در مشهد صورت گرفت؛
پایان‌نامه بررسی حكم خمس در سهام بورس و اوراق بهادار دفاع شد
گروه اندیشه: پايان نامه سطح سه با موضوع بررسي حكم خمس در سهام بورس و اوراق بهادار با تدوينگری هادی بازووندی در مركز مديريت حوزه‌های علميه خراسان برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایكنا) از خراسان رضوی، دفاع پایان‌نامه سطح سه حوزه علمیه خراسان با موضوع «بررسی حكم خمس در سهام بورس و اوراق بهادار»، با حضور هادی بازووندی، تدوینگر این پایان نامه، اساتید راهنما، مشاور، داور و نماینده گروه علمی در مركز مدیریت حوزه‌های علمیه خراسان برگزار شد.
هادی بازووندی، تدوینگر این تحقیق در این جلسه در توضیحی از شكل پایان‌نامه و موانعی كه در سر راه خود داشت، بیان كرد: به دلیل اینكه موضوع یك بحث جدید است، منابع علمی زیادی در اختیار بنده نبود و یك سری از بحث‌های حقوقی هم دخل و تصرفی در پایان نامه داشت كه بنده آشنایی زیادی با بحث حقوقی نداشتم لذا مجبور به مطالعه زیادی شدم تا بتوانم مقداری با این بحث آشنا شوم.
وی با بیان اینکه به طور دقیق الفاظ و واژه‌هایی در پایان‌نامه استفاده شده است، گفت: با توجه به اینكه موضوع جدید است، یك سری كمبودها در فتاوا وجود داشت زیرا فتاوا و استفتائات علما هم بسیار كم است و در حد پاسخ‌های بسیار مختصر و كوتاه وجود داشت كه بنده برای نگارش این پایان‌نامه انتخاب كردم.
وی ادامه داد: این پایان‌نامه در دو بخش، موضوع شناسی و اصطلاحات و یك بخش بررسی حكم خمس تقسیم‌بندی شده است كه هر كدام از این بحث‌ها دارای دو فصل هستند، بنابراین سعی بر این شده مختصر و مفید این مطلب در پایان‌نامه بیان شود.
وی ادامه داد: بررسی حكم خمس علی‌رغم اینكه خیلی بحث مفصل و پركاربردی است ولی به دلیل فعالیت‌های جدیدی كه هر روز در جامعه ما پیش می آید، معمولا طول می‌كشد تا علما این بحث را مدنظر قرار دهند و اطلاع‌رسانی كنند البته ممكن است به طور دقیق این كار انجام نگیرد و یا به صورت پراكنده صورت بگیرد، به همین دلیل منابع و استفتائاتی كه در این باره وجود دارد بسیار كم و اندك است، كه آن هم سعی شده با جمع آوری نظرات، فتاوا و مبانی فقهی علما، تا حدودی راهگشا باشد و منبعی نسبتا جامع تر از سایر منابع جمع آوری شود تا سایر افراد بتوانند از این منبع استفاده كنند.
وی افزود: باید به ضرورت موضوع توجه كرد، چون فعالیت‌های بورس و فعالیت‌های بازار سرمایه در دنیا از سابقه خیلی طولانی برخوردار هستند، ولی در كشور ما كمتر از 60 سال است که به این موضوع پرداخته می‌شود از همین رو ضروری به نظر می‌رسد علما حكم اموالی كه مكلفان این بازارها در كشور ما و كشورهای اسلامی رواج دارد، استخراج کرده و به اطلاع آن ها برسانند.
وی ادامه داد: سؤالاتی كه در این تحقیق مطرح می‌شود، به اصل سهام و اوراق بهاداری كه در بازارها جابه‌جا می‌شوند، خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟، سودی كه از این فعالیت‌ها انجام می‌دهند خمس دارند یا خیر؟، سود یا اصل این سهام چه زمانی باید خمس آن اخراج شود و چه زمانی خمس به آن مستقر شود.
وی اضافه کرد: در این پایان‌نامه مطرح شده است که این سهام و اصل اوراق را خیلی از علما در حكم سرمایه گرفته‌اند و حال این سؤال مطرح است كه واقعا این سهام در حكم سرمایه‌های قدیمی هستند و مثل تمام سرمایه‌ای كه مردم در كسب و كار استفاده می‌كنند، هست یا خیر.
