انتقادات آیت‌الله هادوی از محدودیت‌های طلاب؛
قرآن درس اول حوزه شود/ آفت اجبار طلاب به حضور در کلاس
گروه حوزه‌های علمیه: استاد تفسیر حوزه با تاکید بر اینکه قرآن باید همانند صدر اسلام، درس اول حوزه شود، گفت: آزادی عنصر محوری در آموزش حوزه است و نباید آن را محدود کنیم، زیرا محدود کردن آزادی به بهانه سوء استفاده جلوی شکوفایی استعدادها را می‌گیرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) آیت‌الله محمدمهدی هادوی تهرانی امروز 15 شهریور ماه در ابتدای درس خارج خود در مدرسه آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی گفت: حوزه فقط یک مرکز آموزشی نیست، البته برخی تلقیشان از حوزه این مسئله است ولی این تلقی خیلی تلقی محدودی است و حوزه را در این حد دیدن از حقیقت خود دور می‌کند.
هادوی تهرانی با بیان اینکه برخی حوزه را دبیرستان و حتی دبستان اشتباه گرفته‌اند عنوان کرد: فردی با ما بحث می‌کرد که باید در حوزه «زنگ» به صدا در بیاید مانند دبستان؛ آیا مشکل حوزه با زنگ برطرف می‌شود؟ آنچه من می‌فهمم مقایسه حوزه با یک مرکز آموزشی مانند دانشگاه درست نیست، زیرا علم در حوزه و دانشگاه دو تلقی کاملا متفاوت است و متاسفانه تلقی حوزوی در حال از بین رفتن است و تلقی دانشگاهی در حال رشد کردن است.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: علم و دانایی در حوزه به عنوان ارزش ذاتی مطرح است؛ در حوزه زمانی ریاضیات و نجوم و فیزیک نیز گفته می‌شد، ولی حوزه، حوزه بود، دانشگاه نبود و اگر مهندسی هم درس بدهند باز هم حوزه هست.
هادوی تهرانی عنوان کرد: علمای ما مانند شیخ بهایی این همه ساختمان و ... درست کرده است آیا قرارداد بسته که متری و روزی برای این کارها پول بگیرد؟ این سنت در حوزه نبوده است نه اینکه برخی پول نگیرند اما سنت حوزه این مسئله نبوده است.
وی افزود: من نمی‌گویم کسانی در حوزه نیستند که برای نان درآوردن درس می‌خوانند ولی سنت حوزه این مسایل نیست ولی در دانشگاه این سنت است. فرد حساب می کند که من چهار سال در دانشگاه درس می‌خوانم و چرتکه می‌اندازد که باید هزینه این چند سال را با کسب درآمد تامین کنم در حالی که در حوزه و بینش حوزوی این مسئله یک رذیله اخلاقی است.
هدف حوزه
استاد تفسیر حوزه بیان کرد: هدف حوزه سربازی امام زمان(عج) است و علم نیز در حوزه دارای ارزش ذاتی است و هر وقت این بینش در حوزه رایج شد که کسب ثروت از علم اسلامی داشته باشد دیگر حوزه نیست بنابراین اگر هر مرکز آموزشی گفتمانش این شد که مصدر ثروت است حوزه نیست.
وی با بیان اینکه حوزه برخاسته از متن آموزش‌های اسلامی است و اولین مدرس آن پبامبر(ص) است و از متن آموزه‌های قرآن بیرون آمده و قرآن اولین متن درسی حوزه بوده است گفت: شهید مطهری فرمود از اسرار خاتمیت این است که بعد از نزول قرآن شاهد یک جنبش علمی به واسطه همین کتاب الهی بودیم در حالی که در هیچ یک از ادیان دیگر، شاهد جنبش علمی بر محور کتاب آن دین نیستیم.
کم توجهی به قرآن
هادوی تهرانی با بیان اینکه به قرآن در حوزه کم توجه می‌شود، افزود: قرآن اولین درس حوزه بوده و پیامبر اولین نسل از کاتبان و قاریان و حافظان و مفسران را تربیت کرد و همه علوم اسلامی حتی ادبیات عرب با محوریت قرآن شکل گرفت.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: به تعبیر مرحوم شاه آبادی در تفسیر سوره قدر، قرآن تنزل علم الهی در پایین مرتبه در دسترس همگان است و بعد هم این حوزه را ائمه ادامه دادند و بعد علما و شاگردانی که در مکتب ائمه درس خوانده بودند؛ در این حوزه ویژگی‌هایی پیدا شده است که آزادی تحصیلات از مهمترین این ویژگی‌هاست.
