راهکارهای تقریب مذاهب اسلامی از نگاه نخبگان

سرویس معارف خبرگزاری ایکنا، در هفته‌ای که گذشت گفت‌وگوها و گزارش‌های متعددی را منتشر کرده است که در ادامه مهمترین آنها را مرور می‌کنیم.

امامت حضرت مهدی(عج) آغاز تحقق بشارت‌های انبیاست

حجت‌الاسلام خدامراد سلیمیان، عضو هیئت علمی پژوهشگاه علوم و فرهنگ اسلامی

ضمن اینکه آغاز امامت و ولایت حضرت آزمون سختی برای مسلمین و شیعیان است، ولی به استناد ادله قطعی و معتبر، امری مسلم و قطعی بوده است و می‌تواند آغاز فصل دوم کتب اندیشه نجات باشد، یعنی اگر ما اندیشه نجات را مبتنی بر دو فصل بدانیم، یکی فصل بشارت است که خدا به انبیا داده است و در آیات مختلف به صالحین و مستضعفین وعده داده که آینده جهان در دست آنها خواهد بود و فصل دوم این کتاب آغاز ولایت و امامت امام مهدی(عج) است و خدا با امامت و ولایت هر آنچه را به انبیا بشارت داده بود محقق خواهد کرد؛ گرچه زمانی که مستضعفین بر جهان سلطه یابند و موعود بیاید، مشروط به آمادگی انسان‌هاست و اگر هزار سال قبل مردم آماده ظهور بودند؛ رخ می‌داد و اگر تا هزار سال دیگر هم این آمادگی ایجاد نشود ظهور رخ نمی‌دهد.

گفت‌وگو بهترین راهکار تقریب مذاهب است

شیخ خلیل افرا، عضو شورای برنامه‌ریزی مدارس اهل سنت

باید عواملی که موجب وحدت می‌شود همانند شرکت در جلسات همدیگر، بحث و گفت‌وگوی بدون جدل و دلیل آوردن از قرآن و تحقیق و پژوهش را تقویت کنیم. ما دشمنان مشترک داریم اما الان در بین کشورهای اسلامی غیر از ایران، کسی از فلسطین و مستضعفین حمایت نمی‌کند. بنابراین علما باید هم عوامل وحدت و هم عوامل تفرقه را شناسایی کنند. خوشبختانه بعد از اینکه دبیرخانه شورای مدارس اهل سنت تشکیل شد و در استان‌های مختلف هم شعبه دارد دیگر کسی جرئت ندارد از وجود اختلاف صحبت کند.

تاریخی‌نگری آفت وحدت مسلمانان است

محمدکاظم شاکر، استاد دانشگاه علامه طباطبایی

به نظر بنده بحث شیعه و سنی بی‌جهت بزرگ شده و آن هم به دلیل نزاع‌های تاریخی بسیار تاسف‌برانگیز است و هنوز برخی در آتش آن می‌دمند، وگرنه در یک مذهب هم ممکن است که اختلافات بیشتری وجود داشته باشد. اختلاف فرقه‌های مختلف اهل سنت کمتر از اختلاف شیعه و سنی نیست و اگر این اختلافات را کنار بگذاریم، دانشمندان در همه چیز اختلاف دارند، حتی در تفسیر قرآن. البته بنده این اختلافات را هم بد نمی‌دانم، زیرا تفسیر مبتنی بر فهم انسان‌هاست و از نوع ریاضیات نیست که دو ضرب در دو چهار شود و از جنس علوم تجربی نیست که عنصری با عنصر دیگر ترکیب شود. بنابراین آنچه مبتنی بر اندیشه انسان باشد مورد اختلاف است و نمونه بارز آن علوم انسانی است. علوم انسانی مبتنی بر اندیشه و رفتار انسان است و انسان‌ها در مورد دین نظر داده‌اند و اختلاف در برداشت آنهاست و این اختلافات می‌تواند مایه رشد باشد.

انقلاب اسلامی، افق‌های فراوانی را برای حوزه‌های علمیه گشود

حجت‌الاسلام علی عباسی، رئیس جامعةالمصطفی العالمیه

حوزه‌های علمیه همواره کانون توجه مشتاقان معارف اهل‌ بیت(ع) از سراسر عالم بوده است. در گستره تاریخ، حوزه‌های‌علمیه در عرصه بین‌الملل حضور‌ داشته است، اما به برکت عظیم انقلاب‌اسلامی، اقبال وصف‌ناپذیری از فراگیری معارف اهل‌بیت(ع) در دنیا ایجاد شده است. به برکت انقلاب‌اسلامی، افق‌های فراوانی در برابر حوزه‌های علمیه گشوده و زمینه برای توسعه علمی و دانشی در رشته‌های مختلف فراهم گردیده است؛ جامعةالمصطفی امروز به عنوان حوزه بین‌المللی، بیش از ۱۷۰ رشته و گرایش علوم‌ اسلامی، علوم‌ ‎انسانی و زبان و فرهنگ‌شناسی را در مقاطع مختلف تحصیلی پایه‌ریزی و ارائه می‌کند.آرمان انقلاب اسلامی احیای تمدن بزرگ اسلامی است و این مهم جز با حضور قوی و تأثیرگذاری علمی در جهان ممکن نیست. علی‌رغم تمام دسیسه‌ها و مشکلات، امروز جمهوری اسلامی در مسیر درخشان تولید علم و پژوهش و ارائه آثار فاخر علمی به جهانیان قرار دارد.

