رسیدن به توافق در چارچوب فرمایشات مقام معظم رهبری شدنی است / سال 1392 در دوراهی جنگ و صلح بودیم

به گزارش ایکنا حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی، رئیس جمهوری کشورمان امشب برای آخرین بار در یک گفت وگوی زنده تلویزیونی با مردم ایران صحبت کرد.

حجت الاسلام و المسلمین روحانی در ابتدا در پاسخ به این سؤال که شما در انتخابات 92 با شعار مذاکره و برداشتن تحریمها وارد رقابت ریاست جمهوری شدید اما اکنون پس از هشت سال تحریم ها همچنان باقی است و چشم انداز روشنی برای مذاکره و لغو تحریمها نیست، چرا شما شعارهایی دادید که عملی نشد، گفت: باید به سال 92 برگردیم و من به مردم می گفتم که ما می توانیم از طریق دیپلماسی و مذاکره تحریم را برداریم و اصلا علتی که من در سال 92 نامزد شدم عمدتا به خاطر این بود که این گره ایجاد شده از طریق دیپلماسی و مذاکره قابل حل است.

وی افزود: چون این گره به جایی رسیده بود که یا با دیپلماسی حل می شد یا به جنگ منتهی می شد. حرفی که آقای اولاند در سفر من به پاریس در سال 1394 زد این بود که در سال2013 که ما به عنوان 1+5 تصمیم قطعی برای جنگ با ایران گرفته بودیم و این را در مذاکرات رسمی به من گفت که ما مصمم به جنگ بودیم و وقتی شما آمدید و اعلام آمادگی برای مذاکره کردید و مذاکرات اولیه را ما دیدیم از جنگ منصرف شدیم.

روحانی اظهار کرد: در ذهن من هم این بود که ما بین دو راهی هستیم؛ یا وارد جنگ با دنیا می شویم یا وارد صلح می شویم و راه صلح مذاکره و دیپلماسی است. اینکه شما بیان می کند ما وارد مذاکره شدیم و به جایی نرسیدیم را قبول ندارم.

رئیس جمهور ابراز کرد: ما در 90 روز اول، در آذرماه 1392 به توافق موقت رسیدیم که قرار شد کاهش بیست درصد فروش نفت ایران که هر چندماهی انجام می شد متوقف شود و توافق شد که فروش یک میلیون بشکه نفت ایران کاهش پیدا نکند. توافق دوم این بود که آنها پذیرفتند ایران اصل فناوری هسته ای را داشته باشد در حالی که قطعنامه های قبلی می گفتند این فناوری باید جمع شود و توافق سوم هم این بود که اموال ایران به تدریج آزاد شود و هر ماه 700 میلیون دلار از اموال مسدود شده ما آزاد شود. این توافقات به لحاظ روانی و اقتصادی فضایی ایجاد کرد که انتظارات مردم به گونه ای بود که آینده را مناسب می دیدند و مردم نسبت به آینده نظر مثبتی داشتند.

روحانی افزود: پس از آن به مراحل بعدی یعنی توافق لوزان و تیر 94؛ توافق هسته ای رسیدیم که اجرای آن در دی ماه 1394بود. توافق این بود که تحریمهای هسته ای برداشته شود، ایران هم یک سری محدودیتهای هسته ای را بپذیرد اما در عین حال اصل فناوری هسته ای هم مئرد قبول دنیا باشد و ما به این نقطه رسیدیم. نمی خواهم بگویم که آنها به تعهدات خود صد در صدعمل کردند و ممن است هفتاد یا هشتاد درصد عمل کردند اما آنچه به مردم قول داده بودم که به جای جنگ از طریق دیپلماسی این گره را باز می کنم، این گره باز شد و شرایطی ایجاد شد که سرمایه داران، سرمایه خود را به سمت ایران سرازیر کردند، توافقات زیادی حاصل شد و بانکهای دنیا قبول کردند که اعتبارات لازم را به ایران دهند.

وی بیان کرد: اینکه شما می گویید امروز تحریم باقی است مربوط به دولت دوازدهم است. یعنی در دولت یازدهم ما در 92 قول دادیم و عمل کردیم و تا پایان دولت یازدهم گشایش ها برای ایران قدم به قدم بیشتر می شد. در توافق هسته ای درست است که ما با 1+5 حرف می زدیم اما واقعیت این است که ما با آمریکا حرف می زدیم امروز هم همین است و همین امروز هم در وین با آمریکا حرف نمی زدیم و با 1+4 حرف می زدیم اما در واقع طرف مذاکره ما آمریکاست.

