دلیل تفاوت سرنوشت حدیث بین شیعه و اهل سنت چیست؟

به گزارش ایکنا، آیت‌الله سیدهاشم حسینی بوشهری، رئیس جامعه مدرسین و استاد سطح خارج حوزه علمیه قم، امروز 21 اردیبهشت ماه در مراسم سالروز بزرگداشت شیخ صدوق‌ که در بارگاه مطهر ایشان در شهر ری برگزار شد، گفت: امام صادق(ع) فرمودند؛ اعرفوا منازل شیعتنا علی قدر روایتهم عنا و فهمهم منا؛ یعنی شیعیان به مقداری که روایات ما را در جامعه نشر می‌دهند و نسبت به ما و کلام ما شناخت و معرفت دارند جایگاه آنان در نزد ما رفیع است و بعد تبیین فرمودند که این نوع معرفت صرفا نقل روایت نیست بلکه نقل روایت به همراه فهم آن است یعنی هم درایه و هم روایت حدیث مطرح است.

وی افزود: گاهی انسان مانند ضبط صوت مطلبی را بیان می‌کند ولی گاهی از عمق و ژرفا مطلب معصوم را نقل می‌کند که نشان می‌دهد آن را فهمیده است؛ شیخ صدوق باید بود تا هم روایت نقل کرده و هم بداند چگونه روایت نقل کند لذا در کتب مختلفی مانند من لا یحضر و استبصار و ... روایات را فصل‌بندی و باب‌بندی کرده و روایات را در جایگاه خود قرار داده است.

هم راوی است و هم اهل درایت

استاد سطح خارج حوزه علمیه اظهار کرد: براساس روایت امام صادق(ع)، اگر انسان به چنین فهمی رسید بدانید چنین مؤمنی به جایگاه رفیعی دسترسی پیدا خواهد کرد. بنابراین شناسنامه شیخ صدوق همین روایات است زیرا او هم راوی است و هم اهل درایت است و خوب روایات را فهمیده و به آن عمل کرده است؛ به همین دلیل هم ایشان از هزار سال قبل تاکنون چنین جایگاه و  مکانتی پیدا کرده است.

آیت‌الله حسینی بوشهری تصریح کرد: در روایت بیان شده وقتی دو نفر در مجلسی قال الباقر و قال الصادق می‌گویند نفر سوم فرشته‌ای است که برای آنان اجر و ثواب می‌نویسد و برایشان طلب آمرزش و مغفرت می‌کند؛ حال ببینید که چقدر برای فراگیری و نشر کلمات نورانی اهل بیت(ع) در روایات تشویق شده است.

وی افزود: در روایت دیگری بیان شده است؛ من حفظ من أحاديثنا أربعين حديثا بعثه الله يوم القيامة عالما فقيه؛ کسی که 40 حدیث ما در مورد حلال و حرام را حفظ کند خدا او را در قیامت فقیه عالم محشور خواهد کرد. آیا چنین جایگاهی برای انسان کم است؟

تفاوت سرنوشت حدیث در شیعه و سنی

رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه با بیان اینکه تفاوتی بین علمای شیعه و سنی در حدیث وجود دارد، گفت: در قرن اول فرمان منع نقل حدیث توسط خلیفه دوم صادر شد و عده‌ای از اهل سنت در گوشه و کنار مواردی را یادداشت کردند ولی خیلی کم بود و حالت گسستی بین منبع حدیث یعنی پیامبر(ص) و نسل بعد از ایشان ایجاد شد ولی در شیعه به خاطر اتصال به منبع وحی از طریق ائمه(ع) گسستی ایجاد نشد و این پیوستگی تا دوره غیبت و بعد از آن وجود دارد.

