معیارهای انتخاب اصلح از دیدگاه قرآن چیست / عملکرد مسئولان؛ ضامن مشارکت مردم

در آستانه برگزاری سیزدهمین دوره انتخابات ریاست‌جمهوری خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با همکاری سازمان دارالقرآن کریم در گفت‌وگو با پیشکسوتان، نخبگان و فعالان برجسته قرآنی به تبیین مسائل مهمی همچون انتخابات، حق مشارکت مردم در تعیین سرنوشت، اخلاق انتخاباتی و انتخاب اصلح از منظر آموزه‌های دینی و قرآنی پرداخته است. در همین راستا حوریه عقبایی، فعال قرآنی و عضو هیئت اندیشه‌ورز بانوان قرآنی گفت‌وگویی انجام گرفته که به شرح ذیل است:

ایکنا ـ قرآن در مورد تعیین سرنوشت اشاره می‌کند که اگر مردم وارد عمل شوند خداوند نیز به آنها کمک می‌کند. آیا می‌توانیم این را به عنوان یکی از مصادیق انتخابات در نظر بگیریم و انتخابات را یکی از صحنه‌هایی بدانیم که اگر مردم وارد نشوند، خدا نیز حمایت نمی‌کند؟

همه انسان‌ها در سرنوشت خود سهیم هستند و در انتخابات قرآن،‌ اهل‌بیت(ع) و سخنان رهبری ملاک است. سؤال این است که انتخاب اصلح چیست؟ چون کسانی که شورای نگهبان تعیین می‌کند همگی صالح هستند. البته برخی از سوی شورای نگهبان رد صلاحیت می‌شوند و به معنای این نیست که از تمام کارها ساقط هستند. در موضوع ریاست‌جمهوری احراز صلاحیت هست؛ یعنی انتخاب‌شدگان کسانی‌اند که صلاحیت دارند رئیس‌جمهور باشند. رئیس‌جمهور بزرگ‌ترین مقام اجرایی کشور است و به همین دلیل کسی که می‌خواهد سرنوشت کشور را در دست بگیرد، جایگاه مهمی دارد.

مردم در فکرند که به چه کسی رأی دهند و آیا شرکت کنند یا خیر. باید از رسانه‌ها تشکر کنیم که فعالیت‌های خوبی انجام شده تا مردم را برای شرکت در انتخابات راغب کنند. وقتی خبرنگار مصاحبه می‌کند و از شرکت کردن یا نکردن مردم در انتخابات سؤال می‌کند، ممکن است مخاطب جبهه‌ بگیرد، زیرا یک مسئول کارش را خوب انجام نداده و تأثیر منفی می‌گذارد. خبرنگار باید بگوید چه ساعتی برأی رأی دادن حاضر می‌شوید.

مقام معظم رهبری در مورد حضور مردم می‌گوید مردم را تشویق کنید اما فکر نکنید همه کسانی که رأی نمی‌دهند ضدنظام هستند و شاید تعداد کمی از آنها ضدنظام باشند و برخی نیز حوصله ندارند که رأی بدهند. ممکن است در جایی باشند که نتوانند رأی بدهند. ما باید مردم را برأی حضور در انتخابات تشویق کنیم. ما در سرنوشت خود سهیمیم و حتی یک رأی مهم است. رهبری می‌گوید مانند یک صندوق سرمایه‌گذاری است. رأی هر کدام از ما سهمی از این صندوق است. حال هرچقدر این سهام بیشتر باشد، این صندوق بهتر می‌تواند کار کند و رئیس‌جمهور با رأی بالا قدرت و پشتوانه بیشتری دارد.

یکی از علت‌هایی که برخی افراد در انتخابات شرکت نمی‌کنند، عملکرد برخی مسئولان است. کسی که سکان‌دار کشور است و خوب عمل نمی‌کند، زمینه را برأی حضور نداشتن مردم آماده می‌کند. حضرت امیر(ع) به مالک می‌گوید که وقتی به مصر رفتی مردم به تو آن گونه نگاه می‌کنند که به حاکمان قبل از تو نگاه می‌کردند. به همین دلیل بستگی دارد به حاکم قبلی چطور نگاه کنند. ممکن است برخی بگویند شرکت نمی‌کنیم اما همین افراد روز انتخابات می‌گویند شرکت می‌کنیم. رهبری می‌گوید مهم نیست به چه کسی رأی می‌دهید و کسانی را که شورای نگهبان تأیید کرده مورد تأییدند اما اختلاف سلیقه وجود دارد.