روحانی اظهار کرد: در دولت دوازدهم کسی در آمریکا روی کار آمد که در تبلیغات انتخاباتی خودش اعلام کرد که برجام بدترین توافق برای آمریکاست و من اگر پیروز شوم این توافق را از بین می برم. وقتی ترامپ آمد او تا چند ماه تحریمها را تعلیق می کرد اما با توجه به شرایط سال 96 گفت این آخرین بار است که این کار را انجام می دهم و بعد از آن آمریکا در اردیبهشت سال 97 از برجام خارج شد و شرایط جدیدی ایجاد شد. در این شرایط جدید ما اول فرصت دادیم که بتوانیم با 1+4 به یک توافق برسیم.

رئیس جمهور بیان کرد: وقتی مذاکره می کنیم تنها بحث دولت ها نیست. ما ممکن است با دولتها توافق کنیم و دولتها هم تا حدی عمل کنند اما در بخش تحریم و بخش اقتصادی، بیش از دولتها، بانکها و شرکتها تأثیر دارند. بانکها و شرکتها اینطور نیستند که با مذاکره سیاسی بیایند اعتبار خود را بدهند و پول بدهند و در ایران سرمایه گذاری کنند. آنها یک اعتماد بالاتر از این می خواهند و می خواهند کاملا مطمئن شوند که سرمایه شان در ایران از دست نمی رود و به منافعی می رسند. به همین دلیل شرکتها و بانکها همیشه پس از توافق دولت ها چند ماه و یا چند سال عقب هستند.

وی در پاسخ به این سؤال که چرا این توافق سیاسی و امنیتی نتوانست فضای مناسب را برای سرمایه گذاری فراهم کند، اظهار کرد: این همان بحثی است که آمریکایی ها از ما می خواستند. آنها می گفتند که این توافق وسیعتر شود و توافقات منطقه ای، سیاسی و دفاعی هم وارد شود. یکی از بحثهایی که ما در سال 1393 با آمریکاییها داشتیم این بود که آنها می خواستند در مذاکرات برجام، مسائل موشکی و منطقه ای را داخل کنند و ما ایستادگی کردیم و آن را قبول نکردیم.

روحانی یادآور شد: وقتی ما به دنیا می گوییم فقط در موضوع هسته ای با شما حرف می زنیم باید محدودیت نتیجه را هم بپذیریم. بنابراین بانکها اینطور نیست که فقط به مسئله هسته ای نگاه کنند بلکه به مسائل سیاسی، امنیتی و روابط سایر کشورها با ایران هم نگاه می کنند. وقتی اینها را کنار هم قرار می دهیم می بینیم توقعات ما با مذاکرات ما نمی خواند. همین مصوبه مجلس در آذرماه، که یکی از موانع اصلی ما برای توافق با 1+5 است، آمده است که تمام تحریمها باید برداشته شود و در ماده 7 می گوید تمام تحریم ها در حوزه هسته ای، حقوق بشر، موشکی و تروریسم باید برداشته شود. می توان همه این تحریمها را برداشت اما مذاکرات دیگر و فرصت و زمان دیگری را می طلبد.

رئیس جمهور بیان کرد: بحث ما فعلاً، هم در 92 که به مردم قول دادیم، هم امروز، همین امروز توافق ما خیلی دور از دسترس نیست. شما در سوالتان گفتید اصلاً معلوم نیست آینده چه است. از نظر من اینجور نیست. می‌توانیم به توافق برسیم. برای اینکه اگر معیار ما فرمایشات مقام معظم رهبری باشد. ایشان فرمودند، تحریم باید برداشته شود. بیاییم، راستی‌آزمایی کنیم، بعد از راستی‌آزمایی به کل تعهدات‌مان عمل کنیم. اگر این مبنا باشد. مصوبه مجلس مانع است، نه در این دولت مانع است. دولت بعدی هم که روی کار می‌آید، اگر مقید به مصوبه مجلس باشد، به توافق نخواهد رسید. اگر معیار را فرمایشات مقام معظم رهبری قرار دهیم بله اما اگر معیار را مصوبه قرار دهیم، خیلی سخت است. به نظر من به این زودی‌ها نمی‌شود.

روحانی در پاسخ به این سؤال که اگر به سال 92 بازگردد همین مسیر را انتخاب می کند، گفت: همین مسیری را که رفتم می‌روم. برای اینکه غیر از این، مسیری وجود ندارد. شما یا باید میدان مذاکره را فقط هسته‌ای قرار دهید یا میدان را باز کنید، اگر میدان را می‌خواهید باز کنید مجوز می‌خواهیم. یعنی باید نظام به ما مجوز بدهد و بگوید درباره همه موضوعات می‌توانید صحبت کنید اگر میدان فقط هسته‌ای شد، پس ما محدود می‌شویم در تحریم‌هایی که مربوط به هسته‌ای است.

