چه کسانی به دنبال تغییر سند تحول بنیادین و اسناد تحولی هستند؟
مقام معظم رهبری در بیانات اخیر خود به مناسبت روز معلم فرمودند که چنانچه مسئولان و مدیران آموزش و پرورش معتقدند، ایرادی در سند تحول بنیادین آموزش و پرورش هست، سند را به‌روز و کامل کرده و مشکلش را برطرف کنند. اما سؤال اینجاست که چه کسانی به دنبال تغییر این سند و اسناد تحولی هستند؟
به گزارش ایکنا، رضا نباتی، کارشناس برنامه درسی قرآن دفتر تألیف کتب درسی و از مؤلفان کتاب‌های درسی قرآن وزارت آموزش و پرورش طی یادداشتی که در اختیار این خبرگزاری قرار داده است به فرمایش اخیر مقام معظم رهبری طی دیدار معلمان، مبنی بر بازبینی سند تحویل بنیادین اشاره کرده و به دنبال پاسخ به این سؤال است که چه کسانی به دنبال تغییر سند تحول بنیادین و اسناد تحولی هستند؟ متن این یادداشت بدین شرح است؛
«در بیانات مقام معظم رهبری به مناسبت روز معلم امسال، این جمله جای تأمل دارد «اگر چنانچه مسئولان و مدیران آموزش و پرورش معتقدند که ایرادی در این سند هست، خیلی خب، به‌روز کنند آن را؛ سند را به‌روز کنند، کامل کنند، مشکلش را برطرف کنند».
سؤال اینجاست چه کسانی به دنبال تغییر سند تحول بنیادین و اسناد تحولی هستند؟ بر فردی پوشیده نیست که مقام معظم رهبری به تنهایی علمدار اجرای سند تحول بنیادین در آموزش و پرورش بوده و هستند و بارها این موضوع را گوشزد و پیگیری کرده‌اند. عملکرد دولت‌ها نشان می‌دهد، با وجود مطالبه چندین باره رهبری، چه در دولت اصلاحات و چه در دولت اصول‌گرا، عزمی برای اجرای سند تحول بنیادین و اسناد تحولی دیده نمی‌شود.
چراکه گروه اول آن را سندی ایدئولوژیک و فرازمینی و آرمان‌گرایانه القا می‌کند و گروه دوم به دنبال اسلامی‌تر کردن آن است. همین مسئله باعث شده تا اجرای سند با توقف 10ساله روبه‌رو شود. البته در دو سال اخیر به همت معاونت پژوهشی، راهنماهای حوزه‌های 11 گانه تربیت و یادگیری تولید و تصویب شده است. اما بیش از یک سال است که در شورای عالی آموزش و پرورش مسکوت مانده است.
از سوی دیگر، برخی از افراد و جریان‌های ذی نفوذ در دوران تصدی امور، به جای اجرای اسناد تحولی به دنبال تغییر آن بودند و حتی با الفاظ تعجب برانگیزی چون «اسناد خائنانه» از آن یاد می‌کردند.
این در حالی است که طبق متن صریح اسناد مصوب، بازنگری سند تحول بنیادین و سند برنامه درسی ملی پس از پنج تا سال از اجرای آنها ممکن خواهد بود. (بخش سوم سند تحول بنیادین و بند ۸-۱۵ سند برنامه درسی ملی) و این در حالی است که این اسناد پس از گذشت 10 سال هنوز به مرحله اجرا در نیامده‌اند تا امکان بازنگری داشته باشد.
یقیناً تغییر متن اسناد تحولی که برخی از موارد آن، از هم اکنون قابل پیش‌بینی است، ضمن طولانی کردن اجرای آن، محل مناقشات بسیار خواهد بود و نیز در صورت نفوذ تفکر برخی از جریانات خاص در متن سند، آن را احتمالاً به یک سند ایدئولوژیک البته از نوع منفی تبدیل خواهد کرد که به تشدید اوضاع خواهد انجامید.
راهکار مناسب، در اجرای کامل و دقیق سند تحول بنیادین و اسناد زیر نظام آن خواهد بود به شیوه‌ای که تغییرات بر اساس متن سند پس از پنج سال از اجرا امکان اصلاح داشته باشد.
البته معظم له در ابتدای جلسه به این مطلب هم اشاره فرمودند «ما از لحاظ تصمیم خوب و قانون خوب و سند خوب هیچ کمبودی نداریم؛ هر چه دلتان بخواهد ما در کشور تصمیم‌های خوب و سندهای خوب و مانند اینها داریم. آنچه مهم است، این است که به این تصمیم‌ها عمل بشود؛ این را دنبال کنید. ایجاد قرارگاه، کار آسانی است؛ چه قرارگاه‌های نظامی، چه قرارگاه‌های بقیه موضوعات، [اعم از] اقتصادی، فرهنگی و غیره؛ لکن ادامه کار این قرارگاه‌ها و خروجی این قرارگاه‌ها خیلی مهم است. بروید دنبال عمل جدی و مجاهدانه تا ان‌شاءالله آن کاری که شما می‌خواهید، آن چیزی را که می‌خواهید ــ که می‌بینم توجه دارید به نکات مهم آموزش و پرورش ــ عمل شود و دنبال کنید تا ان‌شاءالله عمل بشود».
