نقش صلح حدیبیه و صلح امام حسن(ع) در پیشبرد اهداف اسلام

به گزارش ایکنا، نشست مطبوعاتی ششمین همایش سالانه انجمن علمی مطالعات صلح ایران عصر امروز 29 خردادماه در فرهنگستان علوم برگزار شد.

در این نشست آیت‌الله سیدمصطفی محقق‌داماد عضو فرهنگستان علوم سخنرانی کرد و گفت: مطالعه در ادیان ابراهیمی ما را به این نتیجه می‌رساند که هدف اصلی ادیان الهی، صلح و آرامش و دوستی میان بشریت بوده است و اگر بخواهیم رسالت انبیا در این جهان را خلاصه کنیم، بعد از توحید، ایجاد صلح و دوستی است. حتی می‌توان گفت این دو مطلب به یکدیگر مرتبط است یعنی توحید با صلح انسان‌ها ارتباط دارد.

ارتباط تنگاتنگ صلح و توحید

وی ادامه داد: تاریخ نشان می‌دهد اولین جنگ میان انسان‌ها ناشی از شرک بوده است. اینکه هر کس به خدایی ایمان داشته باشد و خدای دیگران را نفی کند آغاز درگیری و خونریزی بوده است. اگر آرمانمان صلح و آرامش بشریت باشد باید سعی در تحقق مفهوم توحید داشته باشیم. این هدف اصلی انبیا بوده است ولی متاسفانه در کنار این بیان می‌بینیم با تفسیر غیرواقعی و برداشت‌های غلط و کژاندیشی دینی، بشر ناخودآگاه به طرف شرک رفته و به نام دین با دیگری جنگیده است. در زمان ما در خاورمیانه جنگ و خونریزی شعله‌ور شده است. اینها ناشی از کژاندیشی و تفسیر غلط از دین است.

استاد حوزه و دانشگاه تصریح کرد: طبق این بیان، چون هر سه دین اسلام و یهودیت و مسیحیت برای تحقق توحید بوده است لذا انتظار نمی‌رفت هرگز میانشان جنگ برقرار شود اما متاسفانه در اثر عدم فهم صحیح از این ادیان، چه جنگ‌ها که در طول تاریخ اتفاق نیفتاده است. امروز ترس از دین ناشی از کژاندیشی دینی است والا دین صحیح جاذبه ایجاد می‌کند و قلب سلیم به طرف دین صحیح کشیده می‌شود.

«سلام» زیباترین نام خداوند

وی  با بیان اینکه قرآن مجید خدای بزرگ را دارای اسمای حسنا معرفی کرده است، توضیح داد: یعنی خداوند دارای نام‌های زیباست ولی زیباترین نام خداوند در قرآن «سلام» است که به معنای صلح است و همه صفات الهی در سایه سلام هستند. سلام یعنی صلح و دوستی و آرامش. ما افتخار داریم دین ابراهیم، دین سلام است و قرآن، حضرت ابراهیم را مسلمان معرفی کرده است. با این مقدمه درمی‌یابیم امروز وظیفه هر انسان اهل قلم این است که در میان جامعه‌ای که زندگی می‌کند صلح را اندیشه‌وریزی کند و محقق کند.

وی ادامه داد: قرآن می‌گوید صلح از طرف خداست و مقابلش، عداوت و دشمنی است که از طرف شیطان است. شیطان یعنی عداوت و بغضاء. منشا عداوت شیطان است و منشا صلح خداوند است. اگر چنین است همه ما وظیفه سنگینی بر عهده داریم و باید جامعه خود را به سوی صلح و دوستی و آشتی و مودت ببریم. اصلا یکی از اسمای خداوند «ودود» است. ودود یعنی کسی که در دل بشر عشق ایجاد کرده است. بشری که در دلش محبت نداشته باشد از تابش نور ودود محروم مانده است.

اگر صلح حدیبیه نبود اسلام هم نبود

وی در بخش پاسخ به پرسش‌ها به توضیح درباره اهمیت صلح حدیبیه در پیشبرد اهداف اسلام پرداخت و گفت: اگر صلح حدیبیه نبود اسلام هم نبود. یکی از زیباترین چهره‌های دیپلماسی پیامبر(ص) صلح حدیبیه است. اگر کسی بخواهد دیپلماسی پیامبر(ص) را مطالعه کند باید از صلح حدیبیه آغاز کند. جالب اینکه در قرآن کریم از این صلح با تعبیر فتح مبین یاد کرده است. اساسا هنر رسول الله(ص) در این بود که با صلح حدیبیه توانست جلوی جنگ را بگیرد و مقدمه آینده اسلام همین صلح بود. اگر شما متن این صلحنامه را بخوانید متوجه می‌شوید چقدر هنرمندانه و براساس دیپلماسی نوشته شده است. همانطور که صلح حدیبیه مقدمه آینده اسلام بود، صلح امام حسن(ع) هم مقدمه حفظ تشیع و شکل‌گیری جریان عاشورا و مکتب امام باقر(ع) و امام صادق(ع) بود.