وی در ادامه توضیح داد: اكثر علما معتقدند بعد از گذشت یك سال از سرمایه‌ها، خمس آن مال باید پرداخت شود، نظر قالب علما هم بر این است، یعنی فرضیه بحث تمام شركت‌ها در حكم سرمایه است؛ فرضیه بعدی تحقیق هم این است که تا زمانی كه اصل سود و اصل سهام در دسترس شخص نباشد، خمس مستقر نمی‌شود، به عبارتی پرداخت خمس قبلی و فوری ضرورتی ندارد زیرا باید در دسترس افراد باشد تا زمانی كه بتوانند خمس آن را پرداخت كنند.
بازووندی با بیان اینکه از بین فتاوای مختلف پنج نظر كلی در مورد اصل تعلق خمس به سهام، اصل سهام و اوراق بهادار، مطرح و استخراج شده است، ابراز کرد: نتیجه‌گیری كلی در مورد تعلق خمس به سود حاصل از سهام هم به این صورت بود كه علما می‌گویند سود حاصل خمس است كه در زمان استخراج خمس اختلاف جزئی وجود دارد، برخی به این نظر بودند كه خمس به محض این كه سود به سهام تعلق بگیرد از سود همان سال محسوب می‌شود و حتی بعد از آن سال پرداخت شود و آن سود باید خمسش به صورت فردی پردخت شود و برخی دیگر می‌گویند با توجه به این كه در دسترس شخص نبوده، هر زمان كه در دسترس قرار بگیرد این سود متعلق خمس همان سال است.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد امامی، استاد داور این پایان‌نامه با اشاره به برخی از نكات منفی این تحقیق بیان كرد: طبیعتا این كار نكاتی دارد تا بتوان به صورت كامل‌تر ارائه داد، در بحث پایان‌نامه طبق ضوابط عمل شده، مورد خاصی نیست ولی در ترتیب حروف الفبایی كلیت رعایت شده ولی در زیر مجموعه‌ها رعایت نشده است.
امامی اظهار کرد: یك مشكل جدی تر وجود دارد، و آن عدم مطابقت با عنوان است، از كل صفحات تحقیق كه 170 صفحه است فقط 30 صفحه آن با موضوع ارتباط دارد.
یادآور می‌شود، در پایان نتیجه جلسه دفاعیه سطح سه حوزه علمیه، دانش پژوه هادی بازووندی متولد 1363 صادره از نیشابور با عنوان بررسی حكم خمس در سهام بورس و اوراق و بهادار با نمره 17.5 و اصلاح مشكلات آن مورد قبول واقع شد.
هادی بازووندی، تدوینگر این تحقیق در این جلسه در توضیحی از شكل پایان‌نامه و موانعی كه در سر راه خود داشت، بیان كرد: به دلیل اینكه موضوع یك بحث جدید است، منابع علمی زیادی در اختیار بنده نبود و یك سری از بحث‌های حقوقی هم دخل و تصرفی در پایان نامه داشت كه بنده آشنایی زیادی با بحث حقوقی نداشتم لذا مجبور به مطالعه زیادی شدم تا بتوانم مقداری با این بحث آشنا شوم.
وی با بیان اینکه به طور دقیق الفاظ و واژه‌هایی در پایان‌نامه استفاده شده است، گفت: با توجه به اینكه موضوع جدید است، یك سری كمبودها در فتاوا وجود داشت زیرا فتاوا و استفتائات علما هم بسیار كم است و در حد پاسخ‌های بسیار مختصر و كوتاه وجود داشت كه بنده برای نگارش این پایان‌نامه انتخاب كردم.
وی ادامه داد: این پایان‌نامه در دو بخش، موضوع شناسی و اصطلاحات و یك بخش بررسی حكم خمس تقسیم‌بندی شده است كه هر كدام از این بحث‌ها دارای دو فصل هستند، بنابراین سعی بر این شده مختصر و مفید این مطلب در پایان‌نامه بیان شود.
وی ادامه داد: بررسی حكم خمس علی‌رغم اینكه خیلی بحث مفصل و پركاربردی است ولی به دلیل فعالیت‌های جدیدی كه هر روز در جامعه ما پیش می آید، معمولا طول می‌كشد تا علما این بحث را مدنظر قرار دهند و اطلاع‌رسانی كنند البته ممكن است به طور دقیق این كار انجام نگیرد و یا به صورت پراكنده صورت بگیرد، به همین دلیل منابع و استفتائاتی كه در این باره وجود دارد بسیار كم و اندك است، كه آن هم سعی شده با جمع آوری نظرات، فتاوا و مبانی فقهی علما، تا حدودی راهگشا باشد و منبعی نسبتا جامع تر از سایر منابع جمع آوری شود تا سایر افراد بتوانند از این منبع استفاده كنند.
