چالش‌های پیش روی وحدت حوزه و دانشگاه
در میزگردی که با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در جهاددانشگاهی استان خوزستان برگزار شد، چالش‌ها، نقاط ضعف و قوت و الزامات وحدت دو نهاد حوزه و دانشگاه بررسی شد.
به گزارش ایکنا از خوزستان در میزگردی که با حضور اساتید حوزه و دانشگاه در جهاد دانشگاهی استان برگزار شد، چالش‌ها، نقاط ضعف و قوت و الزامات وحدت دو نهاد حوزه و دانشگاه بررسی شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوالحسن حسن‌زاده، مدرس حوزه و دانشگاه در این میزگرد با اشاره به پیشینه وحدت حوزه و دانشگاه گفت: در تاریخ پر افتخار ایران شخصیت‌های دارای جنبه‌های حوزوی و دانشگاهی از جمله شیخ‌الرئیس ابن‌سینا، خواجه نصیرالدین طوسی و ابوریحان بیرونی وجود دارد؛ در دوران خودمان نیز چنین شخصیت‌هایی وجود داشتند که در مقطعی مظهر وحدت بودند اگرچه برخی از این افراد درگیر مسائل سیاسی شدند و این موضوع دچار آسیب‌هایی شد.
وی درباره اهمیت چرایی وحدت بین حوزه و دانشگاه افزود: بسیاری از رشته‌های حوزه با رشته‌های علوم انسانی منطبق هستند؛ بنا به گفته استاد مطهری خلأیی که در حوزه وجود دارد این است که از یک دانشگاه به یک دانشکده تبدیل شده است.
این مدرس حوزه و دانشگاه با بیان اینکه حوزه و دانشگاه از نظر محتوا و آینده برای اداره کشور به هم نیاز دارند، عنوان کرد: همچنین در بحث اداره کشور به حضور و وحدت روحانیت و دانشگاهیان نیاز داریم؛ اداره کشور باید بر اساس تخصص و آموزه‌های دینی باشد.
حسن‌زاده بیان کرد: زمانی که دانشمندان یک رشته به نتیجه‌ای که با آموزه‌های دینی ما ناسازگاری داشته باشند، برسند، نمی‌توانیم آن را بپذیریم بنابراین در این شرایط باید کشور را بر اساس احکام اولیه و ثانویه اداره کرد. عده‌ای از حوزوی‌ها تصور می‌کردند که احکام ثانویه خارج از دین است اما این مساله، نگاه عمیقی به دین نیست.
این مدرس حوزه و دانشگاه افزود: اداره کشور بر اساس علم روز و پیشرفت دانش‌های مختلف، باید با آموزه‌های دینی مطابقت داشته باشد.
وی ادامه داد: وحدت بین اقشار مختلف جامعه مهم است اما در شرایط کنونی، وحدت حوزه و دانشگاه ضروری است. بنا به گفته امام(ره) بدخواهان نمی‌خواهند بین حوزه و دانشگاه وحدت وجود داشته باشد زیرا وحدت این دو مجموعه، آثار و برکات زیادی دارد.
حسن‌زاده با اشاره به اهمیت آسیب‌شناسی وحدت حوزه و دانشگاه و جدایی این دو مجموعه از یکدیگر گفت: امروز بحث روز محاربه است؛ هیچکس نگفته که مجازات محارب تاییداً قتل و اعدام است. فتوای حضرت امام(ره) هم مشمول فقها است که قاضی مخیر است یکی از چهار مجازات را انتخاب کند. بنابراین در این راستا باید روانشناسان و جامعه‌شناسان به فقیه که می‌خواهد در کسوت قضاوت حکم کند بگویند که از میان چهار مجازات، کدام مجازات مناسب با شرایط فعلی جامعه است و تاثیرگذار است.
این مدرس حوزه و دانشگاه ادامه داد: در این زمینه حوزه باید به سمت دانشگاهیان متعهد و دارای تخصص دست نیاز دراز کند و اگر تنها خودمان را علامه و صاحب نظر بدانیم، با مشکلات زیادی مواجه می‌شویم. باید در تمام شئون، اخلاق حاکم شود که در این راستا نیز به دانشگاه‌ها نیاز داریم. همچنین باید چگونگی تبدیل ارزش‌های دینی به قانون و رفتار عمومی جامعه مورد توجه قرار بگیرد.
وی با اشاره به مترتب بودن بسیاری از احکام فقه با علم پزشکی گفت: نقطه ضعف اصلی ما در تبیین، این است که روح حوزه تعبد است، اما دانشگاهیان تعبد را نپذیرفته‌اند و با ما بیگانه هستند.
