چگونگی دستیابی به تولید دانش‌بنیان از طریق روابط بین‌الملل

محمدعلی مصلحی‌فر، مسئول گروه آموزش مدیریت کسب و کار جهاددانشگاهی فارس در گفت‌وگو با ایکنا از فارس، با یادآوری شعارهای انتخاب شده از سوی رهبر معظم انقلاب در خصوص اهمیت توجه به مباحث اقتصادی گفت: با توجه به اهمیت اقتصاد دانش‌بنیان برای دستیابی به توسعه و پیشرفت، رهبر معظم انقلاب سال جاری را به عنوان سال «تولید، دانش‌بنیان، اشتغال‌آفرینی» نامگذاری کردند که نشان از اهمیت این نوع فعالیت‌ها دارد.

وی افزود: اقتصاد دانش‌بنیان اقتصادی است که کلید اصلی آن کاربرد دانش و اطلاعات است، اما باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که در اقتصاد دانش‌بنیان صرفاً منظور استفاده از فناوری ‌های سطح بالا نیست بلکه در آن، تمامی کسب و کار‌ها و صنایع نسبت به میزان نیاز خود، از توزیع و کاربرد دانش در پیشبرد اهدافشان بهره می‌‌برند، لذا هر آنچه در این حوزه بیشتر پیش برویم نتیجه آن افزایش توان رقابتی کشور در بین رقباست به ویژه در شاخه طلایی تجارت بین‌الملل که به جد باعث افزایش قدرت نرم کشور عزیز ما می‌شود. قدرت نرمی که نقش بسزایی در سیاست خارجی کشور جمهوری اسلامی ایران ایفا می‌کند.

ثبت ۶ هزار و ۶۵۲ شرکت دانش‌بنیان

مصلحی‌فر بیان کرد: در حقیقت وجود تعداد بالای افراد تحصیل‌کرده و دانشجویان در رشته‌های مختلف نشان می‌دهد که کشور ایران گام‌های بسیار بلندی در جهت پیشرفت‌های علمی و تکنولوژیکی برداشته است و به این هدف منتهی شده که اکنون کشور ایران به دنبال تبدیل شدن به برترین قدرت تکنولوژیکی منطقه خاورمیانه است اما در این بین باید به مهم‌ترین سؤال پاسخ دهیم که دستیابی به تولید دانش‌‍بنیان از طریق روابط بین‌الملل چگونه امکان‌پذیر است؟

وی یادآور شد: طبق اخبار رسیده ریاست سازمان ثبت اسناد و املاک کشور در مراسم آیین تجلیل از مخترعان و طراحان صنعتی جوان خبر از ثبت ۶ هزار و ۶۵۲ شرکت دانش‌بنیان داده و اعلام کرد که حمایت از نخبگان، مخترعان و شرکت‌های دانش‌بنیان اولویت اصلی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور است. این حرکت بسیار با ارزش است و باید در حوزه‌های مختلف دانش‌بنیانی کلیه نهادها و ارگان‌های مرتبط بر همین اساس پیش روند.

مصلحی‌فر با یادآوری منویات رهبر معظم انقلاب در این خصوص ادامه داد: با توجه به صحبت‌های مقام معظم رهبری در راستای افزایش سهم تولید و صادرات محصولات و خدمات شرکت‌های دانش‌بنیان، شکل‌گیری یک فرهنگ مناسب در حوزه روابط بین‌الملل بسیار ضروری است که البته در این مسیر حمایت‌های مختلفی نیازمند است.

وی با بیان اینکه این حمایت‌ها را می‌توان به 5 بخش متفاوت تقسیم‎‌بندی کرد، افزود: نخست حمایت همه‌جانبه از حضور شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه‌های بین‌الملل به ویژه در برگزاری رویدادها است. به این موضوع باید توجه ویژه داشت که تولید و صادرات محصولات دانش‌بنیان با تکیه بر ظرفیت بالای نیروی انسانی و تحصیلکرده باید به سمت بازاریابی و بازارسازی در سطح بین‌المللی برود تا درآمدزایی از تولید دانش‌بنیان بر محور افزایش صادرات قرار گیرد و این مستلزم حضور مؤثر شرکت‌های دانش‌بنیان در رویدادهای بین‌المللی است.

