تحلیل آرای حدیثی شیخ حر عاملی نسبت به مسئله زن در فصلنامه «علوم حدیث»

به گزارش ایکنا، صد و یکمین شماره از فصلنامه علمی پژوهشی علوم حدیث به مدیر مسئولی و سردبیری آیت‌الله محمد محمدی ری شهری، از سوی پژوهشکده علوم و معارف حدیث پژوهشگاه قرآن و حدیث منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «نگاهی نو بر روایات تاریخ‌گذاری روایات حضرت محمد(ص) به مکی و مدنی»، «جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در راهبرد حفظ نظم اجتماعی؛ بازخوانی اجتماعی آیات قرآن و روایت‌های اهل بیت(ع)»، «تحلیل آرای حدیثی شیخ حرعاملی نسبت به مسئله زن»، «بررسی دیدگاه‌‏ها در مفهوم‌‏شناسی حدیث «نیة المؤمن خیر من عمله»»، «فرایند آسیب‏‌شناسی سند احادیث»، «ساخت‏گرایی؛ رهیافتی روش‏‌شناختی در فهم نهج البلاغه»، «جریان‌‏های حدیثی شیعه کاشان در قرون پنجم و ششم»، «بررسی تحلیلی رویکرد و محتوای منابع تاریخ ائمه(ع) (مطالعه گونه‌شناسانه و کمّی کتاب‌های الکافی، عیون اخبار الرضا(ع) و الارشاد)»، «بررسی و نقد آرای آیة الله جوادی آملی درباره احادیث «صعب، مستصعب»».

در چکیده مقاله «نگاهی نو بر روایات تاریخ‌گذاری روایات حضرت محمد(ص) به مکی و مدنی» می‌خوانیم: «وجود احادیث جعلی در بین روایات رسول خدا(ص) و ائمه‏ هدی(ع) واقعیتی غیر قابل انکار است. در این نوشتار دربارۀ آغاز جعل حدیث، کیفیت حدیث جعلی، معیار بازشناسی روایات ساختگی عمدی از غیر عمدی و وجود روایات جعلی در کتب معتبر حدیثی پرسش‏‌هایی طرح شده است و پاسخی شایسته یافته است. دستاورد مقالۀ حاضر آن است که روایات جعلی عمدی در بین روایات شیعه و سنی قبل از تدوین کتب حدیثی فراوان بوده است ولی فقها و محدثان با راهنمایی اهل بیت: روایات جعلی را از میراث حدیثی پاکسازی کرده اند و از این رو دانشمندان شیعی از توصیف روایت جعلی در کتب معتبر شیعی - جز در مواردی قطعی ـ باید پرهیز کنند.»

در طلیعه مقاله «جایگاه امر به معروف و نهی از منکر در راهبرد حفظ نظم اجتماعی؛ بازخوانی اجتماعی آیات قرآن و روایت‌های اهل بیت(ع)» آمده است: «جایگاه ویژه آموزه‏‌های اسلامی در نظام کنترلی کشور، معرفی ظرفیت‏‌های این آموزه‌‌ها را در مطالعه آسیب‌‏های اجتماعی، اولویت می‌‌بخشد و بررسی قرآن و حدیث را به عنون منابع این مطالعه، ضروری می‌‌سازد. ظرفیت‏‌های امر به معروف و نهی از منکر، یک نمونه است. این در حالی است که: اجرای راهبرد پلیس جامعه‏ محور، بیان‏گر اقبال کشور به ایده حفظ نظم اجتماعی است و درون‌مایه ‏های بنیادی این ایده و آن فریضه، هم‏خوانی ‏هایی جدی دارند. سه مقوله «کنترل غیر‏ رسمی»، «جامعه‏‌محوری» و «مسئولیت اجتماعی» - که بیان‏گر جایگاه کنترل غیر رسمی در ایده حفظ نظم اجتماعی‏‌اند - انتخاب گردیده و قرآن و حدیث، تحلیل محتوای کیفی (ترکیبی) شده‌‏اند. یافته‏‌ها هم‏خوانی گزاره‏‌های مرتبط با مقوله‌ها را در علوم اسلامی و اجتماعی عیان ساخته و در نتیجه، ظرفیت عملکرد این فریضه را به عنون راهبرد اسلامی و بومی ایده «حفظ نظم اجتماعی» نشان می‏‌دهند. روش تحقیق، ضوابطِ تفسیر متن را در این علوم، رعایت کرده و به فهمی رسیده که در هر دو آن‏ها روایی دارد.»

در چکیده مقاله «تحلیل آرای حدیثی شیخ حرعاملی نسبت به مسئله زن» می‌خوانیم: «آشنایی با دیدگاه‌‏های علما، پیش‌‏نیاز هر گونه داوری درباره دیدگاه اسلام درباره مسئله زن است. یکی از علمای تأثیرگذار در مباحث زنان شیخ حر عاملی است. به ‏طوری که برخی از مسائل زنان، میراث برجای مانده از آراء این عالم اخباری است. در نوشتار حاضر تلاش می‏‌شود دیدگاه‏‌های حدیثی «شیخ حر عاملی» را در مسئله زن و تأثیرات آن بر مباحث زنان بررسی کنیم. با واکاوی آراء حدیثی حر عاملی در مسائل زنان و با مقایسه دیدگاه‌‏های وی با علمای قبل از او به این نتیجه می‏‌رسیم که افزایش تعداد روایات در کتب وی، نوع چینش روایات، نوع باب‌‏بندی روایات و شرح روایات در مسائل زنان تاثیر به‏ سزایی گذاشته است. به ویژه در تشدید مسائلی چون: مردسالاری، خانه ‏نشینی زنان، تشویق به متعه و تعدد زوجات می‌توان تغییرات ایجاد شده را مشاهده کرد.»