علی شیخ الاسلامی، روانشناس و مدیر مرکز روانشناسی و خانواده سلامت در گفتوگو با
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، با اشاره به مبحث ازدواج و مشکلات و آسیبهای پیش روی آن در جامعه امروزی گفت: امروزه در بحث ازدواج یکی از مشکلاتی که داریم این است که از مسائل سنتی و توصیههای دینی درست خودمان خیلی فاصله گرفتهایم؛ حتی در خانوادههای متدین هم چهارچوبهای دینی رعایت نمیشود و این مشکلات و معضلات زیادی را ایجاد کرده است.
وی ادامه داد: جامعه ما در حال گذار از سنت به مدرنیته است. در این میان بخشهایی از جامعه در سنت و بخشهایی در مدرنیته و فوق مدرن زندگی میکنند و عده زیادی هم در این وسط سردرگم هستند و نمیدانند که کدام طرفی هستند و باید چکار کنند. و چون تعداد افرادی که در این وسط دچار سردگرمی شدهاند زیاد است، معضلات و آسیبهای اجتماعی زیادی را در جامعه به تبع آن داریم.
این روانشناس با اشاره به طرح ازدواج در عصر یخبندان موسسه سرچشمه، تصریح کرد: ما در طرح ازدواج در عصر یخبندان، راهکارهای مختلفی را که در جامعه در حال انجام است بررسی کردهایم. به عنوان مثال در این جریان عدهای فوق مدرن شدهاند و بدون رعایت هچگونه موازینی دست همدیگر را میگیرند و به راحتی زیر یک سقف زندگی میکنند، بدون اینکه توجهای روی این مسئله که چهارچوب، قانون و امثال این مسائل را رعایت کنند. یک عده هم به حدی سختگیری میکنند که اجازه شناخت را به دو طرف نمیدهند. یعنی اجازه نمیدهند که دختر و یا پسرشان جایی برود که بتواند انتخابی کند و لذا یک فاصله زیاد را بین دختر و پسر ایجاد میکنند که سن ازدواجشان هم میگذرد و موردی پیدا نمیکنند.
ارتباطات گسترش پیدا کرده اما سطحی شده است
وی در ادامه گفت: عدهای در این وسط سردرگم هستند و نه میتوانند به سنت پایبند بمانند و نه میتوانند به مدرن برسند، برای همین جامعه دچار یک سردرگمی میشود. از طرفی ساختار اجتماعی و جامعه ما هم تغییر کرده است. در گذشته در یک محله همه افراد همدیگر را میشناختند و ارتباطات انسانی در نوع خودش عمیق بود؛ یعنی اگر ما با فامیل و یا همسایه خودمان در ارتباط بودیم این ارتباط عمیق بود و شناختی را در داخل خودش داشت؛ ولی امروز ارتباطات گسترش پیدا کرده اما سطحی شده است. این یعنی شناختی وجود ندارد و حتی در یک فامیل دو برادر گویا که غریبه هستند و خیلی با جزئیات اعتقادی و باوری و اخلاقی هم آشنا نیستند.
مدیرعامل موسسه ازدواج سلامتبنیان ادامه داد: متاسفانه امروز شناختها کامل نیست به صورتی که حتی در واحدهای آپارتمانی همسایه بالایی، همسایه پایین خود را نمیشناسد و خیلیها همسایههای کناری خود را هم نمیشناسند؛ ارتباطات خیلی گسسته شده، درحالی که در گذشته در یک محل از سر کوچه تا انتها همه همدیگر را میشناختند و ارتباطات عمیقتر و شناخت کاملتری را داشتند و این موضوع زمینه ارتباطات بهتر و معرفی گزینههای خوبی را برای ازدواج فراهم میکرد.
فضای سالمی برای شناخت در جامعه وجود ندارد
این روانشناس اظهار کرد: در گذشته وقتی یک همسایه به خواستگاری دختر همسایه دیگر میرفت کاملا آنها را میشناخت و ارتباط داشت اما امروز این ارتباطات وجود ندارد و شناختها و ارتباطات حضور و فیزیکی خیلی محدودتر شده و ارتباطات در فضای مجازی امثال آن رشد پیدا کرده است، اما عمق ندارد و به همین خاطر بسیاری از دختران و پسران امکان اینکه از راه سالم و درست بتوانند یک مورد درست را برای زندگی انتخاب کنند ندارند و فضای سالمی هم برای این قبیل شناختها در جامعه وجود ندارد.
