افراط در توجه به مقالات برای ارتقای اساتید/ پنج عضو هیئت علمی به کار بازگشتند

 

سیدمحمد مقیمی، در پاسخ به سؤال خبرنگار ایکنا، درباره برنامه دانشگاه تهران در راستای تولید علم و کاهش تقلبات علمی و پژوهشی  اظهار کرد: در زمینه تخلفات احتمالی، کمیته اخلاق در پژوهش را داریم که مسئولیت آن بر عهده خود بنده است و هفته قبل نیز جلسه آن برگزار شد. در این جلسات نکاتی که درباره پرونده علمی برخی از همکاران وجود دارد با استفاده از شواهد و مستندات مورد رسیدگی قرار می‌گیرد؛ هرچند شاهد تخلفات جدی علمی در دانشگاه تهران نبوده‌ایم و صرفاً گاهی تعارض منافع بین برخی از همکاران وجود داشته که باعث مطرح شدن پرونده‌های علمی در این کمیته شده است.

وی افزود: اما درباره علت ضعف تولید علم و رواج تقلبات علمی در کشور باید گفت یکی از علل اصلی این است که ما در زمینه توجه به مقالات در راستای ارتقای اساتید افراط کرده‌ایم و این افراط باعث شده تمام هم و غم اساتید و اعضای هیئت علمی به این سمت باشد که مقاله و اثری تولید کنند که چه بسا این مقالات نتوانند مسائل و مشکلات جامعه را حل کنند اما مشکل هیئت علمی که همان ارتقا است را حل می‌کند. 

 

رئیس دانشگاه تهران تصریح کرد: این وضعیت باعث شده هیئت علمی ما در مسیری کانالیزه شود که الزاماً حل‌کننده مشکلات کشور نیست. آنچه ما در دانشگاه تهران تحت عنوان مسئولیت‌پذیری اجتماعی از آن یاد می‌کنیم این است که فعالیت‌های علمی و پژوهشی اساتید در خدمت حل مشکلات جامعه، صنعت و سازمان‌ها باشد و به همین دلیل رویکرد ما در فرآیند ارتقا و جذب اعضای هیئت علمی در حال تغییر است تا به وضعیتی برسیم که تولید علم و ثروت صورت گیرد. در این راستا حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان و فعالیت‌های پژوهشی کاربردی را در دستور کار قرار داده‌ایم.

مقیمی یادآور شد: ما بنا داریم برای پژوهش‌های کاربردی امتیاز ویژه قائل شویم و در زمینه افراط‌هایی که در مورد مقالات پژوهشی صورت گرفته نیز تعدیل‌هایی صورت خواهیم داد. به نظر می‌رسد یکی از دلایل عمده وضعیت کنونی تولید علم این است که مسیر را به گونه‌ای ریل گذاری کرده‌ایم که هیئت علمی چنین تصور می‌کند هرچه مقاله بیشتری بنویسد ارتقای بیشتری خواهد گرفت و حتی برخی به روش‌های غیرعلمی روی می‌آورند.

 

رئیس دانشگاه تهران افزود: در دانشگاه‌های سطوح پائین‌تر شاهد این هستیم که دانشجویان در زمینه مقاله‌ای که برای دفاع از پایان‌نامه باید چاپ کنند به روش‌های غیرعلمی روی می‌آورند. علت این وضعیت نیز این است که از یک طرف فشارهایی وارد می‌‌کنیم که در حد توان استاد و دانشجو نیست و از سوی دیگر تقلبات علمی رصد و پیگیری نمی‌شود و برخورد قاطعی با آن صورت نمی‌گیرد.

 

وی تأکید کرد: حتی شاهدیم در فضای بیرون از دانشگاه‌ها، مؤسساتی وجود دارند که در زمینه پایان‌نامه‌نویسی و مقاله‌نویسی فعالیت دارند و برخوردی هم با آنها صورت نمی‌گیرد؛ بنابراین نیازمند فعالیتی همه‌جانبه و قاطعانه، هم از سوی خود دانشگاه‌ها و هم نهادهای قضایی و دولتی برای برخورد با این فعالیت‌های غیرعلمی هستیم که باعث خدشه‌دار شدن حیثیت دانشگاه‌ها شده است. متأسفانه حتی بسیاری از دانشگاه‌ها نیز مکانیزمی را برای برخورد با روش‌های غیرعلمی در فعالیت‌های پژوهشی تعریف نکرده‌اند.