وی اضافه کرد: تحریم‌های هسته‌ای همین‌هایی است که برداشته شده است، البته در خود توافقی که در برجام به عمل آمده است. رئیس جمهور آمریکا یکسری اختیارات دارد که عمل می‌کند. یکسری اختیارات هم مربوط به کنگره است که آن را درواقع ویو می‌کند یعنی برای مدت 4 الی 6 ماه به تعلیق در می‌آورد. این بر همین مبنا بود، اگر می‌خواستیم در برجام این مبنا را قبول نکنیم می‌بایست، توافق ما با آمریکا به کنگره می‌رفت یعنی می‌رفت در سنا و مجلس نمایندگان و در شرایط آن روز تصویب نمی‌شد. در شرایط امروز هم به نظر من باز بسیار بسیار مشکل است که تصویب شود. بنابراین اینکه شما می‌گویید آینده روشن است یا روشن نیست، وابسته به این است که توقعات ما در چه حد است.

رئیس جمهور تصریح کرد: اگر توقعات ما این است که روابط ما با جهان کاملاً عادی و بدون هیچ تحریم از جمله با آمریکا باشد، یک میدان وسیع‌تری برای مذاکره می‌خواهد اما اگر فقط در بخش هسته‌ای باشد، چرا الان همان چارچوبی که مقام معظم رهبری تعیین کردند با آن چارچوب می‌توانیم حرکت کنیم و به توافق برسیم. در مدت 6 دور مذاکره در وین، تقریباً به یک چارچوب رسیدیم آن چارچوب در نامه وزارت خارجه به مجلس آمده است. یعنی در 23 تیر امسال، وزارت خارجه گزارشی را به مجلس شورای اسلامی فرستاد در آن گزارش کاملاً آمده که 1+5 چه کار خواهد کرد و ما چه کار خواهیم کرد. اگر این چارچوب باشد این چارچوب می‌شود آن دیدگاهی که برای آینده خواهیم داشت.

روحانی در پاسخ به این سؤال که چرا امروز در شرایطی هستیم که مردم و فعالان اقتصادی دچار نوعی سردرگمی هستند و نمی دانند در آینده چه اتفاقی می افتد و از طرفی تورم بالایی را تجربه می کنیم، گفت: در همان سال 92 که شما اشاره می‌کنید تورم حدود 33 الی 34 درصد، تورم 12 ماهه بود. تورم نقطه به نقطه حدود 40 بود. این شرایط تورمی کشور بوده است. اگر یادتان باشد در همان مصاحبه اول که داشتم عملکرد 100 روز اول دولت را توضیح می دادم، می‌گفتم که تا پایان سال قادریم، این تورم را کاهش دهیم و در سال‌های آینده در دولت یازدهم به تورم تک رقمی می‌رسیم که وقتی مصاحبه‌ام تمام شد، دوستان اقتصادی به من اعتراض کردند و گفتند چرا به مردم قول دادید که تورم تک رقمی. اصلاً نمی‌توانیم در 4 سال هم به این هدف برسیم. در حالی که وقتی به فروردین رسیدیم، تورم 34 درصد بود.

وی افزود: در سال 93 تورم 15 درصد شد و در سال 94 در ماه‌های آخر 94، تورم تک رقمی شد. یعنی زیر 10 درصد رسیدیم. در سال 95 و 96 تورم تک رقمی بود. در سال 97 در ماه‌های اول در بهار هنوز هم تک رقمی بود. پس در تحقق این وعده که تورم را مهار کنیم، موفق شدیم و انجام دادیم. بعد از 26 سال، تورم ایران تک رقمی شد، آن هم برای مدت بیش از 2 سال و رشد اقتصادی هم که شما می‌گویید رشد اقتصادی در بلندمدت 8 سال حساب کنید. اگر 4 سال اول را حساب کنید، رشد اقتصادی ما حدود 4.5 به طور متوسط است. در سال 95 که سال آخر در دولت یازدهم است، رشد اقتصادی کشورمان در دنیا اول شده، یعنی رشد اقتصادی 12.5 است. پس هم در رشد اقتصادی و هم در تورم به یک نقطه‌ای رسیدیم، رشد اقتصادی 2 رقمی و تورم تک رقمی و اشتغال قابل قبول. اشتغالی که در فصل‌هایی از سال وقتی با فصل‌های قبلی مقایسه می‌کردیم، بالای 700 هزار اشتغال خالص برای 5 تا 6 فصل در کنار هم داشتیم.