حوزه و دانشگاه بال پرواز نظام اسلامی باشند
در ادامه هادی بصیرزاده، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در صورت بررسی فرمایشات امامین انقلاب در مورد وحدت حوزه و دانشگاه، متوجه می‌شویم که بیش از هر چیز به وحدت بین روحانی و دانشگاهی تأکید کرده‌اند که این موضوع به دلیل مسئله تاریخی است؛ در تاریخ می‌بینیم هر جایی این دو قشر با هم وحدت داشتند موفقیت‌هایی حاصل شده و هر جا اختلاف داشتند صدمه دیده‌اند.
وی با بیان اینکه از زمان قبل از انقلاب اسلامی، برخی افراد دنبال ایجاد تفرقه بین این دو قشر بوده‌اند، افزود: افراد روشنفکرنما به هیچ‌وجه حاضر به مذاکره با روحانیت نیستند و روحانیت را به رسمیت نمی‌شناسند و از طرفی نیز متحجرینی وجود دارند که حاضر به مذاکره با دانشگاه نیستند؛ این دو قشر از قبل از انقلاب هم در مقابل هم ایستاده بودند بنابراین حضور و تدریس شهید مفتح و مطهری در دانشگاه، مانند یک عملیات انتحاری بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز افزود: این دو شهید گاهی با بی‌مهری دانشگاه و گاهی با بی‌مهری حوزه مواجه می‌شدند اما ثمره نهال‌شان، وحدت حوزه و دانشگاه و پیروزی انقلاب اسلامی بود.
بصیرزاده با اشاره به تأکید مقام معظم رهبری بر وحدت حوزه و دانشگاه گفت: هدف از این وحدت، تبدیل دانشگاه به حوزه یا حوزه به دانشگاه نیست بلکه باید این دو مجموعه دو بال پرواز نظام جمهوری اسلامی باشند.
وی عنوان کرد: شیعه به جز چند سالی که مربوط به دوره امامت امام علی(ع) بود، تجربه حکومت و زمامداری نداشت و پس از آن نیز مسائل حوزه و متدینان، شخصی بود. بنابراین اکنون که زمامدار مملکت ۸۰ میلیونی هستیم چگونه باید چنین مملکتی را از نظر مسائل مختلف اداره کنیم؟ بدین ترتیب بیش از گذشته به وحدت حوزه و دانشگاه نیاز داریم تا قوانینی بر اساس شرع وضع شود و علم را بدون اینکه با شرع منافات داشته باشد، در اختیار مردم قرار دهیم.
بصیرزاده با اشاره به تأثیر مثبت حضور مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین محسن شفیعی در دانشگاه‌ها، عنوان کرد: ایشان توانست نمونه خوبی از حوزه را به نمایش بگذارد به گونه‌ای که قاطبه دانشگاهیان نسبت به وی نگرش مثبت دارند و این موجب شد که نگرش ما نسبت به حوزه مثبت شود.
وی با اشاره به برخی ویژگی‌های خوب حوزه افزود: یک حوزوی، درس خواندن و درس دادن را عبادت می‌داند و اگر چنین نگاهی در دانشگاه‌ها نهادینه شود بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با بیان اینکه حوزه نیز باید بتواند در مراودات خود به پرسش‌های جوانان پاسخ دهد، گفت: در شرایط کنونی، حوزویان و دانشگاهیان باید با حوصله و سعه صدر بیشتر به سوالات جوانان پاسخ دهند و با متقاعدسازی جوانان، ارتباط بین نسلی را تقویت کنند تا موفقیت نظام برای آینده را تضمین کنیم.
نام‌گذاری روز وحدت حوزه و دانشگاه برای رفع نیاز بود
در ادامه مجید نبی‌پور، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز گفت: تأکید امام(ره) برای نام‌گذاری روزی برای وحدت حوزه و دانشگاه، برای افزودن روزی به مناسبت‌های تقویم نبود بلکه ایشان به دنبال رفع یک نیاز و ضرورت بوده است؛ ایشان از روحانیون خواستند تهمت‌هایی را که به اسلام زده شده رفع کنند و حکومت اسلامی را به جامعه دانشگاهی معرفی کنند و دانشگاه‌ها را اسلامی کنند؛ منظور از اسلامی کردن دانشگاه‌ها این است که مفاهیمی را که در اسلام جایگاه دارد در دانشگاه عملی کنند.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: دین به دنبال دانش نیست و می‌خواهد عدالت و شیوه زندگی را نشان دهد و در این راه، علم به کمک انسان می‌آید؛ اگر یک دانشگاهی ایمان نداشته باشد چه میزان برای توسعه و جهت‌دهی علم تلاش خواهد کرد؟ بنابراین برای چنین فردی تنها توسعه زمینه علمی مهم است.
