مشکلات تولید علم در ایران و پیشنهاد اصلاح ساختار وزارت علوم

به گزارش ایکنا، سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که رو به پایان است، اخبار متعددی را منتشر کرده استکه برگزیده‌های آن را در ادامه مرور می‌کنیم.

 

 

حمیدرضا آیت‌اللهی استاد فلسفه، در گفت‌وگو با ایکنا درباره تولید علم گفت: تولید علم زمانی انجام می‌شود که علم، بازار مصرف داشته باشد. اگر شما تولید کنید ولی هیچ بازار مصرفی نداشته باشد این تولید ارزشی ندارد. الان معضل بزرگ مملکت ما استفاده نکردن است. من اخیرا درباره انتشار فصلنامه جستارهای فلسفه دین گفتم که مقالاتی را مورد توجه قرار می‌دهم که نویسنده آن، آثاری را که در مجلات قبلی منتشر شده است دیده و به آنها ارجاع کرده باشد. به نظرم این مشکل عمده تولید علم در کشور است.

 

وی گفت: هدف ما همواره تولید علم برای ارتقا، فوق لیسانس گرفتن و دکتری گرفتن بوده است. ما نگفتیم تولید علم کنیم برای اینکه در بازار قرار بگیرد. متاسفانه سیاست مملکت ما به این سمت رفته است. مضاف بر این، ابزارهایمان برای عرضه علم در دنیا خیلی ضعیف است. مثلا استادان را تشویق نمی‌کنیم که حرف‌هایشان را در کشورهای دیگر بزنند، در حالی که بسیاری از حرف‌هایی که داخل کشور می‌زنیم اگر بازار خوبی داشته باشد، حرف‌های ارزنده‌ای است. نسبت به خیلی کشورها تولید خوبی داریم ولی تولیدی است که به مصرف نمی‌رسد. متاسفانه درک دانشگاهی به جای تولید و مصرف مبتنی بر تولید و ارتقاست.

 

 

مهدی محقق، در نشست تبیین و نقد اندیشه‌های ویلفرد مادلونگ، گفت: من بیش از ۲۰ سال است که با وی آشنا شده‌ام و همیشه آثار وی را مطالعه می‌کنم، همچنین حسن انصاری قمی، در این نشست گفت: مطالعات و پژوهش‌های وی معتبر و دارای مرجعیت در مطالعات اسلامی است و در برخی بخش‌ها تحول جدیدی رقم زده است.

 

 

جت‌الاسلام والمسلمین جعفر انواری، استاد مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی(ره) ۵ تیرماه در نشست علمی «جواز تفسیر قرآن» با طرح این سؤال که آیا تفسیر قرآن رواست یا ناروا و آیا امکان تفسیر وجود دارد یا خیر، گفت: برخی معتقدند تفسیر مخصوص معصومان است و دیگران آن را نمی‌فهمند و به تعبیری «انما یعرف القرآن من خوطب به» ولی هدف ما از این بحث آن است که نشان دهیم فهم و تفسیر قرآن صرفا مخصوص ائمه(ع) نیست.

 

وی با اشاره به ضرورت بحث درباره جواز فهم قرآن، افزود: اثر این بحث آن است که اگر باب تفسیر قرآن را به روی همه جز انسان‌های معصوم مسدود کردیم باب فهم قرآن هم بر روی همه بسته خواهد شد و همه فقط باید به قرائت قرآن بسنده کنند کما اینکه برخی واقعا چنین روشی را پی گرفته‌اند ولی اگر جواز تفسیر قرآن صادر شود همه می‌توانند وارد تفسیر شوند البته ورود به تفسیر مانند ورود به هر کار تخصصی، شرایطی لازم دارد از جمله اینکه افراد باید توانمندی لازم را در عرصه‌های مختلف داشته باشند. پیشینه این بحث به دوره رسالت بر می‌گردد ولی به صورت علمی از قرن ۱۱ وارد حوزه تحقیق علما شده است و ملا امین استرآبادی، رئیس اخباریون آن را به صورت کلی مطرح کرد همچنین رویکرد قرآن‌بسندگی هم به تدریج در برابر رویکرد اخباریون مطرح شد. 

 

 

افتخار دانش‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا درباره اهمیت تقریب در جهان اسلام گفت: این یک موضوع حساس و استراتژیک است که متأسفانه جهان اسلام به عنوان یک معضل با آن مواجه است. از سوی دیگر بازیگران فرامنطقه‌ای نهایت سوء استفاده را از این مسئله برای رسیدن به اغراض استعماری‌شان می‌برند که همانا ایجاد تفرقه و پراکندگی در جامعه مسلمین است. رهبر معظم انقلاب در این سخنرانی بر اهمیت اتحاد شیعه و سنی تأکید کردند که نشان‌دهنده اهمیت اتحاد مسلمانان است.

