ما مسکین و یتیم اهل بیت(ع) هستیم + صوت

به گزارش ایکنا، نخستین شب از مراسم سوگواری ماه محرم، شب گذشته، هفتم مرداد، با سخنرانی سیدمجتبی حسینی، دین‌پژوه و مفسر قرآن در دبیرستان صدیقین برگزار شد.

حسینی طبق روال هر ساله به شرح عبارتی از دعای جامعه کبیره پرداخت.

«بِأبى أنْتُمْ وَ اُمّى وَ نَفْسى، كَيفَ أصِفُ حُسْنَ ثَنائِكُمْ وَ اُحْصى جَميلَ بَلائِكُمْ، وَ بِكُمْ أخْرَجَنَا اللّه مِنَ الذُلِّ وَ فَرَّجَ عَنّا غَمَراتِ الْكُروبِ وَ أنْقَذَنا مِنْ شَفاجُرُفِ الْهَلَكاتِ وَ مِنَ النّارِ»

ترجمه: پدرم و مادرم و جانم فدايتان باد! چگونه نيكويىِ ستايش شما را توصيف كنم و زيبايىِ نعمت شما را به شمار آورم؟ به واسطه شما خداوند ما را از خوارى، بيرون آورد و شدّت گرفتارى را از ما برداشت و ما را از آستانه پرتگاه هلاكت و آتش [ دوزخ ]، نجات داد.

گزیده‌ای از مباحث این جلسه را در ادامه می‌خوانید؛

وقتی امشب جلوی در هیئت رسیدم با خودم گفتم واقعا امسال هم دعوت شدیم؟ به کدام مزیتی که نداریم باز هم دعوتمان کردی؟ انگار امام حسین(ع) دوست دارد مشتری‌هایش را زیاد کند. به همین خاطر در مسیر رسیدن به کربلا یکی یکی از افراد سوال می‌کرد تو هم با ما می‌آیی؟ به همین خاطر امشب من و تو را هم دعوت کردند. شما می‌توانستی این ساعت کار دیگری بکنی. آنقدر رسانه‌های مجازی وجود دارد که لحظه‌ای وقت خالی به شما نمی‌دهد یعنی اصلا حق ندارید آزاد باشید، فکر می‌کنید اختیار دارید و آزاد هستید ولی یک نفر شما را به زور اینجا کشیده و گفته یک ساعت باید پیش من بنشینی.

بحث ما در شرح زیارت جامعه کبیره به اینجا رسید: «بِأبى أنْتُمْ وَ اُمّى وَ نَفْسى، كَيفَ أصِفُ حُسْنَ ثَنائِكُمْ». درباره «کیف» بعدا صحبت می‌کنیم ولی «ثنا» چیست؟ ثنا از «ثنی» به معنای دوتایی می‌آید یعنی یک نفر، دیگری را به نیکی توصیف کند. ضمیر «کم» در «حُسْنَ ثَنائِكُمْ» ممکن است مفعول باشد یعنی ثنایی که از شما انجام می‌دهند و ممکن است فاعل باشد یعنی ثنایی که شما انجام می‌دهید. در هر دو مورد شما می‌گویید ثنای شما را چگونه توصیف کنم.

عرض کردم «ثنائکم» به معنا مفعولی یعنی توصیفاتی که درباره شما بیان شده است که خودش سه قسم دارد: قسم اول ثنایی که خداوند نسبت به شما انجام داده است، قسمت دوم ثنایی که خودتان انجام دادید، قسم سوم ثنایی که ما انجام دادیم. اگر حالت فاعلی داشته باشد معنایش این است؛ چگونه ثنایی که شما انجام می‌دهید را توصیف کنم که باز خودش سه قسم است: ثنایی که از خدا می‌کنید، ثنایی که از خودتان می‌کنید، ثنایی که از ما و دوستدارانتان می‌کنید.

شش مصداق برای «حُسْنَ ثَنائِكُمْ»

ثنایی که خدا از اهل بیت(ع) انجام داده معادل ندارد. به عنوان نمونه خداوند در قرآن می‌فرماید: «وَيُطْعِمُونَ الطَّعَامَ عَلَى حُبِّهِ مِسْكِينًا وَيَتِيمًا وَأَسِيرًا إِنَّمَا نُطْعِمُكُمْ لِوَجْهِ اللَّهِ لَا نُرِيدُ مِنْكُمْ جَزَاءً وَلَا شُكُورًا؛ و به [پاس] دوستى [خدا] بينوا و يتيم و اسير را خوراك مى‌دادند ما براى خشنودى خداست كه به شما مى‌خورانيم و پاداش و سپاسى از شما نمى‌خواهيم». ما یک گروه یتیم و مسکین و اسیر هستیم. مسکین یعنی کسی که زمین‌گیر شده است. فقیر یعنی کسی که پول ندارد. بعد آیه می‌فرماید اهل بیت(ع) به عشق خداوند یتیم و مسکین و اسیر را اطعام می‌کنند نه به شوق ثواب.

ما زمین‌گیر هستیم. چند بار خواستیم برخیزیم ولی نتوانستیم. ما یتیم هستیم. یتیم یعنی کسی که احتیاج دارد به آغوش پدر و مادرش برود ولی پدر و مادر ندارد. در همین رابطه در روایت می‌خوانیم: «أنا و علي أبوا هذه الأمة؛ من و علی پدران این امت هستیم». شاید ما فکر کنیم اسیر نیستیم و آزاد هستیم. در روایت داریم «الا و من احب علیاً سمی فی السموات و الارض اسیر الله؛ یعنی کسی که علی(ع) را دوست دارند در آسمان‌ها «اسیر الله» نامیده می‌شود.»

در قدیم که نظام برده‌داری وجود داشت، کسی حق نداشت در امور بنده یک نفر دیگر دخالت کند. اگر هم با او اختلاف داشت حق نداشت به خودش بگوید بلکه باید به اربابش می‌گفت. مثلا اگر بنده خسارتی به بار می‌آورد، باید خسارت را از اربابش می‌گرفت چون خود بنده چیزی نداشت. به همین خاطر در روایات داریم: «دیون شيعتنا علينا؛ دیون شیعیان ما برعهده ماست»، چون اسیر چیزی ندارد که پراخت کند.