رئیس جمهور بیان کرد: پس همه آمارها نشان می‌دهد که به شرایط و قول‌هایی که دادیم، عمل کردیم، اما در دولت دوازدهم تمام آمارهایی که ذکر می‌کنید، بعد از 97 است. یعنی در 96 هم شما آماری مشکل ندارید، نه در رشد اقتصادی و نه در تورم. در 97 که ترامپ از برجام خارج می‌شود، تحریم آمریکا برمی‌گردد، نفت دیگر یک میلیون بشکه نیست. یعنی در سال 92 که شروع کردیم، یک میلیون بشکه فروش نفت مجاز بود، اما در سال 97 نفت به طور کامل مورد تحریم قرار گرفت و وقتی آمریکا تحریم کرد، همه ذهنیت‌های دنیا این بود که کشورهای دیگر یا شرکت‌های دیگر ممکن است جرئت کنند با یک تخفیفی با ما کار کنند، اما هیچ کشوری جرئت نکرد با ما کار کند و با یک شیوه‌های خاصی توانستیم مقدار کمی از نفت‌مان را به فروش برسانیم.

وی ابراز کرد: امروز در جلسه صبح، وزیر نفت اعلام کرد در این 3 سال اخیر، 116 میلیارد دلار کم‌تر از آنچه که لازم بوده نفت فروختیم. این شرایط برای همین ایجاد شد. بنابراین این شرایط که می‌بینید برای بعد از 97 است. شما اگر جدا کنید 92 را تا پایان 96، این را کنار هم بگذارید، 97 الی 99 را کنار هم قرار بدهید، کاملاً اینها با هم متفاوت است.

حجت الاسلام روحانی در ادامه این گفتگو درباره روند واکسیناسیون کرونا و وعده های متناقض مسئولان و نارضایتی مردم از این وضعیت گفت: درباره کرونا به نظر من در ایران، کل نظام، تصمیمات بسیار مهمی را اتخاذ کرد. از ستاد ملی کرونا گرفته تا اقداماتی که انجام شد تا موج‌هایی که ما پشت سر گذراندیم یعنی موج اول، موج دوم، موج سوم، موج چهارم و این دو موج آخر که در واقع هر دو از بیرون، البته همه اینها، کرونا از بیرون بود آنها شرقی بود اینها به یک صورت دیگر از ووهان، بعد از انگلیس بعد از هند، وقتی که ما از فروردین گرفتار کرونای انگلیسی شدیم که از خوزستان شروع شد و اخیرا که گرفتار کرونای دلتا یا هندی شدیم که از سیستان و بلوچستان و هرمزگان و در واقع از جنوب شروع شد.

رئیس جمهور سپس به دو مسئله در خصوص کرونا اشاره کزد و گفت: در مسئله کرونا همه دنیا هم همین کار را انجام می‌دهد ما هم باید همین کار را انجام دهیم. کرونا درمان ندارد اما خوشبختانه واکسن پیدا کرده است که البته اول واکسن هم نداشت. در مسئله واکسن ایرادی که ممکن است به ما وارد باشد اینکه واکسن کمی دیرتر وارد کشور شد. ما دو کار باید انجام می‌دادیم یکی اینکه واکسن در داخل بسازیم که به طور طبیعی از دنیا کمی عقب بودیم ولی بحمدالله رسیدیم و واکسن داخلی ساخته شد و انواع دیگری هم خواهد آمد یعنی کنار واکسن برکت، رازی و پاستور هم خواهد آمد که الان پاستور تقریبا وارد بازار شده و فخرا، نورا هم به تدریج می‌آیند. درواکسن داخلی طبیعی بود که یک مقدار عقب باشیم.

روحانی اظهار کرد: اما در واکسن خارجی 2 مسئله پیش آمد یکی اینکه واکسن‌ها مورد تایید سازمان بهداشت جهانی نبود البته می‌دانید واکسن ها هیچ کدام سیر طبیعی کامل خود را هنوز در دنیا طی نکرده است ولی به هر حال اگر می‌خواست همه مراحل را طی کند شاید دو سال، سه سال، پنج سال، واکسن‌هایی هستند که 10 سال، 12 سال طول می‌کشند تا به مراحل نهایی برسند. واکسن‌هایی تولید شد که در مرحله بالینی سوم حاضر بودند به ما بدهند منتها معنی آن این بود که مردم ما هم در این آزمایش وارد شوند یعنی همانطور که روی مردم خودشان داشتند تست می‌کردند روی مردم ما هم تست می‌کردند. حال اگر واکسن‌ها ناموفق بود یا مشکل ایجاد می‌کرد ببینید چه بلوایی درست می‌شد. بعضی از کشورها این ریسک را کردند یعنی وارد این مرحله شدند مثلا با یک کشوری مثل چین همانطور که چین آنجا مرحله سه را اجرا می‌کرد اینها هم آوردند در مرحله سه در کشور خودشان هم اجرا کردند و مرتب به چین گزارش می‌دادند که چه شد، آثار آن چه بود؟ این مرحله هم مقامات ما گفتند که وارد نمی‌شویم و همین باعث شد که کمی به تاخیر افتادیم.

