دانشکده‌های الهیات حلقه وصل حوزه و دانشگاه

حجت‌الاسلام والمسلمین یاسر تک‌فلاح، عضو هیئت علمی دانشکده الهیات دانشگاه علامه طباطبایی به مناسبت وحدت حوزه و دانشگاه و در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، پیرامون تاریخچه و هدف تاسیس دانشکده‌های الهیات در ایران و نقش آنها در وحدت حوزه و دانشگاه گفت: در سال 1313 همزمان با تاسیس دانشگاه تهران، یکی از دانشکده‌هایی که تشکیل شد، دانشکده علوم معقول و منقول بود. این دانشکده ابتدا در محل مدرسه عالی سپهسالار قرار داشت. ولی به دلایلی در سال 1318 موقتا تعطیل و دوباره در سال 1321 و در محل فرهنگستان ایران فعالیت خودش را از سر گرفت و در سال 1344 به نام دانشکده الهیات تغییر کرد. در آن زمان مدارس علمیه و علمای حوزوی نفوذ بسیاری در میان مردم داشتند و به روشنگری و مقابله با سیاست‌های استعماری رژیم پهلوی می‌پرداختند.

پیوند عمیق تولید فکر و تولید علم

وی ادامه داد: رضاخان می‌خواست در عرصه تبلیغ دین، رقیبی برای حوزویان ایجاد کند و آنها را محدود کند و از همین رو، دست به تربیت فارغ التحصیلان دانشگاهی در حوزه علوم دینی زد. تبلیغی هم که رضاخان مدنظر داشت به گونه‌ای بود که هماهنگ با سیاست‌های رژیم باشد. البته پس از انقلاب اسلامی، این دانشکده تحولاتی را تجربه کرد. تدریس الهیات در دانشگاه‌های دولتی و غیردولتی دیگر توسعه یافت و رشته‌های جدیدی هم به آن اضافه شد و با استفاده از عالمان حوزوی در این دانشکده‌ها تلاش شد گامی جهت وحدت حوزه و دانشگاه برداشته شود.

تک‌فلاح در ادامه با اشاره به رسالت دانشکده‌های الهیات در عصر حاضر افزود: حوزه علمیه وظیفه تولید فکر را بر عهده دارد و وظیفه تولید علم نیز بر عهده دانشگاه است. البته ما معتقدیم علم هم باید در چهارچوب تفکر اسلامی باشد. بنابراین پیوند عمیقی بین تولید فکر و تولید علم وجود دارد که فلسفه وحدت حوزه و دانشگاه نیز همین است. حوزه علمیه، به اقتضای ساختار و محتوایی که دارد، متولی نظریه‌پردازی در علوم دینی است. ولی ما در زنجیره تولید علوم دینی، مراحل مختلفی داریم که لازم است مورد توجه قرار گیرد.

وضعیت کنونی دانشکده‌های الهیات در کشور

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی تصریح کرد: با توجه به ساختار دانشکده‌های الهیات و محدودیت‌هایی که در آنها وجود دارد، گرچه نمی‌توان از آنها توقع نظریه‌پردازی و کارهای عمیق علمی داشت، ولی می‌توان کارکردهای متنوعی برای آنها تعریف کرد، از جمله اینکه چون محیط دانشگاه با نیازهای روز بیشتر آشناست، دانشکده‌های الهیات می‌توانند این نیازها را در قالب مسائل تعریف نموده و به حوزه‌های علمیه ارائه کنند. به این ترتیب در راستای کارآمدسازی دین در عرصه اجتماع نقش موثری داشته باشند. همچنین در زمینه ارتباط رشته‌های الهیات با سایر رشته‌های دانشگاهی و انجام تحقیقات میان رشته‌ای، این دانشکده‌ها می‌توانند ماموریت ویژه‌ای داشته باشند. به علاوه وظیفه تربیت مبلغ و کارشناس دین که بسیار مهم است.

استادیار رشته فقه و مبانی حقوق اسلامی دانشگاه علامه طباطبایی در پاسخ به این سوال که وضعیت کنونی دانشکده‌های الهیات نسبت به رسالتی که دارند چگونه است، تصریح کرد: دانشکده‌های الهیات دارای اساتید و دانشجویان توانمند و دغدغه‌مندی هستند. اما اگر به نسبت این دانشکده‌ها با سایر بخش‌های دانشگاه توجه کنیم، به عنوان داعیه‌دار علم و معرفت دینی، آنچنان که باید نتوانسته‌اند در محیط دانشگاه تاثیرگذار باشند. شبهات و مسائل فکری و فرهنگی زیادی در دانشگاه‌ها وجود دارد که دانشکده‌های الهیات به سراغ حل آنها نرفته‌اند.

بال‌های تحول در علوم انسانی

عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با یادآوری بیانات مقام معظم رهبری در سخنرانی تاریخی‌شان در دانشکده الهیات دانشگاه تهران، افزود: اینکه رهبر معظم انقلاب، دانشکده الهیات را حلقه وصل حوزه و دانشگاه نامیدند، به نظرم وظیفه ذاتی این دانشکده‌هاست. ما بایستی تحولی در علوم انسانی‌مان ایجاد کنیم و روح حاکم بر نظام علمی ما، روح توحیدی بشود.

حجت‌الاسلام تک‌فلاح در پایان با اشاره به لوازم تحول در علوم انسانی گفت: تحول در علوم انسانی دو بال دارد؛ یکی از جانب حوزه است و دیگری از جانب دانشگاه. پس این امر زمانی ممکن می‌شود که حلقه وصل، نقش خودش را ایفا کند. اگر با این دید نگاه کنیم، لازم است در نقش دانشکده‌های الهیات بازنگری کنیم و به آنها توجه ویژه‌ای داشته باشیم. هر چیزی که جلوی ایفای نقش دانشکده الهیات به عنوان حلقه وصل دانشگاه و حوزه را بگیرد، جزء موانع است و باید برطرف شود.