مجوز ارشاد دلیل مفید بودن محتوای کتاب نیست

محسن پرویز، رئیس انجمن قلم ایران، در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به مناسبت روز قلم، ضمن تاکید بر اینکه روز قلم تنها به انجمن قلم ایران اختصاص ندارد، بلکه متعلق به همه اهالی قلم است، درباره نحوه عضوپذیری انجمن قلم عنوان کرد: انجمن در حال حاضر کمی بیش از 200 نفر عضو دارد. در سایت انجمن سامانه‌ی برای ثبت‌نام اعضا تعریف شده و متقاضیان موارد خواسته شده را از این طریق ارسال می‌کنند.

رئیس انجمن قلم درباره نحوه بررسی درخواست متقاضیان عضویت در این انجمن هم اظهار کرد: در جلسه هیئت‌رئیسه انجمن قلم که طبق اساس‌نامه فصلی یک بار برگزار می‌شود، تقاضای عضویت افراد با مدارکی که به پیوست آن در سامانه انجمن قلم بارگذاری می‌شود، بررسی خواهد شد و کسانی که شرایطشان با شرایط مندرج در اساس‌نامه سازگار باشد و به‌ عنوان اهل قلم شناخته شوند، به عضویت انجمن قلم درمی‌آیند.

شرایط عضویت در انجمن قلم با وزارت ارشاد متفاوت است

وی با بیان اینکه در آخرین جلسه‌ای که داشتیم تقاضای حدود 10 درصد متقاضیان مورد پذیرش قرار گرفت، اضافه کرد: چند دلیل هم می‌توان برای این قضیه برشمرد؛ یک اینکه در سامانه اهل قلم وزارت ارشاد فارغ از اینکه زمینه فعالیت افراد چه چیزی باشد، هرکسی که کتابی تالیف یا ترجمه کرده باشد، به‌عنوان اهل قلم شناسایی می‌شود و بعضی دوستان تصور می‌کنند چون در آن سامانه به‌عنوان اهل قلم شناسایی شدند، می‌توانند به عضویت انجمن قلم هم درآیند. درحالی که شرایط در انجمن قلم متفاوت است.

پرویز با تاکید بر اینکه قاعدتا ما در انجمن قلم زمینه فعالیت افراد را هم در نظر می‌گیریم، افزود: مثلا اگر یک استاد دانشگاه در حوزه مهندسی در دانشگاه فعالیت دارد و در حوزه کاری خود کتابی تالیف یا ترجمه می‌کند؛ طبیعتا نمی‌تواند به واسطه این اثر عضو انجمن قلم شود. چراکه انجمن قلم به کسانی که در حوزه ادبیات مکتوب و حوزه‌های اندیشه‌ای علوم انسانی خلاق فعالیت دارند، محدود می‌شود؛ بنابراین عمدتا شاعران و داستان‌نویسان و کسانی که به‌نوعی مرتبط با این بخش‌ها هستند؛ می‌توانند به عضویت انجمن درآیند به همین دلیل بخش زیادی از متقاضیانی که این شرایط را ندارند، عضویتشان در انجمن به تایید نمی‌رسد.

چه کسانی در جامعه اهل قلم جا دارند؟!

رئیس انجمن قلم ایران درباره ویژگی‌های افرادی که می‌توانند در جامعه اهل قلم قرار بگیرند، گفت: البته کار افراد با اینکه ما آن‌ها را اهل قلم بدانیم یا ندانیم ارزش‌گذاری نمی‌شود؛ مثلا فردی که در حوزه‌های فنی و مهندسی، پزشکی و علوم محض مشغول فعالیت است و آثاری را ترجمه یا تالیف می‌کند، حتی ممکن است اثرش آنقدر ارزشمند باشد که جایزه کتاب سال را هم بگیرد، منتهی اینکه این فرد به‌عنوان اهل قلم شناخته شود یک مقدار سخت و پیچیده به‌نظر می‌آید است و راحت نمی‌توانیم چنین تعبیری برای او به ‌کار ببریم.

