Avrupa'nın insanlık aybı: Srebrenitsa soykırımı

TAHRAN (IQNA) - Srebrenitsa katliamı, Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra yaşanan en büyük toplu insan kıyımı ve hukuksal olarak belgelenmiş ilk soykırım olarak kabul edilir.

Srebrenitsa Katliamı, 1995 yılında Bosna Savaşı sırasında Sırp Cumhuriyeti Ordusu ve paramiliter grupların, Bosna-Hersek'in Srebrenitsa kentinde en az 8.372 Boşnak sivili öldürmesine verilen isimdir. Bu katliam, Avrupa'da İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra yaşanan en büyük toplu insan kıyımı ve hukuksal olarak belgelenmiş ilk soykırım olarak kabul edilir.

Srebrenitsa Katliamı nasıl yaşandı?

Srebrenitsa, Yugoslavya'nın dağılmasından sonra 1992 yılında başlayan Bosna Savaşı'nda, Sırpların Bosna'daki Müslümanlara yönelik etnik temizlik kampanyasının hedeflerinden biriydi. Savaştan önce nüfusu 24 bin civarı olan kent, diğer bölgelerden gelen mültecilerle birlikte 60 bin civarına ulaştı. Birleşmiş Milletler (BM), Srebrenitsa'yı ve çevresindeki beş bölgeyi "güvenli bölge" ilan etti ve Hollanda barış gücü askerlerini bölgeye yerleştirdi. Ancak BM askerleri, Sırpların saldırılarını durdurmak için yeterli silah ve yetkiye sahip değildi. Müslümanların elindeki silahlar da BM tarafından toplandı.

11 Temmuz 1995'te, Sırp general Ratko Mladiç komutasındaki Sırp ordusu, "Krivaya '95" adlı operasyonla Srebrenitsa'yı işgal etti. BM askerleri direnemedi ve teslim oldu. Sırplar, kentteki erkekleri ve çocukları kadın ve yaşlılardan ayırdı. Bazı kadın ve küçük çocuklar da öldürüldü.

Sırplar, yaklaşık 15 bin Boşnak erkeğin ormanlık alanda Tuzla'ya kaçmaya çalıştığını fark etti ve onları takip etti. Bu kaçış sırasında yakalanan veya teslim olan binlerce Boşnak erkek, toplu halde kurşuna dizildi veya bıçaklandı.

Bu yol "ölüm yolu" olarak anılmaya başlandı. Sırplar, katliamdan sonra cesetleri toplu mezarlara gömdü veya başka yerlere taşıdı. Bu nedenle cesetlerin kimlik tespiti zorlaştı ve uzun yıllar sürdü. Bugüne kadar yaklaşık 7 bin cesedin kimliği belirlendi ve her yıl 11 Temmuz'da düzenlenen törenlerle defnedildi. Yaklaşık bin 400 cesedin kimliği ise henüz belirlenemedi.

Srebrenitsa Katliamı, BM'nin güvenlik garantisi verdiği bir bölgede gerçekleştiği için uluslararası toplumda büyük tepki ve eleştiri uyandırdı.

İslam dünyasının tepkisi

Srebrenitsa Katliamı'na İslam dünyasının tepkisi farklı şekillerde oldu. Srebrenitsa Katliamı'nın yaşandığı Temmuz 1995'te, İslam Konferansı Örgütü (İKÖ) olayı şiddetle kınadı ve BM Güvenlik Konseyi'ni acil müdahale çağrısında bulundu. Ayrıca, İslam ülkelerinin liderleri ve halkları, katliamın kurbanlarına ve yakınlarına taziye ve destek mesajları iletti.

Srebrenitsa Katliamı'nın ardından, birçok İslam ülkesi Bosna-Hersek'e insani yardım malzemesi, gıda, ilaç, giysi ve barınak gönderdi. İran, Türkiye, Suudi Arabistan, Katar, Kuveyt, Birleşik Arap Emirlikleri, Malezya ve Pakistan gibi ülkeler bu yardımların başlıca kaynakları arasındaydı

Türkiye 2009 yılında BM Genel Kurulu'nda Srebrenitsa Soykırımını Anma Günü karar tasarısını sunan ülkelerden biriydi. Ayrıca, İran 2017 yılında Srebrenitsa Soykırımını Anma Günü dolayısıyla BM'de bir sergi düzenledi.

Srebrenitsa Katliamı'nın faillerinin yargılanması ve cezalandırılması için de İslam ülkeleri ve kuruluşları rol oynadı. Özellikle, Eski Yugoslavya Uluslararası Ceza Mahkemesi (ICTY) ile işbirliği yapan ve delil toplayan ülkeler arasında Türkiye, Malezya ve Suudi Arabistan gibi İslam ülkeleri de vardı. Ayrıca, İKÖ de ICTY'nin çalışmalarını desteklediğini ve soykırım suçunun cezasız kalmamasını istediğini açıkladı.