روایتی از نقش خاندان امام حسن(ع) در کربلا

به گزارش ایکنا، در یک عرف نانوشته در هیئات مذهبی، 10 شب اول محرم به نام شخصیت‌های مختلف موثر در واقعه عاشورا نام‌گذاری شده و هر شب روضه حول محور همان شخصیت پیش می‌رود. در این عرف معمولا شب‌ ششم به قاسم‌بن‌الحسن(ع)، نوجوان سیزده ساله امام حسن(ع) رسیده است و بر همین مدار روضه‌ها و نوحه‌ها در وصف حالش خوانده شده است.

بعضا فرزند دیگر  امام حسن(ع) یعنی عبدالله(ع) هم در روضه‌ها دخیل است و طبیعی است که مردم فکر کنند از خاندان امام حسن(ع) تنها همین دو فرزند او در واقعه عاشورا و یاری امام حسین(ع) نقش داشته‌اند.

اما جالب است که بدانید از خاندان امام حسن(ع) دو تن از همسران ایشان به نام‌های نفیله و خوله، پسران‌شان به نام‌های حسن مثنی یا حسن‌بن‌الحسن، عمروبن‌الحسن، عبدالله ابن‌الحسن و حضرت قاسم(ع) و دخترشان فاطمه که همسر امام سجاد(ع) و مادر امام باقر(ع) هستند، در واقعه عاشورا و صحنه کربلا حضور داشتند.

لیلا مهدوی نویسنده جوان که از نوجوانی تحت تاثیر ادبیات آئینی و قلم سید مهدی شجاعی بوده، در اولین اثر داستانی خود به سراغ همین نقطه از کربلا رفته و سعی کرده نقش خاندان امام حسن(ع) را در یاری برادر او و واقعه عاشورا را در قالب داستانی از زبان سه تن از اعضای خانواده امام حسن(ع) که در کربلای 61 و واقعه عاشورا حاضر بودند، روایت کند.

نویسنده در «نشان حُسن» از زاویه‌ای تازه به واقعه عاشورا و شخصیت‌های آن پرداخته است. او فرزندان امام حسن(ع) در واقعه عاشورا را محور نخستین کتاب خود قرار داده و در کنار قاسم‌بن حسن(ع) که مخاطب عام او را می‌شناسد، به سراغ دیگر پسران و حتی دختران امام حسن(ع) که در واقعه عاشورا در کنار امام(ع) حضور داشتند و به شهادت رسیدند نیز پرداخته است.

داستان کتاب «نشان حُسن» از هنگامه مرگ معاویه‌بن‌ابی سفیان آغاز می‌شود و تا روز دهم محرم ادامه پیدا می‌کند و نویسنده با سه راوی مختلف یعنی قاسم، معروف‌ترین پسر امام حسن(ع)، نفیله معروف به ام‌لد همسر امام حسن(ع) و مادر حضرت قاسم(ع) و حسن مثنی، دومین پسر امام حسن(ع) داستان را پیش می‌برد.

سیر داستان این است که  این سه شخصیت در مواجهه با یک انتخاب سخت قرار می‌گیرند. هر سه راوی در طول داستان با چالشی مواجه می شوند که باید از خود عبور کنند. یعنی باید از نقطه صفر خود به نقطه متعالی شدن برسند. نویسنده این سه شخصیت را بر اساس چالش هایی که هرکدام در مسیر ادب الهی با آن مواجه می شوند، جدا کرده و مراتب ادب الهی را درموردشان نوشته است.

داستان «نشان حسن» مثل خیلی از داستان‌های عاشورایی که نسبت نزدیکی با واقعه دارد و گزارش می‌دهد، داستان خیر و شر است؛ شخصیت خاکستری هم دارد، که جا می‌ماند؛ اما شخصیت‌هایی هم در مسیر پیرنگ داستان حضور دارند که جا نماندند و از آن‌طرف شخصیت‌هایی که سقوط کردند یا به سمت پستی و نیستی رفتند.

نویسنده منابع دست اول ماقبل از قرن ششم هجری را بررسی کرده و در «نشان حُسن» با استناد به منابع تاریخی مکتوبِ موثق چون ارشاد شیخ مفید، مقتل‌الحسین خوارزمی، مقتل ابومخنف، تاریخ طبری‌، منتهی‌الامال، دانشنامه امام حسین(ع) نوشته آیت‌الله ری‌شهری، صلح امام حسن(ع) نوشته آیت‌الله خامنه‌ای و… جزئیات زیادی حول محور خانواده امام حسن(ع) در اختیار مخاطب می‌گذارد و اشارات گوناگونی به وقایع تاریخی از جمله مقایسه صلح امام حسن(ع) و صلح حدیبیه دارد.

مهدوی برای نگارش «نشان حُسن» زبان روایت را به اول شخص و راوی مرکب واگذار کرده و داستان از زبان حضرت قاسم، حسن مثنی و نفیله مادر حضرت قاسم(ع) از حرکت امام از مدینه تا رسیدن به کربلا و پایان واقعه روایت شده است. البته به اقتضای داستانی بودن روایت، در برخی موارد طبق اصول ادبیات آیینی تخیل را نیز وارد کرده است که به جذابیت روایت کمک درخوری کرده است.

در این کتاب مخاطب بعضاً با شخصیت‌هایی روبه‌رو می‌شود که تاریخ درباره این شخصیت‌ها ساکت است،‌ برخی را تازه می‌شناسیم اما طبق اسناد تاریخی حقیقی هستند. نویسنده در روایت این شخصیت‌ها و اساس قصه کاملا وامدار تاریخ است و فقط در داستان‌ها و خرده روایت‌ها تخیل را وارد کرده است.

«نشان حُسن» نوشته لیلا مهدوی اولین بار در سال 1400 در 312 صفحه توسط انتشارات کتابستان معرفت چاپ و روانه بازار کتاب شد که استقبال بالای مخاطب را به‌ همراه شد و در مدت یک سال چندین چاپ جدید را تجربه کرد.