وی ادامه داد: البته مسائل دیگری هم بود مثلا از کوواکس خریدیم که خودش الان عقب است و نتوانست به ما بدهد، از هند خریدیم نتوانست به ما بدهد با آنکه پول آن را دادیم، مثلا چین در واکسن به خاطر اینکه خودش در داخل گرفتار شد مدتی تاخیر افتاد اما در عین حال در شرایط فعلی و آینده به نظر من از نظر شرایط واکسیناسیون شرایط ما خوب است، یعنی می‌توانیم 400، 500 هزار نفر را در روز واکسینه کنیم و به تدریج جلو برویم. کاری که در ماههای اخیر انجام گرفته یعنی از 20 بهمن پارسال اولین واکسن را شروع کردیم اول برای کادر درمان و بعد به تدریج جلو آمدیم. به نظر من الان وضعیت واکسیناسیون ما نسبتا مناسب است و می‌توانیم ادامه دهیم اما اینکه یک موج که می‌آید این موج یک دوره‌ای دارد باید طی کند و متاسفانه تلفات هم می‌گیرد، شما الان ببینید که این موج جدید در جنوب کم کم آرام می‌شود اما در بخش مرکزی کشور اوج می‌گیرد و در بخش های شمالی بدتر است. بعد از مدتی این موج‌ها عبور می‌کند و ممکن است بعد هم یک موج دیگری بیاید اما در عین حال الان شرایط ما مناسب است.

روحانی تأکید کرد: در امر کرونا اقدامات مؤثر و خوبی انجام گرفته است، بعضی جاها با تأخیر مواجه بودیم اما نکته اساسی این است که همراهی مردم هم باید بیشتر شود یعنی اگر همه اصول بهداشتی مراعات نکنیم حتی اگر واکسن هم بزنیم باز هم دچار مشکل می‌شویم.

رئیس جمهور در پاسخ به این سؤال که به شما این اتهام وارد می شود یا این تصور از شما وجود دارد که از جنس مردم نیستد و چند ساعت بیشتر کار نمی کنید، گفت: ممکن است این اتهامات باشد. اولا خدمت مردم عزیز عرض می‌کنم که در طول مدت این هشت سال، در 24 ساعت به طور متوسط 13 تا 14 ساعت کار کردم و معلوم است، یعنی دفاتر و نامه‌های من، امضاها و جلسات من، همه اینها مشخص است که چگونه است. شما دیدید در خودِ کرونا در همین مدت، حدود یک سال و نیم که در کرونا بودیم، حداقل در هفته دو تا سه جلسه فقط برای کرونا داشتم که یکی مال ستاد ملی بود، یکی روسای کمیته‌ها و یکی هم در بخش اقتصادی بوده است. این از نظر زمان کار.

وی افزود: از نظر تفریحات من لااقل در طول مدت خدمتم، اینکه مثلا یک پنجشنبه یا جمعه‌ای رفته باشم، اولا در این یک سال و نیم که اصلا به طور کلی از تهران خارج نشدیم. قبل از آن هم بسیار محدود بوده و سفرهای من بیشتر سفرهای کاری بود. همین پریروز در افتتاح دیدم که فقط به عسلویه شش سفر کردم برای پروژه‌ها و طرح‌هایی که بوده، بنابراین اینها اتهامات بی اساس است. کار و جلسات ما، تعداد جلسات ما، ساعات کار ما کاملا مشخص است این وظیفه شرعی و قانونی ما بوده است.

روحانی درباره برخی ناگفته ها در طول این هشت سال گفت: حل مسائل کشور گاهی وقت‌ها در اختیار قوه مجریه تنهاست، یعنی قوه مجریه خودش به تنهایی می‌تواند تصمیم بگیرد، خودش به تنهایی می‌تواند اجرا کند. گاهی وقت‌ها تصمیماتی می‌گیریم که در این تصمیمات باید حتما قوه قضاییه هم با ما همراه باشد، اگر با ما همراه نباشد به نتیجه نمی‌رسیم. مثلا می‌گوییم در اینگونه موارد قوه قضاییه بیاید فرض کنید که این موارد توقیف نشود، به اموال مردم یک مهلت داده شود، حال آن هم قوه قضاییه منطق خودش و قانون خودش را دارد یا می‌گوییم برای اینکه به مسائل اقتصادی مردم و زندگی مردم برسیم، باید وزارت صنعت ما حداقل دو وزارتخانه شود، وزارت صنعت، معدن و وزارت تجارت و لایحه می‌دهیم، لایحه دوفوریتی به مجلس می‌دهیم و می‌گوییم، ضرورت می‌دانیم که باید این وزارتخانه ایجاد شود. یا مجلس قبول نمی‌کند یا با تاخیر قبول می‌کند، یا در نهایت مجلس قبول می‌کند و به شورای نگهبان می‌رود و یک ایراد می‌گیرد برمی‌گردد.