آیت‌الله حسینی بوشهری با بیان اینکه به ذهن برخی افراد می‌آید که حدیث فقط در فقه کاراست ولی ما در مباحث اخلاقی و کلامی و ... هم نیازمند حدیث هستیم، تصریح کرد: امام باقر(ع) فرمودند: شَرِّقا و غَرِّبا لَن تَجِدا عِلما صَحيحا إلاّ شَيئا يَخرُجُ مِن عِندِنا أهلَ البَيتِ؛ خودتان را به مشرق و مغرب بزنيد علم صحيح پيدا نمى‌كنيد مگر چيزى كه از پيش ما اهل بيت صادر شود. یعنی همین کلمات ما اهل بیت است که در حوادث واقعه و سبک زندگی و ... شما به کمک شما خواهد آمد و شما را به مسیر سعادت رهنمون می‌کند.

دودمان عالم

آیت‌الله حسینی بوشهری در ادامه به تبیین برخی ویژگی‌های شیخ صدوق پرداخت و بیان کرد: ویژگی اول دودمان این شخصیت است، هر قدر در دودمان و نسل ایشان به عقب بازگردیم می‌بینیم همه عالم هستند ولی ستاره درخشان این سلسله جلیله، شیح صدوق است؛ پدر و برادر هر دو ملا هستند ولی ایشان متفاوت است.

وی اضافه کرد: ویژگی دوم ایشان به تعبیر خودمانی این است که نظر کرده است؛ گاهی فردی سالها درس خوانده و شاگردی می‌کند و زحمت می‌کشد ولی به جایگاه مطلوب نمی‌رسد ولی بشارت تولد ایشان و برادرشان را وجود مقدس حضرت حجت(ع) دادند؛ پدرش به سن 50 سالگی رسید و فرزندی نداشت ولی از رحمت الهی نومید نبود.

وی ادامه داد: پدر ایشان در زمان حسین بن روح از نواب اربعه، نامه‌ای خدمت آقا امام زمان(عج) می‌نویسند و از امام می‌خواهند برای ایشان دعا کند، دنبال این بود که چگونه نامه را بفرستد که به دست حضرت برسد؛ کاروانی از قم پیدا کرد و نامه را برای حسین بن روح نوشت و ایشان آن را به آقا داد و بعد از سه روز پاسخ آمد که به علی بن حسین بابویه (پدر صدوق) پیام دهید شما از این همسر بچه‌دار نمی‌شوید، همسری دیلمی انتخاب کنید و خدا از او دو فقیه به شما خواهد داد که اولی محمد و دیگری حسین است؛ حسین هم دست کمی از وی ندارد ولی محمد (شیخ صدوق) فرد دیگری است.

رئیس جامعه مدرسین حوزه علمیه قم با بیان اینکه عمده تحصیلات ایشان در قم نزد پدر بود ولی چون ری پایتخت آل بویه بود و عالمان حضور داشتند به ری رفت، افزود: شیخ صدوق با سفر کلینی به بغداد، به ری رفت و در آنجا که آل بویه حاکم بودند، مشغول مناظره در بحث امامت شد و کتاب‌های کمال‌الدین و تمام‌النعمه که در مورد غیبت امام است را نوشت که حق مطلب را به خوبی ادا کرده است.

پرسفر بودن شیخ صدوق

استاد سطح خارج حوزه علمیه تصریح کرد: سومین ویژگی شیخ صدوق پرسفر بودن ایشان است؛ در حالات مرحوم نراقی و شیخ انصاری هم می‌بینیم که دنبال گمشده حکمت و علم بودند، در روایت بیان شده که الحکمة ضالة المؤمن؛ صدوق برای کسب علم و جمع کردن روایات به بغداد، بخارا، مدینه و مکه، همدان، مشهد و  به برخی کشورهای جداشده از شوروی رفت و این چنین برای حفظ دین و روایات زحمت کشیدند.

لازم به ذکر است در این مراسم شاعران و مداحان هم به ذکر مدح و ثنای اهل بیت(ع) پرداختند و در تمجید از شخصیت شیخ صدوق شعر خوانی کردند.