همچنین رهبری می‌گویند ممکن است امروز اختلاف سلیقه داشته باشیم اما وقتی فردی به عنوان رئیس‌جمهور انتخاب شد، رئیس‌جمهور همه و مورد تأیید ولی فقیه است و نباید علیه او حرفی زد. بنابراین بر ما واجب است که از او تبعیت کنیم. قرآن تأکید می‌کند که ای انسان‌ها، روی سرنوشت خود تأثیر دارید. قرآن وقتی داستان قوم لوط را بیان یا به دیگر داستان‌ها اشاره می‌کند، فقط مربوط به آن زمان نیست، بلکه فراعصری است. هرچقدر قرآن را مطالعه کنیم، بیشتر به عمق آن پی می‌بریم. وقتی که قرآن در مورد اقوام سخن می‌گوید ممکن است ما یکی از آنها باشیم. رهبری فرمودند که هرچقدر مردم بیشتری در انتخابات بیشتر شرکت کنند دشمان را مأیوس می‌کنند. اگر دشمن موفق شود که البته تاکنون نشده و دلیلش حضور قرآن و اهل بیت(ع) و ولی فقیه است مشکلاتی به وجود می‌آید. آنها نیروی نفوذی زیادی دارند و باید باهوش باشیم. هرچه تعداد رأی‌دهندگان بیشتر باشد، رئیس‌جمهور قوی‌تری انتخاب خواهد شد.

رئیس‌جمهور باید از قبل کابینه خود را انتخاب کرده باشد. گاهی اوقات در ادارات مدیر انتخاب می‌شود اما نیرو ندارد. یکی از افرادی که می‌تواند به مدیر کمک کند، مشاوران خوب است و حضرت امیر(ع) نیز به مالک فرمود که در انتخاب مشاور دقت کن و نکند این افراد چاپلوسی کنند و نخستین مسئله این است که باید برأی خدا کار کنید. وقتی که فرد انتخاب می‌شود دیگر خودش نیست و در برابر تک‌تک آرای مردم مسئول است. در سال‌های قبل ممکن بود برخی مسئول شوند، اما از مسائل شهر خود بی‌خبر باشند و این پسندیده نیست.

تأکید رهبری بر معیشت مردم است. مدیران ما درگیر آمارها شدند. رهبری تأکید می‌کند که رئیس‌جمهور برای اشتغال و معیشت کار کند، اما رئیس‌جمهور باید برای همه مسائل برنامه‌ریزی کند. ممکن است با برخی مسائل روبه‌رو شویم؛ از جمله فاصله طبقاتی که روی مردم تاثیر منفی می‌گذارد. خوب است که مسئولین با لباس مبدل بین مردم بروند. وقتی که آنان در مورد پروتکل‌های بهداشتی مواردی را تعیین کردند، بهتر بود که به اتوبوس‌ها و متروها می‌آمدند، زیرا موجب می‌شد که وضعیت حمل و نقل عمومی بهبود یابد.

یکی از موارد مهم دیگر مردم‌سالاری دینی است. رهبری می‌گویند آن را با انتخابات پیاده کردیم و انتخابات از امام به ارث رسیده است و در مورد جمهوری اسلامی رأی‌گیری شد و تقریباً هر سال در کشور انتخابات داریم.

در روز شهادت شهید سلیمانی اعلام کردیم همه ما سردار سلیمانی هستیم. آن روز همه آمده بودند و مانند راهپیمایی 22 بهمن بود. حال اگر سردار سلیمانی بود در انتخابات شرکت می‌کرد یا خیر. چون خود را رهرو او می‌دانیم و سردار مردم را به شرکت در انتخابات تشویق می‌کرد. سردار سلیمانی محبوب دل‌ها بود و رئیس‌جمهور نیز باید چنین محبوبیتی داشته باشد. برخی‌ می‌گویند تمام زندگی ما فدای رهبری. حال این عشق باید در مورد رئیس‌جمهور وجود داشته باشد. البته گاه رؤسای جمهور در چهار سال اول خیلی خوب هستند و بر دل‌ها حکومت می‌کنند اما بعد مثل سابق نیستند. امام به مالک توصیه می‌کند که نکند محبوبیت موجب شود که مغرور شوید. رهبری می‌گوید من یک رأی دارم و همه ما نیز یک رأی داریم و فرقی بین آرا نیست و رهبری نمی‌گویند به چه کسی رأی داده شود، بلکه می‌گویند به هر کسی خودتان صلاح دانستید رأی دهید. برخی‌ می‌گویند ما رأی سفید می‌دهیم. حال آنکه اگر رأی سفید باعث شود که انتخابات تضعیف شود و دولت‌های غربی سوءاستفاده کنند حرام است.