وی اظهار کرد: من نمی‌توانم همه این موارد را برای مردم بگویم که در این مورد با این قوه دعوا دارم با آن قوه دعوا دارم. آن قوه هم باید بیاید جواب بدهد و من هم جواب می‌دهم. ما تبدیل می‌شویم به یک گفتگوهایی که آخر آن برای مردم مفید نیست. درست است به عنوان رئیس قوه مجریه خودم را خلاص می‌کنم و می‌گویم آقا تقصیر من نیست، اینجا جایی است که مجلس با من همراهی باید بکند، نمی‌کند. یا من این وزیر را به مجلس معرفی می‌کنم و او را برای کشور لازم می‌دانم ولی مجلس رای اعتماد نمی‌دهد و می‌گوید در چارچوب قانونی خودم این کار را می‌کنم. این مشکل ایجاد می‌کند، یعنی سه ماه معطل می‌شوم تا وزیر بعدی را معرفی کنم. یک سری مسائل هم هست که حتی در کشور کلان‌تر است و یک هماهنگی کلی نظام را می‌طلبد و ایجاد آن هماهنگی گاهی در زمان کوتاه میسر نیست. گاهی اختلاف سلیقه‌ها، اختلاف نظرها شکاف آن زیاد است. طرح این مسائل برای مردم فکر نمی‌کنم به وحدت ملی ما کمک کند، بلکه به عکس، وحدت ملی را دچار چالش می‌کند. شکاف‌های اجتماعی ما را بیشتر می‌کند.

روحانی در این خصوص به بیان مثالی پرداخت و گفت: فرض کنید در فضای مجازی آزادی مردم چقدر باید باشد، پهنای باند چقدر باید باشد، اینترنت چقدر باید دست مردم باشد؟ این اختلافات را داشتیم. یعنی در جلسات متعدد، منتها نمی‌آمدیم به مردم بگوییم ما بحث داریم. ولی در عین حال دولت آمده این تصمیمات را اتخاذ کرده و اگر بخواهد بیاید مورد به مورد اینها را برای مردم شرح دهد از یک دیدگاه کمک می‌کند، برای اینکه مردم آگاه می‌شوند و در نهایت البته حل می‌شود. یعنی مردم وارد می‌شوند، اظهارنظر می‌کنند، همیشه ولی به نظر من در کوتاه مدت مشکل به وجود می‌آید.

رئیس جمهور درباره مهمترین پرونده ها و موضوعاتی که به رئیس دولت سیزدهم تحویل می دهد، گفت: مهمترین پرونده‌ای که دست دولت سیزدهم قرار می‌گیرد و او باید راجع به آن تصمیم بگیرد، باز هم مسئله مذاکره و تعامل با دنیاست. به اعتقاد من ما هیچ‌ راهی برای رفع تحریم در کوتاه مدت جز مذاکره نداریم. البته در بلندمدت چرا، اگر جامعه ما تحمل کند این همه فشاری که روی مردم هست، ممکن است سه سال دیگر، چهار سال دیگر به یک خودکفایی‌هایی در یک زمینه‌هایی برسیم، آن وقت بتوانیم روی پای خودمان بایستیم و اعتنا هم نکنیم. ولی در کوتاه مدت باز هم نیاز داریم با مذاکره تحریم را برداریم.

وی تصریح کرد: البته همان چارچوبی که مقام معظم رهبری گفتند، آن چارچوب هم مراعات شود. این مهم‌ترین پرونده‌ای است که در اختیار ایشان قرار می‌گیرد و مسائل اقتصادی، مسائل اقتصادی‌ای که برخی از آنها نیاز دارد به اینکه مردم اعتماد بیشتری به آینده داشته باشند، یعنی آینده را روشن‌تر ببینند تا حاضر شوند راجع به آن سرمایه‌گذاری کنند. البته پروژه‌ای بخواهیم بحث کنیم، ده‌ها و صدها پروژه هست که نیمه‌کاره است یا در حال تکمیل است که دولت سیزدهم باید آنها را کامل کند.

روحانی درباره اینکه به خاطر سوابق طولانی حضور شما در سطوح عالی امنیتی انتظار نمی‌رفت برخی بحران‌ها مانند مؤسسات مالی و عتباری، بنزین و خوزستان در کشور اتفاق بیفتد، گفت: البته پیشگیری همه این مسائل گاهی امکان‌پذیر و گاهی ساده نیست اما در عین حال هیچ تنش اجتماعی نداشتیم که زمان آن به هفته رسیده باشد یعنی دو روز، سه روز بود. البته گاهی تنش‌های بسیار غم‌آلودی بوده و اتفاقات بدی در آن افتاد اما در عین حال هفت ماه و هشت ماه و یکسال و اینها نداشتیم همیشه زمانش کوتاه بود. پس ما توانستیم مدیریت کنیم. نکته دوم اینکه یکسری مسائل است که ریشه در جای دیگر دارد مثلا یکسری حوادثی که در تابستان 96 داشتیم گوشه و کنار به موسسات اعتباری مربوط می‌شد و ریشه آن برمی‌گردد به حکم یک قاضی یعنی در مشهد یک قاضی درباره فرشتگان حکمی را صادر می‌کند تمام گرفتاری ما در کاسپین این بود یعنی او نمی‌بایست وارد می‌شد. یعنی قاضی حکم می‌کند و از حکم یک قاضی آغاز و گرفتاری‌‌هایی ایجاد می‌شود و بعد دولت به هر حال ناچار می‌شود وارد عمل شود.