وی افزود: باید به ضرورت موضوع توجه كرد، چون فعالیت‌های بورس و فعالیت‌های بازار سرمایه در دنیا از سابقه خیلی طولانی برخوردار هستند، ولی در كشور ما كمتر از 60 سال است که به این موضوع پرداخته می‌شود از همین رو ضروری به نظر می‌رسد علما حكم اموالی كه مكلفان این بازارها در كشور ما و كشورهای اسلامی رواج دارد، استخراج کرده و به اطلاع آن ها برسانند.
وی ادامه داد: سؤالاتی كه در این تحقیق مطرح می‌شود، به اصل سهام و اوراق بهاداری كه در بازارها جابه‌جا می‌شوند، خمس تعلق می‌گیرد یا خیر؟، سودی كه از این فعالیت‌ها انجام می‌دهند خمس دارند یا خیر؟، سود یا اصل این سهام چه زمانی باید خمس آن اخراج شود و چه زمانی خمس به آن مستقر شود.
وی اضافه کرد: در این پایان‌نامه مطرح شده است که این سهام و اصل اوراق را خیلی از علما در حكم سرمایه گرفته‌اند و حال این سؤال مطرح است كه واقعا این سهام در حكم سرمایه‌های قدیمی هستند و مثل تمام سرمایه‌ای كه مردم در كسب و كار استفاده می‌كنند، هست یا خیر.
وی در ادامه توضیح داد: اكثر علما معتقدند بعد از گذشت یك سال از سرمایه‌ها، خمس آن مال باید پرداخت شود، نظر قالب علما هم بر این است، یعنی فرضیه بحث تمام شركت‌ها در حكم سرمایه است؛ فرضیه بعدی تحقیق هم این است که تا زمانی كه اصل سود و اصل سهام در دسترس شخص نباشد، خمس مستقر نمی‌شود، به عبارتی پرداخت خمس قبلی و فوری ضرورتی ندارد زیرا باید در دسترس افراد باشد تا زمانی كه بتوانند خمس آن را پرداخت كنند.
بازووندی با بیان اینکه از بین فتاوای مختلف پنج نظر كلی در مورد اصل تعلق خمس به سهام، اصل سهام و اوراق بهادار، مطرح و استخراج شده است، ابراز کرد: نتیجه‌گیری كلی در مورد تعلق خمس به سود حاصل از سهام هم به این صورت بود كه علما می‌گویند سود حاصل خمس است كه در زمان استخراج خمس اختلاف جزئی وجود دارد، برخی به این نظر بودند كه خمس به محض این كه سود به سهام تعلق بگیرد از سود همان سال محسوب می‌شود و حتی بعد از آن سال پرداخت شود و آن سود باید خمسش به صورت فردی پردخت شود و برخی دیگر می‌گویند با توجه به این كه در دسترس شخص نبوده، هر زمان كه در دسترس قرار بگیرد این سود متعلق خمس همان سال است.
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد امامی، استاد داور این پایان‌نامه با اشاره به برخی از نكات منفی این تحقیق بیان كرد: طبیعتا این كار نكاتی دارد تا بتوان به صورت كامل‌تر ارائه داد، در بحث پایان‌نامه طبق ضوابط عمل شده، مورد خاصی نیست ولی در ترتیب حروف الفبایی كلیت رعایت شده ولی در زیر مجموعه‌ها رعایت نشده است.
امامی اظهار کرد: یك مشكل جدی تر وجود دارد، و آن عدم مطابقت با عنوان است، از كل صفحات تحقیق كه 170 صفحه است فقط 30 صفحه آن با موضوع ارتباط دارد.
یادآور می‌شود، در پایان نتیجه جلسه دفاعیه سطح سه حوزه علمیه، دانش پژوه هادی بازووندی متولد 1363 صادره از نیشابور با عنوان بررسی حكم خمس در سهام بورس و اوراق و بهادار با نمره 17.5 و اصلاح مشكلات آن مورد قبول واقع شد.
