فراگیری علم چه زمانی حرام می‌شود

آیت‌الله سیدمحمدکاظم مدرسی، امام‌جمعه بخش مرکزی یزد در گفت‌وگو با ایکنا از یزد با اشاره به احکام آموختن، گفت: حضرت محمد(ص) می‌فرمایند: «خُيِّرَ سُلَيْمَانُ بَيْنَ الْمُلْكِ وَ الْمَالِ وَ الْعِلْمِ فَاخْتَارَ الْعِلْمَ، فَأُعْطِيَ الْعِلْمَ وَ‌الْمَالَ وَ الْمُلْكَ بِاخْتِيَارِهِ الْعِلْمَ؛ سليمان ميان پادشاهی و مال و دانش مخيّر شد، پس دانش را برگزيد و با اين انتخابش، دانش و مال و پادشاهی به او بخشيده شد»؛ تعلم و آموختن از جهت احکام به پنج قسم واجب، مستحب، حرام، مکروه و مباح تقسیم می‌شود، لذا آموختن واجب آنجایی است که هر دانشی که مقدمه سازندگی مادی و یا معنوی، دنیوی و یا اخروی، فردی یا اجتماعی است و بدون آن اساس حیات مادی و معنوی انسان در مخاطره قرار می‌گیرد، تحصیل آن به صورت عینی و یا کفایی بر مردم واجب است.

وی افزود: گاهی آموختن مستحب است و هر دانشی که مقدمه تقویت بنیه مادی و معنوی فرد یا جامعه است ولی بدون این آموزش ضربه‌ای به نیازهای اصولی انسان وارد نمی‌شود بلکه مقدمه تقویت است و آموختن چنین علمی ممدوح است و اگر کسی این دانش را با انگیزه الهی فراگیرد، نزد خدا پاداش دارد.

مدرسی ادامه داد: آموختن حرام نیز دانشی است که فساد بیافریند و برای فرد یا جامعه زیان‌بار باشد و آموختن آن از نظر اسلام حرام است، مثل سحر و کهانت و امثال علومی که موجب ترویج هرگونه فساد از جمله فساد اخلاق در جامعه می‌شود.

این استاد حوزه علمیه بیان کرد: آموختن مکروه نیز هر دانشی که مقدمه فساد نیست ولی سودی هم در بر ندارد، مثل علم انساب غیر ارزشی در این دسته قرار می‌گیرد و به موجب آيه كريمه «وَالَّذِينَ هُمْ عَنِ اللَّغْوِ مُعْرِضُونَ؛ و آنان كه از بيهوده كارى روى گردان‌اند»، مسلمان بايد از آن اجتناب کند.

مدرسی گفت: آموختن مباح نیز دانش‌هایی است که در خدمت جامعه هستند و اگر آموختن آنها با قصد قربت و خدمت باشد، مستحب و اگر صرفاً برای گذران زندگی و منافع مادی باشد، مباح محسوب می‌شود.