 

وی گفت:  مسئله وحدت شیعه و سنی و تفرقه‌ای که بین مسلمانان به وجود آمده است ریشه‌ تاریخی دارد. بعد از حیات نبوی متأسفانه به دلیل اتفاقاتی که در جامعه مسلمین رخ داد دوگانگی و شِق‌بندی ایجاد شد که با درایت و هوشمندی ساحت مقدس اهل بیت(ع) چندان حالت تشنج و شرایط سخت دوگانگی را در صدر اسلام نداشتیم، چراکه اهل بیت(ع) این مسئله را به خوبی مدیریت می‌کردند و رفتار همگرایانه و همراه با اخلاق و عاطفه اسلامی را روش خود قرار دادند تا بتوانند آرامش را در جامعه دینی حاکم کنند.

 

 

حسن بلخاری، رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی و استاد دانشگاه تهران، شامگاه ۵ تیر در نشست تبیین و بررسی آرا و اندیشه‌های ویلفرد مادلونگ، که توسط این انجمن برگزار شد، گفت: یکی از آثار برجسته مادلونگ که سبب شد تا برنده جایزه کتاب سال جمهوری اسلامی شود کتاب «جانشینی محمد(ص)» است که وجوه متمایزی نسبت به آثار سایر مستشرقان دارد. از جمله دلایل تمایز این اثر آن است که وی به شکلی عالمانه در این کتاب وارد تحقیق  شده است. بلخاری با اشاره به اینکه ایرانیان قدر خدماتی را که دیگران به فرهنگ شیعه و ایرانی کرده‌اند، می‌دانند و این جلسه هم در این راستا برگزار شده است، افزود: مسئله شرق‌شناسی، شیعه‌شناسی و اسلام‌شناسی بحثی بسیار پیچیده و حساس است و باید بپذیریم کسانی خارج از حیطه یک امر تحقیقی به تحقیق درباره این موضوعات می‌پردازند.

 

 

حجت‌الاسلام والمسلمین نجف لکزایی، رئیس پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی، امروز یکشنبه ۵ تیرماه در نشست «چشم‌انداز تکامل و اثربخشی علوم انسانی اسلامی در ایران» با موضوع سیاست‌های جدید ایران در زمینه علوم انسانی اسلامی، به سخنرانی پرداخت و گفت: وقتی معاونت امور انسانی در وزارت علوم، تحقیقات و فناوری داشته باشیم اداره کل آموزش و پژوهش آن توسط کارشناسان و متخصصان علوم انسانی اداره می‌شود لذا اگر این تغییر ساختار اتفاق بیفتد آنگاه می‌توانیم بگوییم برنامه‌ریزی‌های پژوهشی و آموزشی دانش‌های همگن در یک بخش انجام می‌شود و می‌توان به گونه‌ای برای آنها برنامه‌ریزی کرد که روزآمد باشند و از تحولات علوم در دنیا بی‌خبر نباشند. از سوی دیگر این علوم بومی خواهند بود بدین معنی که مسائل مورد ابتلای ایرانیان را مورد بحث قرار خواهند داد. در نهایت متناسب با مسائل فکری و فرهنگی ایران به حل مسائل می پردازند.

 

وی گفت: در وضعیت کنونی سیاست‌های جدیدی که ما بر اساس آنها بتوانیم بگوییم تحولی اساسی که مورد انتظار مقام معظم رهبری است در وزارت علوم اتفاق بیفتد فعلا دور از انتظار است. مشکل دیگری که داریم این است؛ با توجه به اینکه زیرساخت‌ها ایراد دارد بنابراین در وضعیت کنونی از کسانی‌که وارد نظام آموزش عالی و تحصیلات تکمیلی می‌شوند نمی‌توانیم انتظار تحول پارادایمی داشته باشیم بلکه صرفاً تحولات درون پارادایمی اتفاق می‌افتد و مثلاً یک درس کمتر شده یا بیشتر می‌شود ولی قطعاً تحولات مورد انتظار ما را رقم نخواهد زد. راهکار ما به وزارت علوم این است که اگر مراکزی با این انگیزه ایجاد شده‌اند که به ایده تولید علوم انسانی متناسب با نیازهای ایران و ایرانیان و در پیوند با مبانی فرهنگی و اسلامی کمک کنند اختیارات و مجال کافی را نیز داشته باشند تا بتوانند اقدامات لازم را انجام داده و مثلاً آموزش‌هایی که می‌خواهند را به افراد مختلف ارائه دهند.