حوزه دانش‌بنیان با کمبود نگاه جامع‌نگر مواجه است
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد گفت: متأسفانه در حوزه دانش‌بنیان با کمبود یک نگاه جامع‌نگر مواجه هستیم و دانشجویان نیز این نگاه را ندارند و به همین جهت یکی از مهمترین کارهایی که دانشگاه باید انجام دهد ترویج این نگاه جامع است.
رضا لطفی، معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد، در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی، درباره بحث دانش‌بنیان و اینکه برای تحقق شعار سال چه اقداماتی باید صورت گیرد، اظهار کرد: در حال حاضر خوشبختانه حرکت‌های خوبی را آغاز کرده‌ایم و به نوعی دانشجویان در حال آشنایی با این تعابیر هستند و بر روی این موضوعات فکر می‌کنند که در حقیقت تمام حرکت‌های ما باید دانش‌بنیان باشد و این موضوع به اینکه شرکتمان دانش‌بنیان است یا خیر، ارتباطی ندارد. همچنان که شرکت‌های توانمندی را می‌شناسم که کارهای بسیار خوبی انجام می‌دهند، اما هنوز برای دانش‌بنیان بودن اقدامی نکرده‌اند، پس دانش‌بنیان لزوماً عنوان نیست، بلکه مفهوم آن اهمیت دارد.
وی بیان کرد: آیه‌ای در قرآن آمده است که می‌فرماید: «خداوند وضعیت هیچ قومی را تغییر نمی‌دهد مگر آنکه خودشان، خودشان را تغییر دهند». این موضوع دارای دو جنبه مثبت و منفی است، در جنبه مثبت آن، از تغییر به طرز فکر منجر می‌شود. پس ما باید برای بهبود وضع موجود تغییر کنیم و این تغییر ابتدا باید در تفکرمان ایجاد شود. اما این در حالی است که متأسفانه در حوزه دانش‌بنیان با کمبود یک نگاه جامع مواجه هستیم و دانشجویان نیز این نگاه را ندارند. پس یکی از مهمترین کارهایی که دانشگاه باید انجام دهد ترویج این نگاه جامع است.
صبر و اعتماد؛ دو مقوله لازم در حوزه دانش‌بنیان
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: در حوزه دانش‌بنیان گاهی کارهایی را در کشور انجام می‌دهیم که نشان می‌دهد از حوزه کارآفرینی دانش‌بنیانی اطلاع نداریم که نمونه بارز این موضوع اعتماد است. در حقیقت کارهای دانش‌بنیان نیاز به صبر و اعتماد دارد. اگر اعتماد وجود داشته باشد قطعاً به‌دنبال آن صبر هم به‌دست می‌آید. همواره باید بدانیم که هیچ کار دانش‌بنیانی طی یک‌سال نتیجه نمی‌دهد، پس برای اقدامات دانش‌بنیانی باید دولت، سرمایه‌گذار و دانشجویان صبر داشته باشند تا به نتیجه دلخواه دست پیدا کنند.
معرفی مدل‌های صحیح کارآفرینی دانش‌بنیان‌ها
لطفی اظهار کرد: به نظر من امروزه مهمترین وظیفه دانشگاه‌ها این است که مدل‌های صحیح کارآفرینی دانش‌بنیان را برای دانشجویان تعریف کنند و همواره به این موضوع باور داشته باشیم و به نوعی باورهای خود را نیز اصلاح کنیم.
وی بیان کرد: موضوع دیگر این است که به نظر برخی از تصمیم‌گیرندگان بر این باور هستند که اگر ما کارخانه‌های نوآوری شیک احداث کنیم به بحث نوآوری و کارآفرینی کمک کرده‌ایم. به همین جهت یک نوع توقع در دانشجویان ایجاد شده که دولت باید فضای شیکی را در اختیارشان قرار دهد تا شروع به‌کار کنند. در حالیکه اینگونه نیست و کارآفرینی دانش‌بنیان از یک فضای شیک شروع نمی‌شود.
