ضرورت توجه به تخصص‌گرایی در حوزه علمیه

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین سیدابوالفضل نورانی، مدیر امور اساتید معارف نهاد رهبری در دانشگاه‌ها، شامگاه 30 آذرماه در نشست علمی «چالش‌های وحدت حوزه و دانشگاه»، گفت: روز وحدت حوزه و دانشگاه همزمان با سالروز شهادت آیت‌الله شهید مفتح است که در سنگر حوزه و دانشگاه تحصیل کرد و افراد دیگری چون مرحوم شهید مطهری، بهشتی، باهنر و ... هم چون ایشان در هر دو محیط علمی فعالیت علمی و تدریس داشتند. 

وی با بیان اینکه بیش از 17 هزار نفر به دست منافقین به شهادت رسیدند و از جمله جنایت آن‌ها شهادت همین متفکرانی بود که نام بردیم و جوانان باید این جنایت‌ها را به خاطر داشته باشند، اظهار کرد: روحانیونی که در محیط دانشگاه حضور داشته و دارند تأثیرگذاری بیشتری بر روی قشر دانشجو دارند که مرحوم شهید مفتح از این سنخ افراد بودند.

نورانی بیان کرد: مرحوم آیت‌الله مشکینی نقل می‌فرمود که ابتدای طلبگی وضع مادی بدی داشتیم و با مرحوم مفتح، خانه مشترکی اجاره و مدتی به این نحو زندگی کردیم؛ مرحوم مفتح تصمیم گرفت به دانشگاه برود و بعد از مدتی که برگشتند من چندبار خطاب به ایشان از تعبیر «دکتر» استفاده کردم. ایشان خطاب به بنده کرد و گفت میرزاعلی آقا ما دانشگاه نرفتیم که عنوان و مدرک بگیریم بلکه تلاش کردیم تا با بیانی دانشگاه‌پسند معارف دینی را آموزش دهیم.

تعبیر امام درباره وحدت حوزه و دانشگاه

وی با بیان اینکه مبتکر طرح وحدت حوزه و دانشگاه امام خمینی(ره) بود، اضافه کرد: امام فرمودند اگر نتیجه انقلاب اسلامی جز پیوند حوزه و دانشگاه نبود باز ارزش داشت که این اتفاق رخ دهد؛ انقلاب با بیش از 200 هزار شهید پدید آمده و نگاه مردم در همه شئون تغییر کرده است. تعبیر امام در مورد وحدت حوزه و دانشگاه این است که اگر این نهضت هیچ دستاورد دیگری جز این نداشت که بین یک طلبه و دانشگاهی پیوند برقرار شود این بالاترین چیز برای نهضت است البته اگر بگذارند این نتیجه باقی بماند.

مدیر امور اساتید معارف نهاد رهبری در دانشگاه‌ها با بیان اینکه این تعبیر امام نشان‌دهنده وحدت حوزه و دانشگاه است، گفت: امام در جوانی وقتی وارد حوزه قم شدند که طلاب در مضیقه شدید بودند و عمامه‌ها را از سر طلاب بر می‌داشتند و مدارس و حوزه را تعطیل کرده و چنان فضا بر آنان تنگ شده بود که مجبور بودند به باغات اطراف قم بروند و درس بخوانند و دیروقت به قم برگردند که به دست ماموران شاه نیفتند.

نورانی اضافه کرد: در دوره پهلوی اول حتی با پوشش روحانیت هم مخالفت شد و طلاب حق نداشتند لباس بپوشند مگر عده‌ای خاص که طرفدار دربار بودند البته پهلوی اول نتوانست حوزه را به تعطیلی کامل بکشاند و لباس روحانیت را از او بگیرد و اگر دانشگاه را هم ایجاد کرد، هدفش تقابل با حوزه علمیه بود.

مدیر امور اساتید معارف نهاد رهبری در دانشگاه‌ها اظهار کرد: پهلوی دوم تلاش کرد دانشگاه را در برابر حوزه قرار دهد لذا علوم حوزوی و استادان حوزه و طلاب را تحقیر کردند تا گرایش به حوزه رخ ندهد که این نقشه هم با پیروزی انقلاب نقش بر آب شد.

