جهاد تبیین فاطمه(س) در وقایع پس از رحلت پیامبر(ص)

به گزارش ایکنا، نشست علمی جهاد تبیین در حیات سیاسی حضرت زهرا(س) صبح امروز 4 دی‌ماه در ساختمان علمی فرهنگی آستان قدس رضوی برگزار شد.

در این نشست حجت‌الاسلام والمسلمین محمدباقر پورامینی؛ عضو هیئت علمی پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی سخنرانی کرد که گزیده آن را در ادامه می‌خوانید؛

همه واقفیم حضرت زهرا(س) نماد همه فضیلت‌هاست، چون پاره تن پیامبر اکرم(ص) است. ایشان در خلق و خوی و منش شباهت تام با پدرشان داشتند. شخصیتی به نام ابوالقاسم طبرانی از محدثان قرن چهارم چند مجموعه حدیثی دارد، در یکی از مجموعه‌ها، حدیثی را با این مضمون از عایشه نقل می‌کند که من بین افراد، کسی را با فضیلت‌تر از فاطمه(س) جز پدرش ندیدم. این اقرار از فردی که طیف گسترده‌ای از اهل سنت تلاش‌شان این بود که او را به عنوان برترین زن معرفی کنند یک اقرار قابل توجهی است؛ این مقدمه اولم بود.

جاهلیت جنسیتی پیش از اسلام

مقدمه دوم؛ وقتی دوران بعثت و قرون منتهی به بعثت را نگاه می‌کنیم چه در جزیره العرب و چه در مناطقی که ادعای تمدنی داشتند، یک جاهلیت جنسیتی را شاهد هستیم. در این جوامع زن از پیکره اجتماع خارج بود. تنها حقی که برای زن قائل بودند این بود که او را از شرایط مورد نیاز یک جامعه تلقی می‌کردند. همچنان که جامعه به مسکن نیاز دارد به زن هم نیاز دارد. زن مثل اسیری تلقی می‌شد که باید از او استفاده کرد. معمولا زن از حقوق عمومی که می‌توانست از آن سود ببرد محروم می‌شد. اگر قرار بود حقی برایش قائل شوند حقی بود که نفعی هم برای مرد داشت. مثلا در ایران در عصر ساسانی نگاه کالاانگارانه به زن داشتند و زن به راحتی خرید و فروش می‌شد.

وقتی شما این نگاه طفیلی را در آن عصر شاهدید طبیعی است که می‌شود این نگاه را در دو مدل به تصویر کشید. شهید مرتضی مطهری در حماسه حسینی وقتی حماسه‌آفرینی زنان را مطرح می‌کنند به همین مدل اشاره دارند. وضعیت اجتماعی زن در این دو مدل مطرح است؛ یک، زن بدون نقش اجتماعی و صرفا یک شی باارزش که هیچ نقشی در ساختن جامعه و تاریخ ندارد. در مدل دوم زن دارای نقش است ولی شی بی‌ارزش است، یعنی زن می‌تواند عامل موثر در تاریخ باشد ولی نه به عنوان یک شخص باارزش. نقش ایفا می‌کند ولی به قیمت گسست بین حریم زن و مرد و دیگر خبری از آن گوهر گرانبها نیست.

مدلی که اسلام ارائه کرد این بود که زن نه باارزش و بدون نقش باشد و نه بانقش و بی‌ارزش بلکه زن می‌تواند عفیف و باارزش باشد، در عین حال در متن زندگی هم باشد. زن می‌تواند در سنگر خانواده باشد و وظیفه تربیت فرزندان را ایفا کند، در عرصه اجتماعی و سیاسی هم حضور برجسته‌ای داشته باشد. شهید مطهری از این مدل سوم تعبیر می‌کنند به زن دارای نقش اجتماعی و شخص باارزش و در ادبیات رهبر معظم انقلاب به عنوان الگوی سوم مطرح می‌شود.

حضرت فاطمه(س)، الگوی تراز برای همه زنان

با توجه به این دو مقدمه می‌خواهم عرض کنم حضرت زهرا(س) یک الگوی تراز برای همه زنان هستی است، نه فقط برای شیعیان و مسلمانان بلکه برای هر کسی که دنبال یافتن هویت زنی است که هم بتواند نقش‌آفرین باشد و هم جایگاه خودش را ایفا کند.

این زن الگو به خصوص در مقطع دوران ده‌ساله حیات پدر در مدینه منوره نقش یک مبلغ دین را ایفا می‌کرد. در صف‌آرایی نمادین کفر و اسلام در قضیه مباهله حضور پیدا کرد. در عرصه ایثار و از خودگذشتگی در منقبت ایشان سوره هل اتی نازل شد. در تجلیل از پیشکسوتان جهاد و فضیلت هم نقش‌آفرینی می‌کردند و هر هفته دو روز به احد می‌رفتند و حماسه‌های رزمندگان اسلام را روایت می‌کردند. در بحث دفاع از امامت امیرالمومنین(ع) نیز نقش جدی ایفا کردند. غیر از خطبه و دیدار با زنان در مدینه، راوی نقل می‌کند که حضرت کنار قبر شهدای احد گریه می‌کردند. به ایشان عرض کردم آیا از پدرتان درباره جریان خلافت سفارشی دارید یا ندارید؟ ببینید چه تبلیغات غیر منصفانه‌ای در روزهای بعد از پیامبر(ص) اتفاق افتاد که بعضی‌ها مسئله خلافت را به راحتی فراموش کردند و گفتمانی که پیامبر(ص) در 23 سال مطرح کردند به راحتی فراموش شد. حضرت در پاسخ گفتند آیا غدیر خم را فراموش کردید؟ راوی گفت نه ولی چرا علی(ع) از حقش دفاع نکرد؟ در آن هنگام حضرت فرمود مثل علی(ع) مثل کعبه است که باید مردم به سوی او بیایند.

اوج حضور اجتماعی ایشان به عنوان الگوی تراز در همان روزها و هفته‌های بعد از رحلت پیامبر(ص) اتفاق افتاد. حضرت در میدان تبیین نقش قوی داشتند و در قامت یک مرد قدرتمند حضور پیدا کردند. در فضایی که همه خفته بودند و به عمد خودشان را به خواب زده بودند فریادی زدند که فضای عمومی حاکم شکسته شد و به صورت شفاف و بدون هیچ ملاحظه وارد میدان شدند و در قامت یک مدافع حریم امامت در برابر جریان غاصب ایستادند.