وی افزود: به لحاظ روشی، آزادی اصل حاکم در حوزه است که می‌خواهی درس بخوانی، بخوان و تدریس کنی یا نکنی آزاد هستی و این آزادی نتیجه‌اش انتخاب محل درس و زمان و استاد و ... است و این انتخاب که دوسویه است و به نظر می‌رسد بلبشو است ولی اگر درست کار کند می بینید این سیستم خیلی قشنگ خود را تنظیم می‌کند مثلا اگر استادی درسی را اعلام کرد ولی دید خلوت است سراغ درسی دیگری می‌رود که با استقبال طلاب مواجه می‌شود یعنی به صورت طبیعی کمبودها جبران می‌شود.
هادوی تهرانی بیان کرد: در پرتو این آزادی است که استعدادهای افراد شکوفا می‌شود و در همین بستر و روش کسانی مانند علامه طباطبایی و شیخ انصاری و ... رشد کرده‌اند.
وی افزود: البته در آزادبودن آفتی وجود دارد و این آفت این است که ممکن است برخی از آن سوء استفاده کنند که برای برخورد با آن دو راه وجود دارد یکی اینکه آزادی را محدود و کم کنیم و هر قدر از این آزادی کم شود عنصر حوزویت کم می‌شود بنابراین تا جای ممکن باید از این کار اجتناب کنیم و از نظارت دقیق‌تر استفاده کینم زیرا اگر آزادی در حوزه از بین برود استعدادها رشد نخواهند کرد.
هادوی تهرانی عنوان کرد: برخی دانشگاه‌های غرب معماری و روش تدریس را از ما کپی‌برداری کردند و دائما آن را به اشکال مختلف توسعه دادند و امروز هم هرقدر از آزادی حوزه بگیریم از شکوفایی استعدادها و حوزویت حوزه می‌کاهیم.
بهترین راه برای اصلاح ساختار آموزشی حوزه
وی تاکید کرد: من خدمت آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی وقتی ایشان مسئولیت در آن زمان در قبال حوزه داشتند عرض کردم بهترین راه برای اصلاح ساختار آموزشی حوزه، اصلاح ساختار امتحانات است و با این روش طلبه توانمند را از طلبه ناتوان جدا کنیم. اینکه به طلبه اصرار کنیم که حتما بیاید پای درس درست نیست بلکه امتحان را طوری کنترل کنیم که خود طلبه بفهمد بدون زحمت نمی‌تواند به جایی برسد و نخواهد توانست در آزمون قبول شود.
هادوی تهرانی تاکید کرد: اگر سیستم را سیستم درست حوزوی کنیم و نظارت را تقویت معتقدم می‌توانیم حوزه را حفظ و آفت بزرگ را که سوء استفاده از آزادی است، مصون کنیم البته اگر ارزش علم به مال شد دیگر حوزه، حوزه نخواهد بود و طلبه‌ای که چرتکه برای درس خواندن و پول درآوردن می‌اندازد طلبه نیست.
هادوی تهرانی با بیان اینکه برخی حوزه را دبیرستان و حتی دبستان اشتباه گرفته‌اند عنوان کرد: فردی با ما بحث می‌کرد که باید در حوزه «زنگ» به صدا در بیاید مانند دبستان؛ آیا مشکل حوزه با زنگ برطرف می‌شود؟ آنچه من می‌فهمم مقایسه حوزه با یک مرکز آموزشی مانند دانشگاه درست نیست، زیرا علم در حوزه و دانشگاه دو تلقی کاملا متفاوت است و متاسفانه تلقی حوزوی در حال از بین رفتن است و تلقی دانشگاهی در حال رشد کردن است.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: علم و دانایی در حوزه به عنوان ارزش ذاتی مطرح است؛ در حوزه زمانی ریاضیات و نجوم و فیزیک نیز گفته می‌شد، ولی حوزه، حوزه بود، دانشگاه نبود و اگر مهندسی هم درس بدهند باز هم حوزه هست.
هادوی تهرانی عنوان کرد: علمای ما مانند شیخ بهایی این همه ساختمان و ... درست کرده است آیا قرارداد بسته که متری و روزی برای این کارها پول بگیرد؟ این سنت در حوزه نبوده است نه اینکه برخی پول نگیرند اما سنت حوزه این مسئله نبوده است.
وی افزود: من نمی‌گویم کسانی در حوزه نیستند که برای نان درآوردن درس می‌خوانند ولی سنت حوزه این مسایل نیست ولی در دانشگاه این سنت است. فرد حساب می کند که من چهار سال در دانشگاه درس می‌خوانم و چرتکه می‌اندازد که باید هزینه این چند سال را با کسب درآمد تامین کنم در حالی که در حوزه و بینش حوزوی این مسئله یک رذیله اخلاقی است.
