه کرونا تا تیر ماه بخاطر گرما گریز بودنش نابود می شود، بازار عادی روال خود را پیش خواهد گرفت و با توجه به فرهنگ سازی رعایت بیش از مواد ضدعفونی کننده و داروهای تقویت سیستم ایمنی و ویتامن ها به میزان بیشتری به فروش ، پیش بهداشت و تقویت بیشتر بدن میروند.

اما کرونا مهمانی بود که به این زودی ها قصد رفتن نداشت .برخی از داروهایی که در ابتدا جز پرتکل های درمانی معرفی می شدند برابر قیمت عادی به فروش می رفت و بعد از مدتی بخاطر ناشناخته بودن این ویروس و عدم کارایی مطلوب ۱۰۰ در بازار سیاه تا از پرتکل خارج میشد و داروهای دیگری جای آن را می گرفت و این امر با شدت کمتری تا به امروز ادامه یافت.

اقلام بهداشتی آنقدر تولید شد که بازار را اشباع نمود و ماسک محصولی بود که در شرایط تورم تساعدی این روزها بخاطر عرضه زیاد تا امروز قیمتش سیر نزولی به خود گرفته.

این صاحب نظر حوزه صنعت داروی کشور درخصوص چگونگی هماهنگی اصحاب دارو برای جلوگیری از ایجاد مشکلات گسترده دارویی در کشورنوشته است: در این میان به صورت خیزشی نرم دپوی داروهای مصرفی در داروخانه ها و انبارهای مراکز درمانی شروع شده بود و در نیمه سال وقتی که زنگ های مدارس به صدا در نیامد زنگ خطر رسوب داروهای مصرفی به صدا در آمده بود و در قرنطینه آذر ماه رکود صنعت پخش دارو به صورت معنا داری در میان همکاران شرکت های پخش دارو حس شد.

شرکت های تولید کننده دارو با توجه به روند عادی و نیاز کشور تولید خود را ادامه می دادند و شرکت های پخش با روش های خاص مهندسی فروش با شرایط و سبک های مختلف کالاها را در قفسه های داروخانه ها می نشاندن اما بسیار از این کالاها در این قفسه ها خاک می خوردند.

تولید کنندگان تولید خود را محدود کردند و علی الرغم تاکید سازمان غذا دارو در خصوص محدود کردن ارائه جایزه های کالایی دارو شرایط بهتری را از نظر جایزه و فرجه تسویه در اختیار پخش ها قرار داند و شرکت های پخش با پیشنهادات متنوع تر و شرایط و فرجه های بالای یک سال تنها بخشی از پیشنهاداتی بود که داروخانه ها از ۱+۱وسوسه انگیز تری وارد میدان شدند جایزه های پخش ها دریافت می کردند و برخی به راحتی این پیشنهادات را با توجه به وضعیت نابسامان بازار رد می کردند.

معاون فروش شرکت پخش دارویی سینا پخش صبا در ادامه یادداشت خود آورده است: اکنون پس از گذشت یکسال زخمهای عمیقی که کرونا بر پیکر صنعت پخش دارو زده یکی پس از دیگری در حال سر باز کردن هست. زخم دپوی کالاهای مصرفی در انبار تولیدکنندگان، پخش ها و داروخانه ها. زخم نزدیک شدن تاریخ انقضاء ، منقضی شدن و امحاء حجم زیادی از داروهای مصرفی، زخم فروش شرایطی بافرجه های زمانی بالا که گردش سرمایه را با توجه به وضعیت تورم ایران برای صنعت پخش و تولید دارو دچار چالش های اساسی کرده و زخمهای سطحی بسیاری که در این مقال مجال گفتنش نیست.

از قدیم این سخن معروف بوده که همواره پیشگیری بهتر از درمان می باشد حالا وقتی که یک بحرانی با سطح جهانی رخ می دهد آیا بهتر نیست در زمان پرداختن به اصل موضوع بحران به پیامدها و عواقبی که به تبع رخ دادن بحران ایجاد خواهد شد فکر کرد؟ یا اینکه سازمانهای عریض و طویلی که خود را مغز متفکر سازمانی جامعه می دانند آیا بهتر نیست ذره ای با آینده نگری منطقی و به دور از شتابزدگی به روند حرکت جهت برنامه ریزی بهتر بیاندیشند؟

مع الاسف زمان برای پیشگیری که با کمترین هزینه و فقط با یک برنامه ریزی و مدیریت منطقی ممکن می شد از دست رفته. زنجیره تامین از تولیدکنندگان تا مصرف کننده نهایی و هر آنچه که در این بین بر این زنجیره تاثیر می گذارد تنها نیازمند یک نگاه دقیق و یک برنامه ریزی مدون می باشد تا مدیریتی کارامد بتواند تعادل این زنجیره را به بهترین نحو ممکن حفظ کند اما توجه بیش از حد و یا عدم توجه به یکی از حلقه های این زنجیره تمامی آن را تحت شعاع قرار خواد داد.

حال که فرصت پیشگیری از دست رفته هر چه سریعتر باید به درمانی موثر اندیشید ، زیرا زمان جز موثرترین موارد تاثیرگذار در درمان می باشد. حمایت مالی و اعتباری مناسب که در بستر مدیریتی برنامه ریزی شده و تحلیلگر در حال حاضر نیاز اکثر تولیدکنندگان و پخش های دارو می باشد.البته نباید متصور شد که این راهکار نوش دارویی است که اگر به کام زنجیره تامین داروی ایران ریخته شود صحت و سلامتی قطعی است اما در صورت مدیریت و برنامه ریزی به موقع و آینده نگری که باید همیشه به آن توجه کرد می توان از درد این زخمهای عمیقی که کرونا بر پیکره صنعت پخش دارو و سایر صنایع وابسته زده تا حد زیادی کاست و امید به بهبود آن داشت ولی این تنها به شرطی است که در وقوع این اتفاق تاخیر زیادی صورت نپذیرد والا هزینه های درمان به مراتب گزاف تر و اثربخشی آن کمتر خواهد بود.

امید است که دولتمردان و مسئولین ذی صلاح بیش از پیش به فعالان عرصه تولید و پخش دارو توجه داشته باشند و با مدیریتی مدبرانه بر درمان زخمهای عمیقی که کرونا بر پیکر این صنعت زده همت گمارند و هر چه سریعتر با راه کارهای عملی از ایجاد فاجعه های پیش بینی نشده که با احتمال عفونی شدن این زخمها ایجاد خواهند شد جلوگیری کنند.

مهندس محمد هاشمپور کارشناس ارشد

مدیریت اجرایی و فعال حوزه صنعت دارویی کشور، معاون فروش شرکت پخش دارویی سینا پخش صبا