نکته بسیار مهم دیگری که اجرای سند را دچار مخاطره می‌کند ساختار اداری حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش است که امکان استفاده از همه ظرفیت‌های یک سازمان را فراهم نمی‌کند. ساختار معیوب نتیجه‌اش از پیش معلوم است. (کُلّ یَعمَلُ عَلی شاکِلَتِه)
معظم له به موضوع بسیار مهم «تعیین معیارهای سنجش پیشرفت سند تحول بنیادین» هم اشاره فرمودند «برای سنجش پیشرفت هم باید شاخص معین بشود؛ اینکه بگویند این قدر درصد از این سند عمل شد و مانند اینها، این نمی‌شود؛ شاخص کمی به وجود بیاید، مشخص بشود که چقدر پیشرفت شده در این سند».
حال سؤال اینجاست که چه زمانی و چه کسی و با چه معیاری باید این سنجش را طراحی و چه کسی اجرا و چه کسی بر حُسن انجام آن نظارت کند؟ یقیناً در ساختار فعلی تعیین کمیسیون‌ها و کارگروه‌های خاص با حضور نمایندگان متخصص و تام‌الاختیار در این زمینه حائز اهمیت است. تجربه نشان می‌دهد که تصمیم‌گیری افراد خاص با گرایش‌های خاص نمی‌تواند به همه نیازها و مسائل پاسخگو باشد.
شنیدن مجدد و مکرر این عبارات، برای دوستان پرتلاش دفتر تألیف کتب درسی و سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی که وفاداری خود را در طول عمر با برکت نظام جمهوری اسلامی به خوبی نشان داده‌اند، بسیار تلخ و آزاردهنده و غیر قابل تحمل است. ایشان در همین محفل فرمودند «مسئله سند تحول مسئله دلشادکننده‌‌ای واقعاً نیست؛ بیش از 10 سال پیش این سند تنظیم شده، وزرای محترمی هم که آمدند ـ که حالا ظاهراً شش وزیر، با تعدادی سرپرست در این 10 سال در آموزش و پرورش حضور پیدا کرده‌اند که این تبدّل مدیریت‌ها هم خودش یک مسئله‌ای و یک آفتی است ـ هر کدام یک کارهایی کرده‌اند، گزارش‌هایی هم داده‌اند، به ما هم معمولاً گزارش داده‌اند که ما این کارها را انجام داده‌ایم، لکن آنچه واقعیت دارد این است که به این سند تحول عمل نشده؛ حالا ممکن است یک بخشی از گوشه‌ای از آن به یک شکلی تحقق پیدا کرده باشد اما این سند یک کل است، یک مجموعه است».
ایشان در همین سخنان به ضعف اساسی و علت ناتوانی حوزه ستادی وزارت آموزش و پرورش اشاره فرمودند و آن ضعف در مدیریت به دلیل تغییرات پی در پی است.
وزیران، معاونان و مدیرانی که اغلب به جای اجرای اسناد تحولی، به دنبال تغییر سند تحول بنیادین و اسناد زیر نظام آن بودند، علت اصلی بروز چنین وضعیتی هستند.
ساختارهای کاملاً معیوب مدیریتی به دلیل نگاه از بالا به پایین در اموری که به کارشناسی و تخصص نیاز دارند، باعث شده تا اجرای سند تحول بنیادین به شدت سیاست زده شود؛ به گونه‌ای که در نظام‌های اداری قدرت هرگونه اظهار نظر کارشناسی از برنامه‌ریزان و متخصصان گرفته شده است.
همین مسئله در کنار ناکارآمدی ساختارهای اداری، زمینه بروز وضعیت نابسامان فعلی را باعث شده است. اولین اولویت اجرای سند تحول بنیادین و اسناد زیر نظام آن، اصلاح چرخه معیوب اجرایی‌سازی اسناد تحولی در حوزه ستادی است. بدون تحقق شرایط لازم، امکان تحول و رشد فراهم نخواهد بود.
تکیه بر جای بزرگان نتوان زد به گزاف مگر اسباب بزرگی همه آماده کنی»
انتهای پیام
به نظر مي رسد تغيير سند بيشتر از سوي موافقان سند مطرح مي شود. اگر سند تحول بر اساس «قول سديد» باشد نبايد هنوز اجرا نشده دست خوش تغييرات شود. 