نبی‌پور بیان کرد: حضرت امام(ره) گفتند مسائل مربوط به دین باید در دانشگاه‌ها اجرایی شوند تا به این شیوه دانشگاه‌ها اسلامی شوند؛ یعنی زمانی که یک دانشگاهی با دید خداپرستی تدریس می‌کند تعهد کاری و تلاش علمی بیشتری خواهد داشت و این کارها برای رفع مشکل کشور تجلی خواهد کرد.
وی عنوان کرد: امام(ره) فرمودند سعی کنید دانشگاهی‌ها را هم به حوزه بیاورید، اما متأسفانه این موضوع یک‌طرفه است. راهکارها و زیرساخت‌هایی به صورت نیم‌بند در دانشگاه‌ها ایجاد شده است، اما ارائه طرح و برنامه بدون در نظر گرفتن بودجه برای فعالیت‌های مذهبی در دانشگاه‌ها نتیجه‌ای نخواهد داشت. بنابراین اگر واقعا می‌خواهیم دانشگاه‌ها اسلامی شوند و برای عملیاتی شدن پیوند حوزه و دانشگاه، باید بودجه این برنامه‌ها بدون التماس مسئول مربوطه محقق شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در حال حاضر جایگاه حوزوی‌هایی که در دانشگاه حضور دارند مشخص است، اما در حوزه برای دانشجویان علوم انسانی تریبون یا فرصت مناظره وجود ندارد و فضایی برای مناظره اساتید دانشگاه با حوزیان در حوزه نیز وجود ندارد.
وی با بیان اینکه کارهای زیادی باید برای وحدت حوزه و دانشگاه انجام شود، گفت: برای وحدت حوزه و دانشگاه تنها یک درجه پیش رفته‌ایم و تنها قطره‌ای از شمه وحدت حوزه و دانشگاه پیاده شده است.
نبی‌پور با اشاره به مشخص بودن نیازها و ضرورت‌ها، بیان کرد: جالب این است که در امور زندگی یادمان می‌رود خدایی هم هست. ما بر اساس شناخت دشمنان انقلاب و با آمادگی برای مقابله با دشمنان زندگی نمی‌کنیم. ما رفاه‌طلب هستیم و حواس‌مان به هیچ چیز نیست وگرنه مسائل بانکی به اینجا نمی‌رسید.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با تأکید بر ارزیابی ائمه جماعت و استفاده از ظرفیت تریبون‌های نماز جمعه تصریح کرد: باید با پرسش از جوانان دلیل دین‌خواهی یا دین‌گریزی برخی از آن‌ها را متوجه شویم.
پیشگیری از پیش‌داوری حوزویان و دانشگاهیان
در ادامه کیومرث بشلیده، عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز گفت: ۳۰ سال پیش روانشناسی، انسان را در سه بعد شناخت، هیجانات و جسم بررسی می‌کرد، اما بعدها بعد معنوی نیز برای بررسی انسان افزوده شده است که بهزیستی این ابعاد در پژوهش‌ها مشخص شده است.
وی با اشاره به نبود آموزش‌ها برای کودکان، افزود: در حال حاضر اگر بخواهیم در بحث بعد معنوی با دانشجویان بحث کنیم توافقی وجود ندارد، بنابراین از نظر وحدت در برخی جنبه‌ها ضعف وجود دارد.
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: دانشگاه‌ها در تدوین و دسته‌بندی بسیار قوی‌تر از (حوزه) هستند. مدل‌ها و پیش‌آیندهای درمان در دانشگاه‌ها وجود دارد.
وی با اشاره به مسئله نفاق افزود: بر اساس تحقیقات یک زیست‌شناس به نام لورنز، موجود زنده برنامه‌ریزی شده تا دنبال یکی بیفتد. مبتنی بر این گفته هر چه فرد دلبستگی عمیق‌تری داشته باشد و بیشتر نیاز خود را از کسی که می‌خواهد از آن نقش‌پذیری کند تامین کند، دچار نفاق نمی‌شود.
بشلیده با بیان اینکه برای ایجاد وحدت باید در روش‌های وحدت اتفاقاتی بیفتد، گفت: دانشگاه‌ها از آزمون‌های با درجه دشواری معین استفاده می‌کنند، اما آیا حوزه‌ها هم می‌توانند از این روش‌ها استفاده کنند؟
عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز با تأکید بر آموزش پیشگیری از پیش‌داوری حوزویان و دانشگاهیان نسبت به یکدیگر گفت: اگر کسانی دلواپس سرنوشت معنوی دانشجویان هستند باید نسخه خود را تجویز کنند، اما متأسفانه به این وادی ورود نمی‌کنند بنابراین وحدت در این زمینه وجود ندارد.
