ایران و واتیکان چگونه تعامل می‌کنند؟

به گزارش ایکنا، سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی در گزارشی اختصاصی برای ایکنا به مناسبت سفر تاریخی پاپ فرانسیس به عراق و دیدار با آیت‌الله سیستانی، مرجع عالیقدر شیعیان در این کشور تاریخچه واتیکان و روند تعامل مرکز گفت‌و‌گوی ادیان و تمدن‌های این سازمان با این نهاد بزرگ مسیحیت را مورد توجه قرار داده و آورده است: دولت ـ شهر واتیكان با 44 هكتار مساحت در مرکز شهر رم پایتخت ایتالیا واقع شده است. جمعیت واتیكان در حدود 2000 نفر است. زبان‌های رسمی ساکنین واتیکان، ایتالیایی و لاتین و مذهب رسمی آن كاتولیك است.

سابقه تاریخی واتیکان

نزدیک به دو هزار سال یعنی تقریباً از زمان شارلمانی(مؤسس امپراطوری مقدس روم) تا سال 1870، پاپ بر قسمت اعظم شبه جزیره مركزی ایتالیا از جمله رم فرمانروایی می‌كرد. در عین حال در گوشه و كنار حكومت‌های ملوك‌الطوایفی وجود داشت. در فرآیند اتحاد ایتالیا، پادشاهی ایتالیا این دولتهای مربوط به كلیسا را به خود جذب كرد و با ورود سربازان شاه ویكتورامانوئل(از پادشاهان ایتالیا) در سپتامبر 1870 به رم، اتحاد ایتالیا تكمیل شد. كوشش‌های زیادی به عمل آمد تا پاپ را وادار به تسلیم ثروت‌های عظیم مادی خود به حكومت ایتالیا کند. اما پاپ امتناع و اعلام كرد كه این ثروت‌ها امانت مقدسی است كه از طرف نیروهای بالاتری به او سپرده شده تا به نیابت از آن محافظت کند.

با ورود سربازان سلطنتی به رم در دهه هفتاد قرن 19 میلادی، پاپ به حالت قهر واتیكان را ترک كرد و اختلافات پاپ با حكومت همچنان ادامه داشت و تا امضای قرارداد «لاتران» (قرارداد میان واتیکان و دولت وقت ایتالیا) در 11 فوریه 1929 هیچ پاپی به مسند پاپی جلوس نكرد. سرانجام در سال 1929 به موجب موافقتنامه لاتران، قدرت مطلق و اختیارات و حاكمیت قضایی بر دولت شهر واتیكان در داخل شهر رم به پاپ تفویض شد و خسارت پیش‌بینی شده به نفع پاپ جبران شد. این دولت شهر از آن زمان یك سرزمین مستقل، بی‌طرف، صلح‌آمیز و مقدس به شمار آمد.

حكومت مطلق پاپ

دولت واتیكان تحت حاكمیت مطلق پاپ اعظم است كه به وسیله یك مجمع عالی به نام شورای كاردینال‌ها به طور مادام‌العمر انتخاب می‌شود. تعداد كاردینال‌های دارای حق رأی در انتخاب پاپ عضو این شورا 120 نفر است. لازم به ذكر است كه كاردینال‌هایی كه هشتاد سال بیشتر داشته باشند اگرچه عضو شورای كاردینال‌ها هستند اما در شورایی كه برای انتخاب پاپ تشكیل می‌شود شركت نمی‌كنند.(بالاترین درجه روحانی در واتیكان بعد از پاپ، مقام كاردینالی است).

امور مختلف مربوط به اداره واتیكان از سوی مجامع، شوراها و كمیسیون‌های پاپی اداره می‌شود كه در رأس هر یک از آنها یک کاردینال منتخب و منصوب پاپ قرار دارد.

پاپ فعلی فرانسیس اول، دویست و شصت هشتمین پاپ محسوب می‌شود كه در سال 2013 به این سمت انتخاب شد. پاپ دارای القاب رسمی زیر است:

• خلیفه حضرت عیسی مسیح(ع)
• رئیس دولت شهر واتیكان
• اسقف اعظم شهر رم (یا رئیس خلیفه‌گری شهر رم)

روابط ایران و واتیكان

رابطه رسمی بین ایران و واتیكان در سال 1330 برقرار و سفارتخانه‌های دو كشور در تهران و واتیكان رسماً افتتاح شد. روابط دو كشور تا پیروزی انقلاب اسلامی بدون چالش و عمدتاً تشریفاتی ادامه داشت. از اوایل سال 1370 تاكنون روابط دوجانبه شاهد تلاش‌هایی برای گسترش و ارتقاء كیفی و كمی بوده است.

سفر متقابل وزرای امور خارجه، دیدار رئیس‌جمهور وقت با پاپ ژان پل دوم و همچنین حضور ایشان در مراسم تشیع پاپ فقید و دیدار حسن روحانی؛ رئیس جمهور  كشورمان با پاپ فرانسیس اول زمینه‌ساز گسترش روابط متقابل علمی و فرهنگی و گفت‌و‌گوهای دینی بین سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی با شورای پاپی گفت‌و‌گوی ادیان و برگزاری یازده دور گفت‌و‌گو، تلاش‌های طرفین برای گسترش و ارتقای روابط دوجانبه را نشان می‌دهد.

تعامل 26 ساله ایران با شورای پاپی گفت‌و‌گوی ادیان

سابقه گفت‌و‌گوهای دینی بین مركز گفت‌وگوی ادیان ایران و شورای پاپی گفت‌و‌گوی ادیان واتیكان به سال 1373 باز می‌گردد كه اولین نشست با حضور اندیشمندان و شخصیت‌های عالی‌رتبه مسلمان کشورمان از جمله آیت‌الله سید‌مصطفی محقق داماد، غلامحسین ابراهیمی دینانی، رضا داوری اردکانی و اندیشمندان و شخصیت‌های عالی‌رتبه مسیحی از جمله کاردینال فرانسو آرینزه رئیس وقت شورای پاپی گفت‌و‌گوی ادیان واتیکان، در تهران برگزار و تاكنون 11 دور از گفت‌وگوها به صورت دو سالانه یک نوبت در رم و یک نوبت در تهران برگزار شده است. همچنین اهم مقالات گفت‌و‌گوهای انجام شده در قالب کتاب، مجموعه مقالات و یا فصلنامه «گفتگو» منتشر و در اختیار علاقمندان قرار گرفته است.

یازدهمین دور این گفت‌و‌گوها نیز با حضور عالیجناب کاردینال «آیوسو گیسو»، رئیس شورای پاپی گفت‌و‌گوی ادیان واتیکان و به میزبانی ابوذر ابراهیمی ترکمان، رئیس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و رئیس شورای سیاستگذاری و هماهنگی گفت‌وگوی ادیان در تهران برگزار شد و امید است در سال 1400 مقدمات دور دوازدهم گفت‌وگوها فراهم شود.

تنظیم گزارش: زهرا نوکانی