وی افزود: ما به عنوان معلم دینی باید سخن از صلح و آشتی از دهانمان بیرون بیاید. ما باید آموزش دهیم هر کس برای دیگری احترام قائل باشد و فقط خودش را نگاه نکند. همانطور که من به نظر خودم احترام می‌گذارم به نظر دیگری هم احترام بگذارم. این مقدمه ترویج آشتی و دوستی است.

حضور نمایندگان ادیان و مذاهب در همایش صلح

در ابتدای نشست ماندانا تیشه‌یار، رئیس هیئت مدیره انجمن علمی مطالعات صلح ایران به توضیح درباره عملکرد انجمن پرداخت و گفت: انجمن علمی مطالعات صلح در سال 94 مجوز فعالیت خود را از وزارت علوم دریافت کرد و در هفت سال گذشته در سطح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی به ترویج گفتمان صلح پرداخته است. لازم به ذکر است بنیان‌گزاران این انجمن در سال 94 از سرامدان اندیشه علوم اجتماعی بودند و این انجمن در سال 1400 توانست رتبه الف را در بین انجمن‌ها احراز کند.

وی افزود: متولی برگزاری همایش امسال کمیته صلح و دین‌پژوهی است و با هماهنگی کمیته اجرایی، نهادهای مختلفی از جمله پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، دفتر مطالعات سیاسی وزارت خارجه، فرهنگستان علوم، انجمن علوم سیاسی، دانشگاه مازندارن، دانشگاه علامه طباطبایی، خبرگزاری ایکنا و دیگر دستگاه‌های اجرایی آمادگی خود را برای پشتیبانی از همایش اعلام کردند. علاوه بر این، تا الآن اساتید برجسته از هشت کشور جهان برای همکاری با شورای علمی همایش اعلام آمادگی کردند. این اساتید از ادیان و مذاهب مختلف اعم از مذاهب دین اسلام، آیین هندو، بودایی و مسیحیت و یهودیت هستند.

در بخشی از نشست علی‌اکبر صالحی، قائم‌مقام فرهنگستان علوم سخنرانی کرد و گفت: من داشتم فکر می‌کردم ملت ما چه ملت بزرگی است که علی‌رغم همه دغدغه‌ها و مشکلات، عزیزانی هستند که به فکر مفاهیمی انسان‌ساز چون صلح هستند و می‌خواهند راجع به مفهوم صلح صحبت کنند و این را بین مردم ترویج دهند. شما که دنبال این انجمن هستید بار سنگینی بر دوش دارید و از طرفی هیچ سود مادی هم از آن نمی‌برید. این نشان از بزرگ‌منشی شما است که در جهت بسترسازی برای تفاهم آحاد بشر گام برمی‌دارید.

وی ادامه داد: چنانکه استاد محقق‌داماد هم اشاره کردند یکی از اسمای خداوند سلام است و اصلا در زبان عربی، واژه «سلام» برای مفهوم صلح به کار می‌رود. اینکه منشا صلح خداوند است و منشا درگیری شیطان است نکته بسیار مهمی است.

وی افزود: برگزاری این همایش می‌تواند برای جمهوری اسلامی یک وجهه‌ای بسازد که ریشه در تاریخ، سنت و باورهایش دارد. متاسفانه امروز در جامعه ما کسانی صحبت می‌کنند که سخنانشان وهن اسلام و نظام است. ما وظیفه داریم به طرق دیگری، چهره واقعی ایران را برای کسانی که برای این کشور جایگاه ویژه قائل هستند معرفی کنیم. از این رو اینکه این همایش را به صحنه بین‌المللی کشاندید و توانستید بازتاب زیبایی از ایران نشان دهید جای تقدیر دارد.

در پایان یادآور می‌شود همایش «ادیان و نقش‌آفرینی در هزاره سوم؛ ظرفیت‌ها و چالش‌ها» در روزهای 28 و 29 دی‌ماه به زبان فارسی و انگلیسی برگزار خواهد.