وی در پاسخ به این پرسش که وحدت به چه معنایی است، افزود: ممکن است از تعبیر وحدت حوزه و دانشگاه این مسئله به ذهن بیاید که طلاب لباس دانشگاهی و دانشجویان لباس طلبگی بپوشند و یا محتواهای دروس یکدیگر را زیر سؤال برده و دانشگاهیان دروس حوزه را زیر سؤال ببرند و برعکس. طبیعتاً این به معنای وحدت نیست کما اینکه وقتی وحدت بین اصناف مطرح است، نمی‌گوییم مسگر، آهنگر شود و برعکس بلکه هر کدام سر جای خود باید باشند.

نورانی تصریح کرد: علوم حوزه و دانشگاه با هم متفاوت و هر کدام در جای خود مفید است و کسی نباید فکر کند با یک بال می‌توان رشد کرد. روایتی از پیامبر(ص) به این مضمون وجود دارد که فرمودند برادرم موسی چشم راستش بینا و چشم چپش نابینا بود ولی من دو چشم دارم؛ این روایت کنایه از آن است که در دوره موسی(ع) مردم دنیازده بودند برعکس دوره عیسی(ع) که عده‌ای به سمت رهبانیت رفتند و اسلام هر دو را نفی کرد.

توجه اسلام به دو بعد روح و جسم

وی با بیان اینکه البته امروز یهودیان دنیازده‌ترین اقشار در دنیا و سیری‌پذیرند به گونه‌ای که حتی مردم آمریکا هم از دست آنان ذله هستند، اضافه کرد: برعکس عیسی(ع) مردم را به معنویت دعوت کرد زیرا اهل زهد و ازدواج نکردن بودند ولی پیامبر فرمودند من هم به دنیا و هم به آخرت مردم نگاه دارم و قصد دارم هر دو را آباد کنم و اگر ما با این نگاه به دین بنگریم، به هر دو بال محتاجیم.

وی تأکید کرد: انسان دارای دوبعد روحی و مادی است؛ از این جهت حوزه بدون دانشگاه و دانشگاه بدون حوزه نمی‌توانند به موفقیت برسند و مکمل همدیگر هستند.

نورانی بیان کرد: الان بحث امر به معروف و نهی از منکر مسئله روز جامعه است؛ در لسان معصومین(ع) امر به واجب و نهی از حرام وجود ندارد بلکه بر معروف و منکر تأکید شده است زیرا چیزی که معروف برای جامعه نیست ابتدا باید معروف شود. مثلاً برای جاانداختن کمربند ایمنی تلاش‌های زیادی شد تا نبستن کمربند کاری ناپسند تلقی شود و وقتی اینگونه شد امر به آن هم مورد پسند مردم قرار گرفت.

وی اضافه کرد: اگر جامعه بپذیرد بی حجابی یک منکر است، در این صورت با تذکر ما چاقو به روی ما نخواهند کشید بنابراین اگر برخی معارف را در محیط دانشگاه عقلانی و معروف کنیم، کار حوزه هم در مقوله امر به معروف راحت‌تر خواهد شد.

نورانی با بیان اینکه در دوره دفاع مقدس در هر سنگری هم طلبه بود و هم دانشجو و این از برکات وحدت این دو قشر است، اظهار کرد: یکی از آثار و برکات وحدت حوزه و دانشگاه، آگاهی روحانیت از آخرین پیشرفت‌های علمی در حیطه دانشگاهی است و بهترین محیط برای فهم مسائل مستحدثه و نیازهای فکری و دینی جامعه دانشگاه است.

رشد جامعه با دو بال دین و علم

وی با بیان اینکه فایده دیگر وحدت حوزه و دانشگاه، شکست طرح‌های توطئه‌گرانی است که دنبال اختلاف‌افکنی هستند، افزود: ما معتقدیم اسلام سعادت دنیا و آخرت انسان را تأمین می‌کند و اگر بال حوزه قطع شود، دینداری ضعیف خواهد شد. جامعه بدون روحانی مانند جامعه بدون طبیب است و بدون دانشگاه هم علم روز در جامعه رشد نخواهد داشت و هیچ اجتماعی نمی‌تواند بدون پزشک جسمی و روحی باشد.

نورانی گفت: یک روز جوانی از بنده پرسید که شما چرا با لباس روحانی در اجتماع حاضر می‌شوی، گفتم به این دلیل لباس دارم که طبیب دوار هستم و اگر لباس نداشتم الان شما چگونه می‌توانستید تشخیص دهد من طلبه هستم تا از من سؤال کنید.

این استاد دانشگاه گفت: روحانیت با حضور با این لباس به سؤالات مردم پاسخ می‌دهد بدون اینکه بخواهد از کسی مزد بگیرد، بنابراین اگر روحانی اهل علم و فضل و تقوا باشد، طبیب دوار است.