سیدمحمد مقیمی در ابتدای این نشست اظهار کرد: ما در دوره جدید مدیریت دانشگاه تهران یک شعار محوری و استراتژی کلان را برای خودمان انتخاب کردیم که شامل «جهاد علمی برای تحقق دانشگاه کارآفرین با رویکرد مسئولیت‌پذیری اجتماعی» است. برای اینکار مکانیزم‌هایی تدوین و اقداماتی در دستور کار قرار داده‌ایم. اول اینکه اسلوب ما برای اداره دانشگاه، سبک مدیریت جهادی است. وقتی از جهادِ علمی در محیط دانشگاه صحبت می‌کنیم سه عنصر را برای فعالیت علمی در دستور کار قرار داده‌ایم که شامل معنویت، عقلانیت و عملگرایی است.

وی ادامه داد: حرکت مدیریت و شیوه انتخاب همکاران در دانشکده‌ها ذیل این اصول و قواعد سه‌گانه است چراکه معتقدیم آنچه در محیط دانشگاه باید محور کار قرار گیرد خرد جمعی و عقلانیت است. ما در دانشگاه با افرادی مواجه هستیم که از سطح بلوغ بالایی برخوردار هستند و به همین دلیل برخی از اندیشمندان، مدیریت در محیط دانشگاه را مدیریت بر مدیریت‌ناپذیر قلمداد می‌کنند و مدیریت‌های متداول چندان پاسخگو نیست بنابراین در چنین فضایی باید از این خرد جمعی استفاده کنیم و در عین حال نظامات مدیریتی دچار از هم گسیختگی نشود و اصل شایسته‌سالاری در بوروکراسی باید در دستور کار باشد. از سوی دیگر باید از ظرفیت علمی و توانایی‌ها و بلوغ فکری همکاران در دانشگاه استفاده کنیم.

 

مقیمی تصریح کرد: سه رکن اصلی دانشگاه شامل هیئت علمی، کارکنان و دانشجویان هستند بنابراین در انتخاب دانشگاه به این ارکان توجه می‌کنیم اما اگر قرار است به سوی مدیریت مشارکتی حرکت کنیم نباید نظامات بوروکراتیک ما خدشه‌دار شود لذا باید مکانیزمی طراحی کنیم که هم از خرد جمعی برخوردار شده و هم قواعد مدیریتی رعایت شود. از سوی دگر اگر از مدیریت جهادی و مبتنی بر آموزه‌های دینی و مبتنی بر شرایط بومی سخن می‌گوییم از سوی دیگر مدیریت در سطح جهانی را هم مورد مطالعه قرار داده‌ایم. 

 

وی افزود: رویه واحدی برای مدیریت دانشگاه‌ها در سراسر دنیا وجود ندارد اما در همه جا تلاش بر این است که از ظرفیت هیئت علمی و بدنه کارکنان دانشگاه استفاده شود. ما بعد از مطالعات به این جمع‌بندی رسیدیم که در انتخاب مدیران دانشگاه به این ترتیب عمل کنیم که ابتدا خودم شخصاً در دانشکده‌ها و دانشکده حضور پیدا می‌کنم و نکات مورد نظر آنها را گوش می‌دهم و چشم‌اندازی که برای توسعه علمی در آنجا وجود دارد را ارزیابی می‌کنم سپس کمیته‌ای منتخب برای انتصاب مدیریت در دفتر اینجانب تشکیل می‌شود که ترکیب آن متشکل از هشت تا ده نفر از اعضای هیئت علمی است که مورد اعتماد اعضای دانشکده هستند و بعد در جلسات مفصل با این کمیته دیدگاه‌های آنان را می‌شنویم و در نهایت با استفاده از ارزیابی‌های مدیریتی، توانایی مختلف افراد مورد نظر را ارزیابی و در نهایت به یک جمع‌بندی می‌رسیم و در نهایت فردی را به عنوان مدیر آنجا انتخاب می‌کنیم.