هدف حوزه
استاد تفسیر حوزه بیان کرد: هدف حوزه سربازی امام زمان(عج) است و علم نیز در حوزه دارای ارزش ذاتی است و هر وقت این بینش در حوزه رایج شد که کسب ثروت از علم اسلامی داشته باشد دیگر حوزه نیست بنابراین اگر هر مرکز آموزشی گفتمانش این شد که مصدر ثروت است حوزه نیست.
وی با بیان اینکه حوزه برخاسته از متن آموزش‌های اسلامی است و اولین مدرس آن پبامبر(ص) است و از متن آموزه‌های قرآن بیرون آمده و قرآن اولین متن درسی حوزه بوده است گفت: شهید مطهری فرمود از اسرار خاتمیت این است که بعد از نزول قرآن شاهد یک جنبش علمی به واسطه همین کتاب الهی بودیم در حالی که در هیچ یک از ادیان دیگر، شاهد جنبش علمی بر محور کتاب آن دین نیستیم.
کم توجهی به قرآن
هادوی تهرانی با بیان اینکه به قرآن در حوزه کم توجه می‌شود، افزود: قرآن اولین درس حوزه بوده و پیامبر اولین نسل از کاتبان و قاریان و حافظان و مفسران را تربیت کرد و همه علوم اسلامی حتی ادبیات عرب با محوریت قرآن شکل گرفت.
استاد حوزه علمیه اظهار کرد: به تعبیر مرحوم شاه آبادی در تفسیر سوره قدر، قرآن تنزل علم الهی در پایین مرتبه در دسترس همگان است و بعد هم این حوزه را ائمه ادامه دادند و بعد علما و شاگردانی که در مکتب ائمه درس خوانده بودند؛ در این حوزه ویژگی‌هایی پیدا شده است که آزادی تحصیلات از مهمترین این ویژگی‌هاست.
وی افزود: به لحاظ روشی، آزادی اصل حاکم در حوزه است که می‌خواهی درس بخوانی، بخوان و تدریس کنی یا نکنی آزاد هستی و این آزادی نتیجه‌اش انتخاب محل درس و زمان و استاد و ... است و این انتخاب که دوسویه است و به نظر می‌رسد بلبشو است ولی اگر درست کار کند می بینید این سیستم خیلی قشنگ خود را تنظیم می‌کند مثلا اگر استادی درسی را اعلام کرد ولی دید خلوت است سراغ درسی دیگری می‌رود که با استقبال طلاب مواجه می‌شود یعنی به صورت طبیعی کمبودها جبران می‌شود.
هادوی تهرانی بیان کرد: در پرتو این آزادی است که استعدادهای افراد شکوفا می‌شود و در همین بستر و روش کسانی مانند علامه طباطبایی و شیخ انصاری و ... رشد کرده‌اند.
وی افزود: البته در آزادبودن آفتی وجود دارد و این آفت این است که ممکن است برخی از آن سوء استفاده کنند که برای برخورد با آن دو راه وجود دارد یکی اینکه آزادی را محدود و کم کنیم و هر قدر از این آزادی کم شود عنصر حوزویت کم می‌شود بنابراین تا جای ممکن باید از این کار اجتناب کنیم و از نظارت دقیق‌تر استفاده کینم زیرا اگر آزادی در حوزه از بین برود استعدادها رشد نخواهند کرد.
هادوی تهرانی عنوان کرد: برخی دانشگاه‌های غرب معماری و روش تدریس را از ما کپی‌برداری کردند و دائما آن را به اشکال مختلف توسعه دادند و امروز هم هرقدر از آزادی حوزه بگیریم از شکوفایی استعدادها و حوزویت حوزه می‌کاهیم.
بهترین راه برای اصلاح ساختار آموزشی حوزه
وی تاکید کرد: من خدمت آیت‌الله‌العظمی گلپایگانی وقتی ایشان مسئولیت در آن زمان در قبال حوزه داشتند عرض کردم بهترین راه برای اصلاح ساختار آموزشی حوزه، اصلاح ساختار امتحانات است و با این روش طلبه توانمند را از طلبه ناتوان جدا کنیم. اینکه به طلبه اصرار کنیم که حتما بیاید پای درس درست نیست بلکه امتحان را طوری کنترل کنیم که خود طلبه بفهمد بدون زحمت نمی‌تواند به جایی برسد و نخواهد توانست در آزمون قبول شود.
هادوی تهرانی تاکید کرد: اگر سیستم را سیستم درست حوزوی کنیم و نظارت را تقویت معتقدم می‌توانیم حوزه را حفظ و آفت بزرگ را که سوء استفاده از آزادی است، مصون کنیم البته اگر ارزش علم به مال شد دیگر حوزه، حوزه نخواهد بود و طلبه‌ای که چرتکه برای درس خواندن و پول درآوردن می‌اندازد طلبه نیست.
