دو شرط از شرايط امر به معروف و نهى از منكر از شرايط اوليه است كه در همه موارد لازم است و خوارج - که خود را مجری این دو اصل میدانستند - فاقد هر دو شرط بودند بلكه منكر يكى از اين دو شرط- بصیرت در عمل- بودند: بصيرت در دين و بصيرت در عمل.
بصيرت در دين يعنى اطلاع كافى و صحيح در امور دينى داشته باشد، حلال را از حرام، واجب را از غير واجب تشخيص بدهد، خوارج بدلیل نداشتن این شرط این - آيه قرآن را كه مىفرمايد: « إِنِ الْحُكْمُ إِلَّا لِلَّهِ يَقُصُّ الْحَقَّ وَ هُوَ خَيْرُ الْفاصِلِينَ»(انعام:۵۷) دستاويز قرار دادند و جمله «لا حُكْمَ الّا لِلَّه» را شعار خود ساختند در صورتى كه اين آيه ربطى ندارد به موضوعاتى از قبيل موضوع حكميت و امثال آن.
اما بصيرت در عمل: در باب امر به معروف و نهى از منكر، شرطى ذكر مىكنند تحت عنوان احتمال اثر و شرطى ذكر مىكنند تحت عنوان عدم ترتب مفسده؛ يعنى امر به معروف و نهى از منكر براى اين است كه معروف رواج بگيرد و منكر محو شود، لازمه اين دو شرط بصيرت در عمل است.
آدمى كه در عمل بصيرت ندارد نمىتواند پيشبينى كند كه آيا اثرى بر اين كار مترتب هست يا نيست و آيا مفسده بالاترى هست يا نيست. اين است كه امر به معروفهاى جاهلانه همانطورى كه در حديث آمده افسادش بيش از اصلاحش است.
منبع: مجموعه آثار استاد شهيد مطهرى(جاذبه و دافعه علی علیه السلام) ؛ جلد 4 ؛ صفحه 822- با تلخیص و ویرایش جزئی.
انتهای پیام