شرکت‌های دانش‌بنیان، موتور محرک توسعه صنعت هسته‌ای
صنعت هسته‌ای یک صنعت مبتنی بر علم و دانش است و قطعاً بدون پشتوانه شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌توان دستاوردهای جدیدی را شاهد بود، لذا ضروری است در سال جدید رویکردها به شرکت‌های دانش‌بنیان معطوف شود تا مسیر ادامه‌دار پیشرفت هسته‌ای را شاهد باشیم.
امروز، بیستم فروردین‌ماه روز ملی فناوری هسته‌ای است. ورود ایران به جمع معدود کشورهای بهره‌مند از دانش غنی‌سازی اورانیوم و به کارگیری این دانش در عرصه‌های صنعتی، پزشکی و کشاورزی و نیز رشد و توسعه زیرساخت‌های انرژی باعث شده تا اهمیت فناوری هسته‌ای طی سال‌های گذشته چندین و چند برابر شود.
اما در ادامه دستیابی به پیشرفت‌های چشم‌گیر در صنعت هسته‌ای قطعاً بدون حضور شرکت‌های دانش‌بنیان امکان‌پذیر نبود. شرکت‌های دانش‌بنیان نقش مهمی را در عملیاتی‌ساختن عزم و اراده ملی برعهده داشتند. هرچند در بیشتر مواقع نگاه شعاری به شرکت‌های دانش‌بنیان وجود دارد و این نگاه شعاری اجازه نداده اثرگذاری این شرکت‌ها در عرصه‌های اقتصادی تبلور پیدا کند اما به جد می‌تواند گفت، تنها حوزه‌ای که از توانایی شرکت‌های دانش‌بنیان به بهترین شکل ممکن بهره‌برداری شده، در حوزه صنعت هسته‌ای است. رویکرد مثبت به دانش‌بنیان‌ها منجر به شکوفایی صنایع وابسته به دانش هسته‌ای شده و اقتدار علمی و صنعتی را در این حوزه به همراه آورده است.
پیوند رابطه صنعت هسته‌ای با دانشگاه‌ها و شرکت‌های دانش‌بنیان ثمرات بسیاری به همراه داشته است که در این یادداشت به چند مورد از آن اشاره خواهد شد:
1- استفاده از پرتوهای رادیواکتیو به‌ویژه پرتوهای گاما در صنایع مختلف از جمله پتروشیمی، فولاد، سیمان، نفت و گاز.
2- طراحی و ساخت انواع آشکارسازهای پرتویی با کاربردهای صنعتی، بیمارستانی و دانشگاهی.
3- در حوزه مکانیک، طراحی و ساخت تجهیزات نگهداری منابع رادیواکتیو شامل حفاظ‌‌ها و کانتینرهای سربی با حفظ و رعایت استانداردهای سازمان انرژی اتمی ایران
4- کمک به حمل‌و‌نقل مواد رادیواکتیو از سایر کشورها به داخل کشور
سامانه پرتودهی گاما یکی از نمونه‌های موفق و پیشرو از پروژه‌های یادشده بخش خصوصی و دانشگاهی و به عبارت کامل‌تر بخش دانش‌بنیان کشور است. ورود بخش دانش‌بنیان و خصوصی به صنعت هسته‌ای باعث شده انتقال فناوری به بهترین شکل انجام شود و از طریق مراکز علمی و دانشگاهی پروژه‌های خوبی انجام شود. دانشگاه‌های برجسته کشور همچون صنعتی شریف و شهید بهشتی در این پروژه نقش کلیدی ایفا کرده‌اند و حضور فارغ‌التحصیلان حوزه‌های فیزیک و انرژی هسته‌ای در این پروژه نشان می‌دهد که الزاماً بخش‌های دولتی تنها بخش‌هایی که از این افراد استفاده می‌توانند استفاد کنند، نیستند و شرکت‌های دانش‌بنیان بخش خصوصی می‌توانند محلی برای بروز نوآوری و اشتغال فارغ‌التحصیلان دانشگاهی باشند.
مسئولان سازمان انرژی اتمی پس از احصاء مشکلات و موانع پیش روی توسعه صنایع وابسته به صنعت هسته‌ای می‌توانند برای حل این مشکلات بر توانمندی‌های پژوهشی شرکت‌های دانش‌بنیان حساب ویژه باز کنند. شتاب بخشیدن به اجرای طرح‌های پژوهشی به‌ویژه پژوهش‌های مرتبط با فناوری‌های نوین با هدف خلق محصولات جدید هسته‌ای نیازمند توجه جدی به شرکت‌های دانش‌بنیان است.
سازمان انرژی اتمی باید از ظرفیت مراکز پژوهشی بهره حداکثری را ببرد. در این راستا سازمان انرژی اتمی می‌تواند در سال 1401 دریچه جدیدی را به روی جذب پژوهشگران جوان خلاق و متعهد به منظور تولید فناوری‌های پیشرفته هسته‌ای بگشاید. از سوی دیگر این سازمان باید واحد صنعتی و تولیدی را که به نحوی با صنعت هسته‌ای در ارتباط هستند، مجاب کند که از ظرفیت شرکت‌های دانش‌بنیان بهره ببرند تا هم زیرساخت‌هایشان را بروزرسانی کنند و هم محصولات جدید را با رعایت استانداردهای کیفی و کمی به منصه‌ظهور برسانند.
ایجاد فرصت برای شرکت‌های دانش‌بنیان و سپردن مسئولیت‌های مهم علمی و دانشی به این شرکت‌ها برای پیشبرد برنامه‌های توسعه فناورانه در قالب شرکت‌های همکار امری مهم و ضروری است. از سوی دیگر سازمان انرژی اتمی می‌تواند به‌صورت مشترک دفاتر طراحی و مهندسی با شرکت‌های دانش‌بنیان دایر کند تا خروجی این همکاری مشترک تولید محصولات بادوام و سرمایه‌ای و تقویت ساختارهای هسته‌ای باشد.
تأثیر فناوری هسته‌ای در ارتقای سطح زندگی، تولید نیرو و پیشبرد صنایع، کشاورزی، علوم پزشکی و بهبود ارائه خدمات به گونهای است که در ادامه حیات تمدن صنعتی، استفاده فزاینده از علوم و فنون هسته‌ای بسیار محسوس بوده و این علوم و فناوری‌های وابسته به آن جایگاه ویژهای خواهند داشت. صنعت هسته‌ای یک صنعت مبتنی بر علم و دانش است و قطعاً بدون پشتوانه شرکت‌های دانش‌بنیان نمی‌توان دستاوردهای جدیدی را شاهد بود؛ لذا ضروری است در سال جدید رویکردها به شرکت‌های دانش‌بنیان معطوف شود تا مسیر ادامه‌دار پیشرفت هسته‌ای را شاهد باشیم.
یادداشت از سعید امینی
انتهای پیام