چه مسئله‌ای را حل کنیم
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد بیان کرد: مشکل دیگری که وجود دارد این است که وقتی یک نفر تصمیم به‌کار کردن می‌گیرد سؤالشان این است که ایده‌ات چیست؟ این در حالی است که طی چند سال اخیر در سایر نقاط دنیا ایده‌محور کار نمی‌کنند، بلکه به‌دنبال این سؤال هستند که چه مسئله‌ای را می‌خواهی حل کنی؟ ما باید بدانیم که این دو مقوله با یکدیگر کاملاً متفاوت هستند.
لطفی اظهار کرد: پس باید در نظر داشته باشیم که این سؤال که ایده‌ات چیست، سؤال کاملاً اشتباهی است. پس در گام اول در تفکر طراحی، همدلی است و در این همدلی باید بدانیم که افراد در چه زمینه‌ای مشکل دارند و سپس به‌دنبال حل آن مسئله باشیم، گام بعدی در این راستا آن است که بدانیم مسئله‌ای که فرد به‌دنبال حل آن است دقیقاً چیست و گام سوم نیز ایده‌پردازی است.
وی اضافه کرد: مشکل بزرگ دیگر نگاه خطی و نمایی ماست. در حقیقت ما انتظار داریم که کاملاً خطی پیشرفت کنیم در حالیکه پیشرفت به‌صورت نمایی است و اگر نمایی را بر حسب زمان ترسیم کنیم کاملاً صفر است و به‌صورت ناگهانی رشد می‌کند و زمانیکه رشد می‌کند به هیچ عنوان قابل مقایسه با آن نگاه خطی نیست.
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی بیان کرد: همچنین مشکل دیگر این است که ما به پول نفت عادت کرده‌ایم، زیرا در دانشگاه این باور وجود دارد که دولت باید سهم دانشجویان از نفت را بدهد. بنابراین اصل این موضوع به باورهای ما مربوط می‌شود و به همین جهت وقتی می‌خواهیم مقرراتی را پایه‌گذاری کنیم در بسیاری از مواقع علی‌رغم باطن آن موضوع تنها شکل و ظاهر آن برای ما مهم است.
لطفی با اشاره به برنامه‌های دانش‌بنیان در دانشگاه فردوسی اظهار کرد: مشخصاً برنامه‌های جدی را در دانشگاه داریم. یکی از این برنامه‌ها بازنگری تمام حرف‌هایی است که تحت عنوان کارآفرینی و رویداد استارتاپی به میان آمده است. برنامه مهم دیگرمان هم این است که وقتی از مسئله سخن به میان می‌آوریم دانشجویی که به تازگی وارد دانشگاه شده ممکن است نتواند مسئله را به‌خوبی شناسایی کند و من به عنوان یکی از اعضای هیئت علمی باید در دانشکده‌ها کمیته‌هایی را برای تعریف مسئله ایجاد کنم. پس باید در حوزه تعرف مسئله نیز برنامه‌ریزی کنیم تا مسئله‌ای را که می‌خواهیم حل کنیم مفید باشد.
وی اضافه کرد: یکی دیگر از برنامه‌های جدی در حوزه اطلاع‌رسانی است که بنا داریم مراودات خود را با رسانه‌ها بیشتر کنیم تا جامعه باور کند کارهایی که دانشگاه انجام می‌دهد واقعی و مفید است، اما این در حالی است که باورهای جامعه نسبت به این موضوع هنوز جدی نیست.
باید دیوارهای بین دانشگاه و صنعت برداشته شود
معاون پژوهش و فناوری دانشگاه فردوسی مشهد تصریح کرد: در واقع جهاد تبیینی که مقام معظم رهبری به آن تأکید دارند مسئله جدی است، زیرا باورهای ما تمام زندگی ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد، همانگونه که غربیها این تعبیر را دارند که افکارت را تغییر بده تا دنیایت تغییر کند. بنابراین جامعه باید باور کند کاری که دانشگاه انجام داده است، تأثیرگذار است، اما گاهی هم این عدم باور از عدم آگاهی مردم ناشی می‌شود.
لطفی در پایان گفت: برنامه جدی دیگر ما در دانشگاه در حوزه ارتباط با صنعت و جامعه است. با توجه به اینکه دیوار جدی میان جامعه و دانشگاه وجود دارد، از این‌رو باید با ایجاد ارتباط میان دانشگاه با صنعت و جامعه این دیوارها برداشته شود.
انتهای پیام
