گام نخست رمضان‌داری؛ جزو کدام گروه روزه‌دار هستیم؟
مفاهیم بلند دعاهای کوتاه روزانه ماه مبارک رمضان بسیار قابل تأمل است. در اولین دعای این روز از خدا می‌خواهیم ما را جوز روزه‌داران قرار دهد. روزه‌دارانی که روزه خاص‌الخاص می‌گیرند.
به گزارش ایکنا، امروز اولین روز ماه مبارک رمضان است. ماهی که صاحبان قلم در توصیف ثواب روزه‌داری حقیقی در ثانیه به ثانیه این ماه پربرکت قاصر مانده‌اند.
در دعای اولین روز رمضان می‌خوانیم:
«بسم‌الله‌الرحمن‌الرحیم
اللَّهُمَّ اجْعَلْ صِیَامِی فِیهِ صِیَامَ الصَّائِمِینَ
خداوندا، روزه‌ام را در این روز مانند روزه روزه‌داران بدار
وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ
و شب‌زنده‌داری‌ام را مانند شب‌زنده‌داری شب‌زنده‌داران قرار ده
وَ نَبِّهْنِی فِیهِ عَنْ نَوْمَةِ الْغَافِلِینَ
و مرا در این روز از خواب بی‌خبران بیدار کن
وَ هَبْ لِی جُرْمِی فِیهِ یَا إِلَهَ الْعَالَمِینَ
و گناهم را در این روز ببخشای، ای معبود جهانیان
وَ اعْفُ عَنِّی یَا عَافِیا عَنِ الْمُجْرِمِینَ
و از من در گذر، ای در گذرنده گنهکاران».
آیت‌الله مجتهدی تهرانی در شرح این دعا آورده است:
اقسام روزه به سه دسته روزه عام، روزه خاص و روزه خاص‌الخاص تقسیم می‌شوند. روزه عام همان روزه‌ای است که عموم مردم می‌گیرند؛ نمی‌خورند و نمی‌آشامند، ولی متاسفانه به نامحرم هم نگاه می‌کند، گناه هم می‌کند و حجابش را هم مراعات نمی‌کند؛ بنابراین روزه عام روزه‌ای هست که انسان تنها از اموری که روزه را باطل می‌کند خودداری می‌نماید و روزه‌اش هم درست است.
روزه خاص روزه‌ای است که روزه‌دار علاوه بر اینکه از خوردن و آشامیدن خودداری می‌کند اعضا و جوارحش هم روزه دارد، چشمش را هم از معصیت می‌بندد و سحر که روزه می‌گیرد نیت می‌کند که خدایا من همه اعضا و جوارحم روزه است، گوشم غیبت نمی‌شنود، آواز حرام نمی‌شنود، زبانم غیبت نمی‌کند و به نامحرم نگاه نمی‌کند و ... این روزه خاص است.
امام صادق(ع) می‌فرماید: «اذَا صُمْتَ فَلْيَصُمْ سَمْعُكَ وَبَصَرُكَ وَلِسَانُكَ عَنِ الْكَذِبِ وَالْمَحَارِمِ، وَدَعْ أَذَى الْخَادِمِ، وَلْيَكُنْ عَلَيْكَ وَقَارٌ وَسَكِينَةٌ يَوْمَ صِيَامِكَ، وَلا تَجْعَلْ يَوْمَ فِطْرِكَ وَصَوْمِكَ سَوَاءً؛ آن‌گاه که روزه می‌گیری باید چشم و گوش و مو و پوست تو هم روزه‌دار باشند یعنی از گناهان پرهیز کنند.
براساس این حدیث خانم‌ها وقتی روزه می‌گیرند مرجع تقلید آنها باید حدود حجاب را مشخص کند و بانوان رعایت کنند و لذا اگر حجاب خود را رعایت کنند روزه آنها مورد قبول خداوند واقع می‌شود اما روزه خاص نیست. روزه خاص بالاتر از روزه عام است و در این روزه غیر از خدا هیچ چیز دیگری نباید در دل روزه‌دار باشد.
اگر در ماه رمضان در همه اموری که انجام می‌دهیم مانند نماز شب، نماز جماعت، پای منبر می‌نشینم، درس می‌خوانم، روزه می‌گیرم، فقط خداوند را در نظر داشته باشیم و به هیچ کس توجه نکنیم و همه کارها برای خدا باشد؛ این روزه خاص‌الخاص تحقق می‌یابد.