تسهیل‌گری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان

مصلحی‌فر ادامه داد: به عنوان مثال در کشور عمان، امارات و یا ترکیه نمایشگاه محصولات فناورانه قرار است برگزار شود و شرکت‌های دانش‌بنیان ایرانی باید این قدرت را داشته باشند که بلافاصله جهت شرکت در این رویداد برنامه‌ریزی کرده و با حمایت نهادها و ارگان‌های مرتبط کلیه ارتباطات، روادید، مباحث مالی و اقامتی حل شود تا شرکت‌های ایرانی با خیالی آسوده و فکری آرام تنها تمرکز بر بازاریابی و بازارسازی محصولات خود در سطح بین‌الملل بگذارند.

این دکتری تخصصی زبان انگلیسی در روابط حرفه‌ای دومین بخش حمایتی را برشمرد و گفت: در اینجا به عنوان قبل یعنی حمایت همه‌جانبه بر می‌گردیم. شاید این سؤال پیش بیاید که حمایت همه‌جانبه در کشور یک بحث است اما در خارج از کشور چه کنیم؟ عنوان دوم را راه‌اندازی خانه‌های صادرات محصولات ایران ساخت در کشورهای مختلف با هدف تسهیل‌گری و حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان می‌دانم.

وی با بیان اینکه یکی از راه‌های حمایتی در کشورهای هدف راه‌اندازی همین خانه‌های صادراتی محصولات ایران ساخت است، افزود: بحمد الهی در این مسیر کشور ایران قدم‌های مؤثری برداشته و چند سالی است که با همت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری خانه ‌های صادرات فناوری ایران ‌ساخت در برخی کشورها مانند روسیه، ترکیه، چین، سوریه و کنیا با هدف توسعه بازار جهانی محصولات دانش‌‌بنیان راه‌اندازی شده است تا بتوانند نقش بسزایی در عرضه نوآوری‌‌ها و توانمندی‌‌های فناورانه ایرانی به بازار بین‌‌المللی ایفا کنند.

مصلحی‌فر یادآور شد: همچنین طبق اعلام مسئولان، راه‌اندازی خانه صادرات در کشورهای ارمنستان و عراق نیز در دست اقدام است و امید آن است تا این حرکت در همه کشورهای بازار هدف صادراتی محصولات دانش‌بنیان انجام گیرد.

تفاهم‌نامه‌ها عملی باشند

مسئول گروه آموزش مدیریت کسب و کار جهاددانشگاهی فارس، یکی دیگر از موضوعات حمایتی مؤثر در حوزه بین‌المللی را عقد تفاهم‌نامه‌های همکاری با کشورهای مختلف در مسیر دانش‌بنیان برشمرد و گفت: تفاهم‌نامه‌های حمایتی فراوانی در راستای حمایت از شرکت‌های دانش‌بنیان در داخل کشور امضا شده است اما زمانی که در مورد حوزه روابط بین‌المللی صحبت می‌کنیم باید تفاهم‌نامه‌های بین‌المللی را مورد بررسی قرار دهیم چرا که نقش این تفاهم‌نامه‌ها مسیر تسهیل‌گری صادرات محصولات دانش‌بنیان را هموار می‌سازد اما باید تفاهم‌نامه‌ها عملی باشند تا بتوان از مصوبات آن‌ها نهایت استفاده را کرد.

وی گام چهارم حمایتی را برشمرد و افزود: جدای از نهادها و ارگان‌های دولتی و داخلی که حمایت‌های همه جانبه خود را از شرکت‌های دانش‌بنیان انجام می‌دهند، نباید از نقش بخش خصوصی و حمایت‌های مردمی نیز گذشت. پس عنوان چهارم حمایت شرکت‌های غیر دولتی و ایرانیان مقیم خارج از کشور در جهت خرید سهام‌های شرکت‌های دانش‌بنیان است. خرید سهام‌های شرکت‌های دانش‌بنیان افزایش فاکتور اقتصادی این شرکت‌ها را به دنبال خواهد داشت و باعث می‌ شود مؤسسان شرکت‌های دانش‌بنیان با فکری متمرکز بر تولید و صادرات، نه نگرانی مالی، به کار خود ادامه دهند.

مصلحی‌فر ادامه داد: در نهایت نقش وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌ها و همچنین کنسولگری‌های ایران در کشورهای مختلف در شناخت بازار هدف جهت توسعه صادرات محصولات دانش‌بنیان، گام پنجم است. وزارت امور خارجه و سفارتخانه‌های جمهوری اسلامی ایران در کشورهای خارجی با حضور رایزنان و مشاورین اقتصادی نقش بسزایی را در شناخت بازار هدف و از همه مهم‌تر استعلام افرادی که در کشورهای هدف قرار است محصولات ایران ساخت را خریداری کنند، ایفا می‌کنند.