همچنین رئیس‌جمهور باید صبور باشد؛ چون ممکن است از او نقد شود و باید تحمل کند. وقتی موسی(ع) خواست برای صحبت با فرعون برود به خدا گفت که به من شرح صدر بده و خدا به پیامبر فرمود سینه تو را گشاده کردم و این به معنای تحمل مشکلات است. رئیس‌جمهور باید تحمل خود را بالا ببرد. مقام معظم رهبری روی دولت جوان تأکید می‌کنند و نباید تصور کرد که مراد سن است؛ چون گاه ممکن است یک نفر 60 ساله باشد اما روحیه‌اش جوان باشد. همچنین باید از تجربه دیگران استفاده شود. 

ایکنا ـ معیارهای قرآن برأی انتخاب اصلح چیست؟

این فرد باید دشمن را مأیوس کند و منش او به جان دشمن لرزه بیندازد. در سوره مائده آمده که امروز روزی است که دشمنان از انتخاب علی(ع) مأیوس شدند. متقی بودن نیز بسیار مهم است. کسی که خداترس باشد امور خلاف را انجام نمی‌دهد و رئیس‌جمهور خداترس فقط برای خدا کار می‌کند.

ایکنا ـ یکی از موارد مؤثر در مشارکت مردم، اخلاق‌مداری نامزدهاست و اخلاق به عنوان یکی از معیارها برأی یک مسئول در نظام اسلامی بسیار حائز اهمیت است و رهبری نیز بر رعایت آن تأکید می‌کنند. قدری در این باره توضیح بدهید.

از زمانی که مناظره‌ها برگزار می‌شود با این موضوع نیز مواجه شده‌ایم. نباید در مورد افراد کنکاش کنیم و آبروی افراد را ببریم. مناظره‌ها بسیار کار خوبی بود اما برخی اوقات نامزدها به خاطر اینکه خودشان را اثبات کنند به تخریب دیگری می‌پردازند. رهبری نیز فرمودند که شما کارهای خود را تبیین کنید نه اینکه به بی‌اخلاقی کشیده شود. اگر این افراد اخلاقی برخورد کنند موجب می‌شود که مردم نیز آموزش ببینند. فکر می‌کنم کاندیداها باید اصول ادب را رعایت و دقت کنند که چیزی نگویند که تخریب باشد.

رئیس‌جمهور باید کارهای خوب رئیس‌جمهور قبل را بگوید و آنها را توسعه دهد اما امروزه وقتی کسی مدیر شود تمام دستاوردها را نادیده می‌گیرد. رهبری می‌گویند نباید اصول‌گرا و اصلاح‌طلب بودن را مطرح کنیم بلکه به اصولگرای اصلاح‌طلب نیاز داریم.

ایکنا ـ گفتید که نباید کارهای قبلی زیر سؤال برود، زیرا جامعه را تحت تأثیر قرار دهد. اگر رئیس‌جمهور آینده اقدامات قوی دولت قبل را مطرح کند، چقدر در حفظ روحیه وحدت و همدلی مؤثر است؟ چون رئیس‌جمهور باید به وحدت توجه کند.

گاهی به قدری مشکلات زیاد است که این کار صورت نمی‌گیرد، اما این کار روی مردم تاثیر مثبتی دارد. مسئول بعدی باید طوری کار کند که مسئول قبلی زیر سؤال نرود. البته کارهای شاخصی انجام شده و کسی که رئیس‌جمهور می‌شود باید به اینها توجه کند. بنابراین داشتن ادب مهم است و مردم دنبال می‌کنند که مسئولان چطور سخن می‌گویند.