اجرای عدالت در پذیرش آموزش عالی، هشدار و راهکار

خبر: در آزمون سراسری ۱۴۰۱، یک میلیون و ۴۸۹ هزار و ۲۲۰ نفر نام‌نویسی کردند که از این تعداد یک میلیون و ۳۰۸ هزار داوطلب در جلسه آزمون حاضر شدند؛ همچنین یک میلیون و ۱۵۷ هزار نفر، معادل ۸۹ درصد در دوره‌ها و رشته‌های با آزمون دانشگاه‌های کشور مجاز به انتخاب رشته شدند؛ در واقع ظرفیت پذیرش در کنکور سراسری ۱۴۰۱ حدود ۵۰۳ هزار نفر است که ۱۶۷ هزار نفر از طریق رشته‌های با آزمون و ۳۳۶ هزار نفر از طریق رشته‌های صرفاً با سوابق تحصیلی پذیرفته می‌شوند. (تسنیم؛ ۱۲ مرداد ۱۴۰۱)

با اعلام نتایج کنکور سراسری، در میان اسامی چهل نفر از رتبه‌های برتر کنکور، لیست اولیه به صورت زیر است: مدارس استعدادهای درخشان: ۲۹ نفر، مدارس غیرانتفاعی خاص: ۹ نفر؛ مدارس نمونه دولتی: یک نفر؛ مدارس دولتی: یک نفر (رادار اقتصاد؛ ۱۵ مرداد ۱۴۰۱)

بیان مسئله: آزمون سراسری ۱۴۰۱ با اعلام نتایج اولیه رو به مرحله پایانی است و در سال جاری نیز دانش‌آموزان مدارس دولتی (به جز یک نفر) از حضور در میان نفرات برتر کنکور (۴۰ نفر) جا ماندند و مدارس پولی (غیرانتفاعی‌های خاص) و استعدادهای درخشان آن را رندانه ربودند! به عبارتی سهم این مدارس به ۹۷.۵ درصد رسید.

در کنکور ۱۴۰۰ نیز از ۳۰ نفر رتبه برتر گروه‌های تجربی، ریاضی و انسانی، ۲۰ نفر دانش‌آموزان مدارس سمپاد، ۵ دانش‌آموز از مدارس غیردولتی و سه دانش‌آموز از مدارس نمونه دولتی بودند و در میان رتبه‌های برتر کنکور، دانش‌آموزان مدارس دولتی عادی حضور نداشتند. (رادار اقتصاد؛ ۱۵ مرداد ۱۴۰۱)

معضل: این شکاف بزرگ آموزشی، اختلال در اجرای اصل ۳ قانون اساسی یعنی عدالت آموزشی ایجاد می‌کند، چراکه کفه نامتوازن ترازوی آموزشی به سمت متمولین و ثروتمندان چرخیده است.

هشدار: اعلان نتایج کنکور امسال یک هشدار بزرگی برای مسئولین دارد این نتایج نشان می‌دهد که تبعیض بزرگ آموزشی و بی‌عدالتی در سیستم آموزش کشور رخ داده است. (امام‌جمعه اردبیل) و به عبارتی زنگ خطر تشدید بی‌عدالتی آموزشی به صدا در آمده و باید چاره‌ای اندیشید.

پیشنهاد برای رفع مشکل: برای دفاع از حقوق اکثریت دانش‌آموزان و رعایت عدالت آموزش عالی، پذیرش دانشجو در دانشگاه‌های کشور به‌تناسب جمعیت مدارس (غیرانتفاعی و دولتی و....)، سهمیه‌بندی درصدی شود، تا هم امکان رقابت در داخل هر گروه آموزشی فراهم شود و هم از شدت گرایش به مراکز به‌ظاهر غیرانتفاعی کاسته شود.

سیدجواد هاشمی فشارکی، استاد دانشگاه امام حسین(ع)