موفقیت نسبی در وحدت حوزه و دانشگاه

نورانی در پاسخ به این پرسش که بعد از 43 سال آیا برای وحدت حوزه و دانشگاه موفق شده‌ایم یا خیر، اظهار کرد: اگر کسی قائل باشد که ما در بحث وحدت حوزه و دانشگاه و اهداف انقلاب موفقیت کامل داشتیم، واقعاً خوشبینانه و نابجا است ولی اینطور هم نیست که بگوییم هیچ موفقیتی نبوده است؛ امروز حضور استادان دانشگاه در حوزه و برعکس در حال پیگیری است.در برخی رشته‌های دانشگاهی و حوزوی و به خصوص در میان‌رشته‌ای‌ها تعامل وجود دارد و کسانی با سابقه حوزوی در دانشگاه مشغول تحصیل‌اند و برعکس.

وی با اشاره به راهکارهای وحدت حوزه و دانشگاه در این زمینه، افزود: اگر افکار و اندیشه‌های امامین انقلاب در این عرصه اجرا شده بود، الان پیشرفت‌های بهتری داشتیم؛ دولت‌هایی بودند که علوم انسانی ـ اسلامی را قبول نداشتند و برخی هم موانعی در این مسیر ایجاد کرده‌ و می‌کنند.

وحدت حوزه و دانشگاه باید طرفینی باشد

مدیر امور اساتید معارف نهاد رهبری در دانشگاه‌ها بیان کرد: وحدت حوزه و دانشگاه فرایندی طرفینی است و نه یکطرفه، علامه حسن‌زاده آملی می‌فرمود من در درس یکی از استادان می‌رفتم، در حالی که برف سنگینی در تهران آمده بود ولی من به احترام درس و استاد، برفی را که یک متر بود، تحمل کردم و نتیجه این مجاهدات تربیت افرادی چون ایشان بود. در دانشگاه و حوزه امروز به خصوص بعد از کرونا تلاش لازمی که انتظار می‌رود وجود ندارد و یکی از دستاوردهای بزرگان حوزه یعنی آن سخت‌کوشی می‌تواند الگو برای طلاب و دانشجویان باشد.

استفاده از سنت‌های حوزه در دانشگاه

نورانی بیان کرد: استفاده از سنت‌های علمی حوزوی در محیط‌های دانشگاهی از مواردی است که می‌تواند برای وحدت مفید واقع شود؛ در حوزه دو مورد جزء مسلمات بود، یکی پیش‌مطالعه و دیگری مباحثه و این دو سنت از جمله دستاوردهای حوزه است که اگر وارد فضای دانشگاه شود، می‌تواند تحول‌آفرین باشد.

وی افزود: یا موضوع اختلاط سازنده با مردم از مواردی است که عمدتاً طلاب با آن دست و پنجه نرم می‌کنند ولی اگر دانشگاهیان هم وارد این فضا شوند، تأثیرات زیادی برای جامعه خواهد داشت.

استفاده حوزه از سنن دانشگاهی

مدیر امور اساتید معارف نهاد رهبری در دانشگاه‌ها بیان کرد: حوزه هم می‌تواند از دستاوردهای دانشگاه بهره ببرد از جمله تخصص‌گرایی. در گذشته علوم طوری بود که یک نفر مانند ابن سینا، طبیب و مفسر و فیلسوف و ... بود ولی الان علوم تخصصی شده و علوم حوزوی هم نیازمند این تخصصی‌شدن است که البته تا حدودی هم این کار انجام شده و در حال انجام است.

نورانی گفت: چه عیبی دارد به قول مرحوم آقای راستگو ما روحانی اطفال باشیم؛ چه عیبی دارد کسی فقط متخصص در بحث حجاب باشد؟ اگر این مسائل را به صورت جزئی پیگیری کرده بودیم به نظرم تأثیرات بیشتری داشتیم.

مدیر امور اساتید معارف نهاد رهبری در دانشگاه‌ها تأکید کرد: امروز دانشگاه از بهترین امکانات و تکنولوژی استفاده می‎‌کند و اگر حوزه هم از تجربیات دانشگاه بهره ببرد، می‌تواند کمک‌کننده باشد؛ ما می‌توانیم چیزهایی را به دانشگاه هدیه بدهیم و برعکس و این کار تا حدودی پیش رفته است.