رئیس دانشگاه تهران ادامه داد: عنصر دومی که در شعار محوری دانشگاه تهران انتخاب کردیم دانشگاه کارآفرین است. متاسفانه تاکنون در کشور نتوانسته‌ایم به سمت دانشگاه‌های نسل سوم و اثربخش حرکت کنیم که همان دانشگاه کارآفرین است. یکی از مؤلفه‌های اصلی دانشگاه نسل سوم این است که ابتدا باید فرآیندها و ساختار خود را به صورت کارآفرینانه تعریف کنند و خودشان فعالیت کارآفرینی داشته باشند لذا ما ساختار دانشگاه تهران را متناسب با مفروضات دانشگاه کارآفرین مورد بازنگری قرار دادیم و آن را در هیئت امنای دانشگاه تصویب کردیم. 

 

وی اظهار کرد: نکته دیگر در دانشگاه کارآفرین این است که از علم، تولید ثروت کنیم و ایده‌های دانشجویان و نخبگان را مورد توجه قرار دهیم. مجموعه‌هایی همانند پارک علم و فناوری  در دانشگاه تهران وجود دارند که کارکرد آنها تبدیل ایده به ثروت است. نکته دیگر در دانشگاه کارآفرین این است که فارغ‌التحصیلان به جای اینکه نگاه کارمندی داشته باشند نگرش آنها کارآفرینانه باشند تا بیزینس و کسب و کار مستقلی راه اندازی کنند بنابراین تغییر نگرش و بینش و تغییر مهارت‌ها در دانشگاه تهران مورد توجه است.

مقیمی یادآور شد: مسئله دیگر در کارآفرینی این است که بتوانیم متناسب با نیازهای جامعه حرکت کرده و این نیازها را شناسایی کنیم. مسائل و مشکلات جامعه ما یک بعدی نیست و هرچه جلوتر می‌رویم مسائل پیچیده و متنوع‌تر می‌شود لذا نیاز داریم علوم میان رشته‌ای را ایجاد کنیم و در این راستا هم در اصلاح و بازنگری رشته‌ها اقداماتی انجام داده و هم دانشکده‌هایی ایجاد شده که شامل دانشکده حکمرانی، دانشکده گردشگری و دانشکده تجارت هستند که با رویکرد چند رشته‌ای و میان رشته‌ای شکل گرفته‌اند.

رئیس دانشگاه تهران اضافه کرد: یکی از ضعف‌ها در سطوح مدیریتی این است که مدیران از مهارت‌های فردی برخوردار هستند اما مهارت‌های مدیریتی و سیستمی در آنها وجود ندارد لذا هدف دانشکده حکمرانی این است که مهارت‌های مدیریت را در مقطع ارشد و دکترا آموزش دهد و ما مدیرانی در حوزه‌های زیرساختی تربیت کنیم تا بتوانند بخشی از نیازهای نظام مدیریتی کشور را برطرف کنند. دانشکده گردشگری هم یک دانشکده تقاضامحور است چراکه گردشگری مزیت‌های بالایی برای کشور دارد و می‌تواند جایگزین درآمدهای نفتی شود؛ کما اینکه کشورهایی که از مزیت‌های گردشگری پایین‌تری نسبت به ما برخوردار هستند اما درآمدهای بیشتری نسبت به ما در گردشگری کسب کرده‌اند چراکه ما نگاه علمی به این مقوله نداشته‌ایم.

 

مقیمی ادامه داد: جنس فعالیت در دانشکده تجارت نیز همین‌گونه است و باید به شکل سیستمی به تجارت نگاه کنیم تا اگر قرار است تجارت داخلی و بین‌الملل شکل گیرد فعالیت‌های مالی و بیمه و نهادسازی ما متناسب با ارتقای تجارت داخلی و بین‌المللی باشد. نکته دیگر اینکه باید دنبال عام نافع باشیم چراکه اگر بهترین علوم و فنون را در دانشگاه ایجاد کنیم اما جامعه از آن بهره‌مند نشود به هدف خود نرسیده‌ایم. همانگونه که در شرایط کنونی با این مشکل مواجه هستیم. 