راهکار قرآنی «تعارف» و «تسابق» برای دستیابی به وحدت اجتماعی

آیت‌الله احمد مبلغی، عضو مجلس خبرگان رهبری

قرآن دو کلیدواژه اساسی دارد که بسیاری از این سازوکارها ذیل این دو کلیدواژه قرار می‌گیرد. ما می‌توانیم ذیل این دو عنوان سازوکارهای مهم اجتماعی را فعال کنیم؛ یکی از آنها تعارف است و یکی تسابق است. جالب است قرآن تعارف و تسابق را در سیاق وضعیت تعددی و تنوع اجتماعی ذکر کرده است. جایی که بحث تعارف است بحث شعب و قبائلی است که تنوع و تعدد دارند: «يَا أَيُّهَا النَّاسُ إِنَّا خَلَقْنَاكُمْ مِنْ ذَكَرٍ وَأُنْثَى وَجَعَلْنَاكُمْ شُعُوبًا وَقَبَائِلَ لِتَعَارَفُوا». نسخه‌ای که قرآن می‌پیچد نسخه تنازع نیست که برای بقا با هم بجنگید بلکه بحث تعارف است و تعارف ملزوماتی نیاز دارد، در فضای تنازع که نمی‌شود تعارف پیدا کرد.

عنوان دیگر عنوان تسابق است. تسابق در قرآن تحت عنوان استباق مطرح شده است: «لِكُلٍّ جَعَلْنَا مِنْكُمْ شِرْعَةً وَمِنْهَاجًا وَلَوْ شَاءَ اللَّهُ لَجَعَلَكُمْ أُمَّةً وَاحِدَةً وَلَكِنْ لِيَبْلُوَكُمْ فِي مَا آتَاكُمْ فَاسْتَبِقُوا الْخَيْرَاتِ». این تسابق هم در سیاق تنوع و تعدد آمده است منتهی در آیه قبلی تنوع و تعدد قومی و جغرافیایی مورد نظر بود ولی اینجا تنوع و تعدد دینی و فکری مطرح است. آیه می‌فرماید نکند منهاج‌های مختلف روی در روی هم بایستند و همدیگر را خنثی کنند و نیروی هم را به هدر بدهند. اگر ما استباق الخیرات را در نظر بگیریم معنایش این است که شما بیایید در جهت خیرات با هم مسابقه بدهید، نه در جهت نزاع با هم؛ یعنی به سمت خیر مشترک بروید.

فعالیت تربیتی طلاب براساس قرآن و سنت در مدارس آموزش و پرورش

حجت‌الاسلام حسین ملانوری، معاون تبلیغ و امور فرهنگی حوزه‌های علمیه

در طرح امین محتوا، روش و اجرا مبتنی بر قرآن و سنت است. کار طلبه طرح امین، بر اساس قرآن و سنت است و برنامه‌های قرآنی، حدیثی و نهج‌البلاغه‌ای مفصلی را برای دانش‌آموزان داریم و برای آنان مسابقه، کتابخوانی، برنامه‌های متنوع فرهنگی و سرگرمی را با موضوع قرآن و سنت اجرا می‌‌کنیم. طلبه‌های طرح امین در سه سطح ارزیابی می‌شوند، همچنین در معاونت تبلیغ حوزه، معاونان شهرستانی‌‌مان موظف هستند که هر ۳ ماه یک بار مدرسه را مورد بررسی، نظارت و ارزیابی قرار دهند و غیر از اینکه هر ماه باید گزارش کار مربی بررسی شود، هر ۶ ماه معاون تبلیغ استان ما بر فعالیت‌های طلاب طرح امین در مدارس نظارت می‌کند و در ستاد نیز به صورت تصادفی مدارس کشور را رصد می‌کنیم تا روند حضور طلاب طرح امین را مورد بررسی قرار دهیم.

ضرورت دوری از شعارزدگی برای تحقق عملی تقریب مذاهب

نشست «تقریب مذاهب و راهکارهای آن» به میزبانی ایکنا برگزار شد.

عبدالله فرهی، عضو هیئت علمی دانشگاه مذاهب اسلامی در این نشست گفت: اگر می‌خواهیم امام حسین(ع) یا امام علی(ع) را معرفی و ذکر خیر کنیم، باید بلد باشیم که چگونه این کار را انجام دهیم، باید نقاط اشتراکی را به خوبی بلد باشیم و شروع کار ما هم از این نقاط اشتراکی باشد. وقتی محبت شکل گرفت و ریسمان دوستی محکم شد، آن وقت می‌توانیم بگوییم که باورهای ما چه تفاوتی با هم دارد و اگر تلقی من و شما از خلیفه اول یعنی ابوبکر بن ابی قحافه متفاوت است، به دلیل ریشه تاریخی آن است و گاهی تلقی‌هایی هم وجود دارد که ناشی از تحریف روایت‌هاست که ما آنها را قبول نداریم.

ایوب شافعی‌پور، مدیر دانشجویی دانشگاه مذاهب اسلامی نیز گفت: یکی از راهکارهای تحقق وحدت این است که از شعارزدگی فاصله بگیریم. گاهی در مورد وحدت شعارهای زیادی سر داده می‌شود، اما در عرصه عمل اقدامات ارزنده‌ای انجام نمی‌شود. همچنین ما دانشگاهیان و حوزویان باید در این عرصه اقدام کنیم و منتظر نمانیم که یک ارگان همانند مجمع جهانی تقریب اقدامی را انجام دهد. اگر از تبعیت از پیامبر(ص) و ائمه صحبت می‌کنیم، باید راه آنها را هم ادامه دهیم، اما وقتی پای عمل به میان می‌آید، برخی تعصبات اجازه نمی‌دهند که وحدت به شکل عملی محقق شود.