وی ادامه داد: در مسئله مؤسسات اعتباری به نظر من یکی از افتخارات دولت این است که کلاً موسسات اعتباری غیرمجاز را به طور کامل جمع کرد البته با هزینه زیاد یعنی هزینه‌ای که پرداخت کردیم بیش از 30 هزار میلیارد تومان بود که البته به تدریج باید جایگزین شود چون از پایه پولی پرداخت شد یا بانک های نیروهای مسلح مشکلاتی داشتند که دولت وارد شد و آن را هم حل و فصل کرد که آن هم بار سنگینی به دوش دولت گذاشت. خوزستان را مثال می‌زنید یک تنشی در خوزستان به خاطر گرمای هوا و کم آبی ایجاد می‌شود و این به یک مسئله‌ای تبدیل می‌شود که باید جمع و جور شود به نظر من دولت از لحاظ امنیت منطقه‌ای و امنیت داخلی کارهای بزرگی کرد اما بسیاری از مسائل هست که تنها به دولت مربوط نمی‌شود مشکلاتی در جامعه است که مربوط به مسائل مختلف می‌شود دولت هم می‌تواند یکی از آنها باشد.

رئیس‌جمهور درباره مشکلات ناشی از کسری بودجه و اینکه وضعیت امروز کسر بودجه کشور چگونه است، گفت: اگر الان اینجا رئیس سازمان برنامه و بودجه بود و شما این سؤال را می‌کردید می‌گفت ما اصلا کسر بودجه نداریم. کسر بودجه یعنی عدم تعادل مالی یعنی مخارج ما در حدی است که درآمدهای ما کفاف نمی‌دهد و ما می‌آییم تصویب می‌کنیم ما به عنوان دولت، قبول می‌کند و مجلس هم قبول می‌کند پس هر دو سهیم هستیم یعنی هر مشکلی اگر هست دولت و مجلس با هم سهیم هستند چون در نهایت لایحه سالانه بودجه ما در مجلس تصویب می‌شود اما خطرناک‌ترین شیوه تأمین این کسری آنجایی است که ما از پایه پولی و از بانک مرکزی استفاده می‌کنیم.

وی افزود: من می‌توانم به مردم به صراحت بگویم ما از پایه پولی استفاده نکردیم ما از بانک مرکزی استقراض نکردیم و از مردم استقراض کردیم یعنی اوراق بدهی که منتشر می‌کنیم از مردم پول می‌گیریم اوراق را به آنها می‌دهیم و در موعد مشخص با سود به آنها برمی‌گردانیم دولت در اوراق هیچ تخلف نداشته یعنی سر موقع اینها را پرداخت کرده است و عمدتا از طریق اوراق توانستیم تأمین کنیم. فروش اموال و سهام دولت که باید در بورس بیاید و فروخته شود البته یکی از کارهایی که می‌خواستم انجام دهم و متأسفانه به نهایت نرسید اینکه ما بتوانیم دست دولت را در اداره بنگاه‌‌های اقتصادی کوتاه کنیم و بنگاه‌های اقتصادی را به فروش برسانیم و دولت حداکثر در بخشی از بنگاه‌ها سهامدار باشد نه مدیر و اداره‌کننده که البته یک بخش‌هایی عمل و اجرا شد.  

حجت‌الاسلام روحانی درباره ناراحتی زیاد مردم از فساد که حتی آن را به صورت سازمان‌یافته و سیستماتیک می‌دانند، گفت: فساد یک معضل اجتماعی است، بوده و هست و به نظر من خواهد بود. چه جور می‌توانیم از این معضل در بیاییم؛ اعتقاد دولت من از اول این بوده و الان هم اعتقادم این است که فساد تنها در سایه شفافیت از بین می‌رود. تمام راهکارهایی که می‌گوییم مثلاً قاچاق‌هایی که از جنوب وارد می‌شود، در اختیار مبارزه‌‌اش، نیروی انتظامی بود دیدیم نمی‌شود، آمدیم گفتیم در خلیج فارس، سپاه وارد عمل شود. مصوبه گذراندیم در شورای امنیت ملی باز هم حل نشد، سپاه هم آمد باز هم حل نشد و خیلی از کارهای دیگر.