 

وی افزود: یکی از اقداماتی که در راستای مسئولیت‌پذیری اجتماعی سامان داده‌ایم تاسیس تلویزیون اینترنتی دانشگاه تهران است تا مسائل و مشکلات جامعه را رصد و آن را به اطلاع نهادهای تصمیم‌ساز در دانشگاه برساند و از سوی دیگر تولیدات علمی دانشگاه را به اطلاع ذی‌نفعان بیرونی اعم از مردم عادی و متخصصان و سیاستگذاران کشور برساند. از سوی دیگر هدفمان این است که عقلانیت و معنویت را توأم کنیم و همگی در راستای عمل باشد تا اگر نظاماتی را ایجاد می‌کنیم در عرصه عمل پیاده شود چراکه در غیر اینصورت ارزشی نخواهد داشت.

رئیس دانشگاه تهران درباره بازگشایی دانشگاه‌ها تصریح کرد: یکی از موضوعات مهم برای جامعه علمی ما از سرگیری آموزش حضوری و بازگشایی دانشگاه‌ها است که لازم است توضیحاتی درباره آن ارائه دهم. دانشگاه تهران، مدیریت آموزش عالی استان تهران را هم برعهده دارد و ما در خصوص بازگشایی دانشگاه‌ها در استان تهران که هفتاد درصد آموزش‌های کشور را دانشگاه‌های حاضر در استان تشکیل می‌دهند تصمیماتی اتخاذ کرده‌ایم. در مصوبه سومین جلسه مدیریت آموزش عالی استان تهران مقرر شد از نیم‌سال دوم، کلاس‌ها به صورت تدریجی از مقاطع تحصیلات تکمیلی به صورت حضوری آغاز و در صورت پایداری وضعیت کرونا به مقطع کارشناسی نیز تسری پیدا کند.

 

وی افزود: در دانشگاه تهران پیرو دستور رییس جمهور و وزیر علوم مبنی بر حضوری شدن دانشگاه‌ها در نیم سال دوم، امکانات دانشگاه را بررسی کردیم و بازدیدهایی از خوابگاه‌های دانشجویی و مذاکراتی با سازمان برنامه و بودجه و نشست‌هایی با رؤسای دانشگاه‌های برتر کشور برگزار کردیم و در مجموع به این جمع‌بندی رسیدیم اگر مشکلی از نظر ستاد ملی مبارزه با کرونا وجود نداشته باشد بدون محدودیت، دانشجویانی که اعلام آمادگی حضور در دانشگاه‌ها را داشته باشند در همه مقاطع تحصیلی پذیرا باشیم. از دانشجویان نظرسنجی هم کردیم و حدود بیست هزار نفر پاسخ دادند و ۵۵ درصد اعلام کردند آمادگی دارند حضوری در کلاس درس باشند بنابراین تصمیم بر این شد که کلاسها را به صورت ترکیبی برگزار کنیم. البته امتحان پایان ترم برای همه دانشجویان حضوری خواهد بود.

وی در جواب سؤالی درباره اخراج برخی اعضای هیئت علمی از دانشگاه تهران اظهار کرد: بنده فقط اسم یک نفر را در رسانه‌ها شنیدم و از همکاران خواستم آن را بررسی کنند که بررسی ما نشان داد این فرد اخراج نشده است بلکه از سال ۹۸ عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیست. برای جذب شاخص‌های مختلفی همانند وضعیت علمی، اخلاقی و مقالات و کتب وجود دارد و ابتدا گروه مربوطه، تقاضای جذب را ارائه و دانشکده تقاضا را به هیئت جذب مرکزی ارسال می‌کند.

 

رئیس دانشگاه تهران گفت: همچنین بنده تاکنون درخواستی از سوی ایشان نداشته‌ام که بخواهد دوباره فعالیت خود را آغاز کند. البته تاکنون پنج عضو هیئت علمی را نیز به کار بازگشت دادیم. اگر هم با کسی قطع ارتباط شده است از وی می‌خواهیم درخواست و مستندات خود را ارائه دهد و ما قطعا آن را به صورت عادلانه بررسی خواهیم کرد. البته لازم است اشاره کنم اگر هم با کسانی قبلاً قطع ارتباط شده دلایل سیاسی نداشته چراکه افرادی با تفکرات سیاسی مختلف در دانشگاه تهران حضور دارند.