مسئول گروه آموزش مدیریت کسب و کار جهاددانشگاهی فارس اظهار کرد: وقتی یک شرکت کار بازاریابی بین‌المللی انجام می‌دهد و مشتری خود را پیدا می‌کند، این موضوع مهم به میان می‌آید که چگونه به مشتری خارجی اعتماد کنیم؟ اینجاست که نقش سفارتخانه‌ها و کنسولگری‌های جمهوری اسلامی در کشور هدف بسیار تأثیرگذار است و می‌توانند استعلام خریدار خارجی را به شرکت‌های صادرکننده اعلام دارند تا افراد با خیالی مطمئن محصولات خود را صادر کنند.

فضای فناوری و نوآوری فضایی پرشتاب است

وی گفت: حال که به این سؤال پاسخ دادیم باید توجه نیز داشته باشیم که در این مسیر هدفمند قوانین بین‌المللی نیز وجود دارند که برخی از آن‌ها قوانین دست و پاگیری هستند. دقت داشته باشیم که فضای فناوری و نوآوری فضایی پرشتاب است و هر لحظه تغییرات و پیشرفت‌هایی در آن اتفاق می‌افتد. پس باید به این نکته توجه داشت که حذف قوانین غیر ضروری و تسهیل در راه‌اندازی و توسعه کسب و کار نقش بسیار مهمی را در حمایت از شرکت‌ها ایفا می‌کند و این تنها با کمک بخش خصوصی از جمله اتاق‌های بازرگانی، انجمن‌ها و اتحادیه‌ها، اتاق‌های مشترک و ... میسر خواهد بود.

مصلحی‌فر در ادامه سخنان خود به فرصت‌ها، ظرفیت‌های استان فارس در این عرصه اشاره و راهکارهایی را برای ارتقای رتبه کسب و کار بیان کرد و افزود: نخستین راهکار ارزیابی شرکت‌ها در راستای دانش‌بنیان شدن است که باید بر مبنای معیارهای دقیق و فنی صورت پذیرد. با توجه به شعار سال و تأکید مقام معظم رهبری بر حمایت شرکت‌های دانش‌بنیان تمامی نهادها و ارگان‌های مرتبط عزم خود را در این راه جزم کرده‌اند. اما موضوعی مطرح می‌شود که آیا هر شرکتی توانایی دانش‌بنیان شدن را دارد؟ اینجاست که ارزیابی شرکت‌های دانش‌بنیان و چک لیست موضوعی ارزیابی به میان می‌آید که باید دقیق و با معیارهای فنی لازم صورت گیرد.

وی راهکار دوم را برشمرد و افزود: در راستای تحقق شعار سال همه ارگان‌ها و نهادها دست به‌کار شده‌اند. در این میان ممکن است ناهماهنگی و موازی‌سازی‌هایی صورت گیرد که حتما باید از ناهماهنگی‌های بین نهادها و ارگان‌های مختلف جلوگیری شود و تقسیم کار و هماهنگی انجام گیرد.

مصلحی‌فر با بیان اینکه نقش شتاب دهنده‌ها، مراکز رشد و پارک‌های علم و فناوری در راستای ایجاد زیرساخت‌هایی از جمله فضای کار اشتراکی، تأمین منابع مالی و ... بسیار حائز اهمیت است، زیرا برخی شرکت‌های نوپا در ابتدای مسیر هنوز توانایی مالی کافی جهت پیشبرد اهداف خود را ندارند، گفت: همچنین برخی شرکت‌ها تنها تولید کننده هستند و نیازمند مشاورانی هستند که بتوانند آن‌ها را در مسیر شناخت بازار و رسیدن به مرحله بازاریابی و بازارسازی محصول کمک کنند.

مسئول گروه آموزش مدیریت کسب و کار جهاددانشگاهی فارس، نقش وزارتخانه‌ها را در تسهیل مراحل کار و اخذ تأییدیه‌ها و مجوزها بسیار پررنگ توصیف کرد و افزود: این نقشی است که بسیاری از دغدغه‌های شرکت‌های دانش‌بنیان را حل می‌کند به ویژه زمانی که صحبت از بازارهای بین‌المللی شود.

وی در پایان ایجاد نهادهای مطالبه‌گر و پیگیر گزارش‌ها جهت رسیدن به اهداف شعار سال از جمله اقداماتی برشمرد که می‌تواند کمک‌رسانی بسیاری در این مسیر با ارزش داشته باشد.