روحانی بیان کرد: دادگاه‌های ما بسیاری از پرونده‌ها را رسیدگی می‌کنند باز هم ادامه پیدا می‌کند یعنی حل نمی‌شود. ریشه این را از کجا می‌توانیم شروع کنیم. به اعتقاد من از شفافیت و اطلاع‌رسانی، یعنی دامنه‌اطلاع‌رسانی را باید فراخ کنیم. فساد همیشه در تاریکی ایجاد می‌شود. این را اگر نورافکن بیندازیم و یکی از دلایلی که گفتیم که مسئله فضای مجازی و سامانه‌های فضای مجازی توسعه پیدا کند. مثلاً سامانه مهم تجارت که در دولت الکترونیک تصویب کردیم و یکی از کارهای مهم این دولت، دولت الکترونیک بود که ما از 10 درصد رساندیم به 70 درصد یعنی کار عظیم و بزرگی در این مدت انجام گرفت. یکی از سامانه‌های بسیار مهم سامانه جامع تجارت است که کسی که از اول می‌آید ثبت سفارش می‌کند تا کالا، وارد می‌کند تا انبار و بازار همه اینها مشخص است. اگر مشخص شود در سامانه و همه روزانه ببینند و همچنین کارهایی که دولت، شهرداری‌ها، بانک‌ها انجام می‌دهند اگر اینها شفاف شود، به نظر من ریشه مبارزه با فساد، شفافیت است و راه دیگری نداریم.

 رئیس‌جمهور درباره اینکه از فردا قرار است چکار کنید، گفت: از ابتدای مبارزات سال 41 به عنوان یک سرباز کنار انقلاب بودم. آن وقت نوجوان و جوان بودم. 14 سالم بود، در کنار انقلاب بودم. مراحل مختلف تا پیروزی انقلاب و بعد از آن هم بودم. اما کار اصلی من، عمدتاً کار فرهنگی بوده است. البته بیشتر سابقه امنیتی از لحاظ کاری می‌چربد. اما خود من بیشتر دنبال کار علمی هستم. سمت خاصی ندارم و کار علمی و فرهنگی ان‌شاءالله.

روحانی در انتها به عنوان سخن پایانی اظهار کرد: می‌خواهم خدمت مردم بسیار عزیز و خوب در سراسر کشور عرض کنم که تلاش همه ما در این 8 سال، همه دولت و تمام کارگزاران بخش اجرایی کشور این بوده که به تعهدات و وظیفه‌ و قانون عمل کنیم و مطمئنم مثل خود من که به طور متوسط در روز 13، 14 ساعت کار کردم، وزرا و معاونین به این صورت بودند و تلاش کردند اما در عین حال مواردی بوده که نتوانستیم در حدی که مورد انتظار مردم بوده و انتظار مردم هم بوده انجام دهیم. یک عامل اصلی‌اش، مسئله تحریم بود و یک عامل اصلی‌ دیگرش جنگ اقتصادی بود. یک عامل اصلی‌اش در این 1.5 سال اخیر کرونا بود که بسیار در بخش اقتصادی به ما فشار آورد.

وی ابراز کرد: در عین حال این افتخار را هم داریم که طرح‌های بسیار عظیم و بزرگی مثل احیاء دریاچه ارومیه، مثل طرح گوره جاسک که نفت ما از دریای عمان صادر می‌شود، پالایشگاه‌های مهم، پتروشیمی که درآمد پتروشیمی ما 2 برابر شده است، در بخش فولاد که 83 درصد پیشرفت کردیم و باز هم تأکید می‌کنم، افتخار می‌کنم به پنج‌شنبه‌های افتتاح که از سال 99 در این 1.5 سال، هر هفته افتتاح داشتیم و مجموعاً 88 افتتاح بزرگ ملی داشتیم. اینها برای من افتخار است. اما در عین حال همه مواردی که مشکل و ضعفی داشتیم از مردم بسیار عزیز، خوب و مهربان‌مان عذرخواهی می‌کنم. ان‌شاء الله مردم ما موفق باشند. دولت سیزدهم بتواند با توفیق بیشتر خدمت‌رسانی کند و به مردم خدمت کند.

روحانی اظهار کرد:  همچنین از فرصت امشب از شخص جنابعالی و  صدا و سیما تشکر می‌کنم. کارهای بزرگی صدا و سیما برای کشور انجام داده، همکاری‌های بسیار خوبی با دولت داشته و البته شکاف‌هایی بین ما و صدا و سیما بوده که به هر حال گذشته و ان‌شاء الله امیدوارم صدا و سیما در کار بسیار بزرگ‌اش که کار فرهنگی و اطلاع‌رسانی است بیش از پیش موفق باشد و بتواند خدمت بیشتری به مردم بکند در دولت سیزدهم ان‌شاء الله.