وی با بیان اینکه می‌توان برای کنترل برخی تعارض‌ها به صورت مشترک گردهمایی برای دانشجویان برگزار کرد، گفت: باید مشخص شود که در صورت بروز یک مسئله باید چه موضعی داشته باشیم. تجویز نکردن نسخه برای این شرایط نشان‌دهنده پیش‌داوری افراطی در دانشگاهیان است.
کاربردهای وحدت حوزه و دانشگاه
در ادامه حجت‌الاسلام علی‌محمد حسین‌زاده، مدیرگروه معارف دانشگاه شهید چمران اهواز نیز گفت: نهادهای تربیتی و آموزشی در قبال نسل جوان جامعه، وظیفه دارند که مهارت‌های شغلی و انسانی را به آن‌ها آموزش دهند. بخشی از گروه‌های معارف در مورد مهارت‌های انسانی و برای سه حوزه افکار و باورها، عواطف و عمل گنجانده شده است که چنین چیزی در همه دانشگاه‌ها معمول است و شاید ظرفیت‌هایی که در دانشگاه‌های دیگر استفاده می‌شود بسیار فراتر از نظام دانشگاهی ما است زیرا نظام دانشگاهی ما تئوری محض است و کمتر جنبه کاربردی و عملیاتی دارد که جای تاسف دارد.
وی در خصوص وحدت حوزه و دانشگاه افزود: همان‌گونه که آیت‌الله جوادی اشاره کرده فقه ما فردگرایانه است و در حوزه سیاسی و اجتماعی، فقه اجتماعی قوی نداریم. فقهای ما از زاویه مسائل فردی نگریستند و فتوا دادند.
حسین‌زاده گفت: نظام در حوزه عملیاتی به ویژه در حوزه اجتماعی باید کارآمد باشد که این موضوع متوقف بر نظر و عمل است. به تعبیر امام(ره) اگر شکست بخوریم شاید صدها سال دیگر نتوانیم سر بلند کنیم. ایشان بارها هشدار داد که اگر نتوانیم یک نظام کارآمد با رفاه مادی و معنوی برای انسان‌ها به وجود بیاوریم، آسیب می‌بینیم و در مقام تئوری و نظر، به وحدت میان حوزه و دانشگاه نیاز است.
مدیرگروه معارف دانشگاه شهید چمران اهواز بیان کرد: امروز دانشگاه‌های نسل سوم و چهارم، بر اساس دانشگاه‌های میان‌رشته‌ای تعریف می‌شوند در حالی که در گذشته این گونه بود. گاهی اوقات نیاز به نگاه‌های چند رشته‌ای و دانش‌های میان‌رشته‌ای وجود دارد که یکی از کاربردهای وحدت حوزه و دانشگاه، این دانش‌های میان‌رشته‌ای است.
حسین‌زاده عنوان کرد: کارآمدی نظام و پاسخگویی به چالش‌ها و پرسش‌ها اساسی‌ترین محورهایی هستند که می‌توانند به وحدت حوزه و دانشگاه بینجامند.
وی در پاسخ به این سأال که آیا همان‌گونه که در دانشگاه‌ها برای حوزویان کرسی وجود دارد، در حوزه نیز کرسی برای دانشگاهیان وجود دارد؟ تصریح کرد: در حوزه‌های قم موقعیت‌های خوبی در این زمینه ایجاد شده است اما باید این موضوع در حوزه‌های خوزستان نیز تقویت شود.
مدیرگروه معارف دانشگاه شهید چمران اهواز گفت: در سال‌های گذشته، جداسازی و نزدیک نشدن به یکدیگر یکی از چالش‌ها بوده است؛ باید نزدیک شدن به یکدیگر و همدلی‌ها بیشتر شود. نباید هر کس دور خود دیوار بلند جدایی بسازد، اما بین طلبه‌ها و دانشگاهیان حریم‌هایی ایجاد شده که متأسفانه جدایی به وجود می‌آورند. امیدواریم این جدایی‌ها با شاخصی مانند سیدمحسن‌ها از بین بروند.
در ادامه حجت‌الاسلام مهدی ترتیفی، استادیار گروه معارف اسلامی دانشگاه شهید چمران اهواز نیز گفت: ما یک مکتب، ساختار و رفتار داریم که هر کدام از این‌ها باید تبیین شوند؛ تبیین مکتب جزو وظایف حوزه است که بایدها و نبایدها را بیان کند. به طور مثال نگاه حوزوی باید بیان کند اقتصاد در چه بستری جریان پیدا کند، اما ساختار و رفتار در این بستر جزو وظایف دانشگاهیان است.
وی در پایان گفت: حاصل مکتبی که حوزه و ساختاری که دانشگاه برای بایدها و نبایدها تعریف کرده‌اند، رفتارها است و این کار، یک کار سیستماتیک است.
انتهای پیام