ویژگی قائمین
وَ قِیَامِی فِیهِ قِیَامَ الْقَائِمِینَ؛ خدایا در ماه رمضان قیام مرا قیام قائمین قرار بده. یعنی شب که نماز شب می‌خوانم، قیامم قیام قائمین باشد، قائمین آن‌هایی هستند که در نماز از خوف خدا گریه و زاری میکنند. نماز شب شیخ عباس قمی؛ حاج میرزا علی محدث‌زاده پسر بزرگ شیخ عباس قمی(ره) نقل می‌کرد: پدرم وقتی نماز شب می‌خواند آن طور از خوف خدا گریه می‌کرد که ما از صدای گریه ایشان از خواب می‌پریدیم.
باید نماز، نماز شبی باشد که از روی عشق باشد؛ چرا که خروس هم نماز شب می‌خواند، ولی عشق ندارد لذا شاعر می‌گوید:
ای مرغ سحر عشق ز پروانه بیاموز/ کان سوخته را جان شد و آواز نیامد
«قیام ما را قیام قائمین قرار بده»؛ یعنی نماز مرا نماز عاشقانه قرار بده؛ برای نماز شب از خواب باید بپریم نه اینکه ساعت کوک کنیم تا بیدار شویم. خودمان بیدار شویم آن نماز شب است.
حجت‌الاسلام روح‌الله بیدرام، نویسنده و پژوهشگر دینی در کتاب «نجوای روزه‌داران» نیز به شرح و تفصیل این ادعیه پرداخته و عنوان کرده است:
پیام اول: قرار گرفتن در زمره روزه داران حقیقی
خداوند متعال برای روزه‌داران امت پیامبر اکرم(ص) پاداش‌هایی را در نظر گرفته است. رسول خدا(ص) فرمودند: «به امت من در ماه رمضان پنج چیز داده شده که به امت هیچ پیغمبری پیش از من داده نشده است.
- هرگاه شب اول ماه رمضان فرا رسد، خداوند به سوی آنان نظر می‌کند و کسی که خدا به او نظر کرده هرگز او را عذاب نمی‌کند.
- بوی بد دهان آنان به هنگام غروب در نزد خدا خوشبوتر از بوی مشک است.
- ملائکه برای ایشان در شب و روز استغفار میکنند.
- خداوند بلند مرتبه، به بهشت خویش امر می‌کند که برای بندگان من استغفار کرده و خود را برای آنان تزیین کن پس چه نزدیک است که سختی‌های دنیا، آنها را [در خود فرو] برد و به سوی بهشت و کرامت من بروند.
- هرگاه شب آخر فرا رسد، خداوند همه آنان را میامرزد.»
پیام دوم: قرار گرفتن در زمره نمازگزاران حقیقی
نمازگزار حقیقی مانند امیرالمؤمنین علی(ع) که نقل شده در یکى از جنگ‌ها تیرى به پاى حضرت امیرالمؤمنین(ع) فرو رفته بود و بیرون آوردن آن ممکن نمى‌شد. حضرت فاطمه(س) فرمود: آن را در حال نماز از پای حضرت بیرون آورید؛ زیرا در آن حال، آنچه را بر او مى‌گذرد، احساس نمى‌کند. براساس سفارش فاطمه(س) هنگامى که امام مشغول نماز بود، تیر را از پایش بیرون کشیدند و حضرت متوجه درد نشدند.
پیام سوم: بیداری از خواب غفلت
در این روز اول ماه رمضان، از خداوند می‌خواهیم که ما را از خواب غفلت بیدار کند تا سعی کنیم روزه و نمازی که موجب رستگاری است انجام دهیم.
عوامل غفلت: ۱. جهل و نادانی ۲. غرور و خودبینی ۳. مستى نعمت ۴. عافیت و سلامت جسمانى ۵. آرزوهاى طولانی.
پیامدهای غفلت: ۱. قساوت قلب ۲. مرگ قلب ۳. فساد اعمال ۴. دوری از خداوند ۵. هلاکت انسان.
نشانه‌هاى غفلت: ۱.ندیدن حقایق و فراموشی ۲.همنشینى با فاسدان و مفسدان و دورى از مجالس عبادت ۳. بى‌اعتنایى به عوامل هشداردهنده و بیدارکننده ۴. بیهوده گذراندن عمر.
راه‌هاى درمان غفلت: ۱. عبرت از تاریخ ۲. استمرار و دوام ذکر ۳. نماز با حضور قلب ۴. تفکر و اندیشه ۵. تغییر محیط.
پیام چهارم: درخواست عفو و بخشش از گناهان
عوامل بخشودن گناهان: ۱.استغفار ۲.عقوبت دنیوی ۳.بیماری ۴.حسنات ونیکی‌ها ۵. سجده‌های زیاد ۶.صلوات.
برگرفته از کتاب «۱۲۰ نکته و پیام از ادعیه ماه مبارک رمضان» نوشته حجت‌الاسلام روح‌الله بیدرام.
بحار الانوار، بیروت، ج۹۶، ص۳۶۷.
محجة البیضاء ج ۱ ص ۳۹۷.
انتهای پیام