پرویز ادامه داد: در بیان خیلی ساده، وقتی اسم یک نفر برده می‌شود، باید ببینیم اولین وجهی که برای او به کار می‌برند، چیست. مثلا کسی که دکترای مهندسی سازه دارد و در دانشگاه مشغول فعالیت است یا کار پژوهشی خارج از دانشگاه انجام می‌دهد اولین چیزی که درمورد این فرد به ذهن می‌آید، فعالیت اصلی است که فرد در آن حوزه انجام می‌دهد و در هیچ جای دنیا این فرد را به‌عنوان نویسنده نمی‌شناسند، حتی اگر صد عنوان کتاب در حوزه تخصصی خودش ترجمه یا تالیف کرده باشد. معمولا در همه جای دنیا عنوان نویسنده به کسانی اطلاق می‌شود که در حوزه‌هایی که اشاره کردم، قلم می‌زنند. مثلا رمان‌نویسان و شاعران و اساسا کسانی که کار خلاق مکتوب انجام می‌دهند، در همه جای دنیا به‌عنوان نویسنده شناخته می‌شوند.

درباره سلامت قلم نمی‌توان حکم کلی صادر کرد

رئیس انجمن قلم ایران ضمن اشاره به جایگاه قلم و قسم خداوند به آن، بیان کرد: درواقع قلم یک ظرف یا ظرفیتی است که در اختیار افراد توانمند و صاحب ذوق و توانایی‌های نوشتن قرار می‌گیرد که این هم می‌تواند در مسیر درست استفاده و باعث رشد و تعالی فرد و جامعه شود و کار خداپسندانه با آن انجام شود؛ هم می‌تواند در مسیر ناحق قرار گیرد و از مسیر اصلی و ارزشمند خارج شود.

وی ادامه داد: درخصوص قلم باید به آن چیزی که نوشته می‌شود، توجه کرد؛ اگر در خدمت مردم و برای رضای خدا نوشته و رضایت الهی در آن درنظر گرفته شد، یک اثر ارزشمند و مصداقی برای تجلیلی که خداوند در قرآن از قلم انجام داده است. اگر در مسیر اضلال حرکت کند و موجب انحراف افراد شود، طبیعتا نمی‌توانیم آن را مصداق آیات قرآنی بدانیم. ما هر دو مدل را در بین آثار نویسندگان – چه در ایران و چه خارج از ایران - شاهد هستیم و نمی‌توان درباره همه حکم کلی صادر کرد.

وزارت ارشاد در دادن مجوز از حداقل‌ها تجاوز نکند

پرویز در پاسخ به این سوال که «می‌توان گفت آثاری که اداره ارشاد به آن‌ها مجوز انتشار می‌دهد مصداق همان قلمی هستند که خداوند در قرآن قسم خورده است؟» گفت: خیر، وزارت ارشاد در ارائه مجوز یک حداقل‌هایی را درنظر می‌گیرد و به آثار مجوز می‌دهد، لذا مهر تاییدی بر محتوای آثار و ارزشمند و مفید بودن محتواها نیست. البته آثاری که در جشنواره‌های مختلف برگزیده می‌شوند و به‌ نوعی تحت داوری متخصصان قرار می‌گیرند، ممکن است در این گروه از آثار قرار بگیرند اما مطلق مجوز گرفتن از وزارت ارشاد نمی‌تواند معیار باشد.

رئیس انجمن قلم ایران در پایان تاکی کرد: باید توجه داشته باشیم اگر قرار باشد وزارت ارشاد از حداقل‌ها تجاوز کند و بخواهد وارد محتوا شود و ارزشمندی محتوا را هم در صدور مجوز دخالت دهد، امکان ابراز سلیقه و ورود سلایق به صدور مجوزها افزایش می‌یابد و این با اصل آزادی بیان تضاد پیدا می‌کند و خیلی وقت‌ها ممکن است که مقیداتی ایجاد کند که باعث محدودیت‌های مخل در عرصه قلم شود. ارشاد همیشه باید حداقل‌ها را در نظر بگیرد یعنی اینکه اثری که مخل مبانی دین و ارزش‌های جامعه و مسائلی از این دست نباشد، که در ذوات نشر کتاب منعکس است را در نظر بگیرد. نباید پیش‌تر از آن‌ها برود که اگر از آن‌ها جلو زد، مشکل ایجاد خواهد شد.

گفت‌وگو از مطهره میرشکاری