وی تصریح کرد: مجموعه سرچشمه در واقع فضای خوبی را ایجاد و در آن شیوهای نویی را انتخاب کردهایم. در این شیوه سعی کردهایم بتوانیم هم روشهای سنتی ایرانی-اسلامی را حفظ کنیم و بتوانیم ارزش و جایگاه خانواده را حفظ کنیم و هم بتوانیم از شاخصهای علمی و روانشناسی به درستی استفاده کنیم. در این سیستم، ضمن برگزاری کارگاهها و جلساتی که دختران و پسران میبینند، آموزشهایی را هم میبینند و زمینه پرسش و پاسخها و شناختهایی فراهم میشود.
وی گفت: در این جریان فرمهایی را افراد پر میکنند که در آنها اطلاعات کاملی از خود فرد، خانواده، شخصیت، مدل و سبک زندگی، مدل و سبک ارتباطی، تصمیمگیری و سبک رفتاری با خانواده و فامیلشان را بیان میکنند. ما اینها را راستیآزمایی میکنیم که این اطلاعات درست باشد و اطلاعات غلطلی نداده باشند و بعد از اینکه متوجه شدیم اطلاعات درست است از بین افرادی که ثبتنام کردهاند دختران و پسرانی را که احساس میکنیم ویژگیهای آنها با هم هماهنگی بیشتری دارد در یک محیط سالم و تحت نظر کارشناسان معرفی میکنیم. آنها بعد از معرفی یک ساعت با هم گفتوگو میکنند و بعد از یک ساعت گفتوگو ارزیابی را از این جلسه یکساعته انجام میدهیم و در نهایت اگر احساس کنیم که زمینه ارتباط فراهم است یک جلسه دیگری هم برای آنها گرفته میشود. بعد از آن یک جلسه دیگر برای بیرون رفتن از مجموعه با زمان بیشتری در رستوران و یا فضای عمومی و یا مرکز خریدی در نظر گرفته میشود تا اطلاعات بیشتری از هم کسب کنند، در نهایت یک گزارش برای ما میآورند که در دیدار بیرونشان چه اتفاقاتی رخ داد و چه صحبتهایی انحام شد.
شیخالاسلام ادامه داد: اگر این دیدارها هم مثبت باشد به مشاوره پیش از ازدواج دعوت میشوند و در آنجا هم تستهای شخصیت و ارزیابیهای روانشناسی انجام میشود که اگر مثبت باشد، بعد از آن یکسری آموزشها را هم میبینند و بعد خانوادهها وارد میشوند تا مسئله را به روش سنتی و اسلامی پیش ببرند. به گونهای که پسر با خانواده به منزل دختر خانم میرود و خانوادهها با هم آشنا میشوند. البته گاهی ممکن است خانوادهها با هم ابهاماتی داشته باشند که ما با خانوادهها هم جلساتی را میگذاریم و صحبت میکنیم و ابهامات را بر طرف میکنیم و کمک میکنیم این ازدواج شکل بگیرد. ضمن اینکه در جلسات اموزشی هم بر روی موانعی که در ازدواج وجود دارد صحبت میکنیم و کمک میکنیم که تصوراتی که افراد نسبت به مهریه و جهیزیه، تشکیل زندگی و هزینههای گزافی که باید بشود دیدگاههایشان تغییر کند.
این مدرس دانشگاه تصریح کرد: در این آموزشها تلاش میکنیم بحث مهریه را به حداقل برسانیم که هردو احساس برد و پیروزی کنند؛ لذا پیشنهاد ما به دو نفر این است که مهریه بیش از 14 سکه به هیچ وجه نباشد؛ از طرفی هم بیایند و آنچه در زندگی به دست میآورند را با هم به صورت مساوی سهیم باشند این یعنی مهریهای را که داماد ندارد و عروس به عنوان یک چک بلا محل او را قبول میکند، میگوییم که مهریهای را در نظر بگیرند که داماد بتواند هر لحظه پرداخت کند، مانند 5 سکه به نیت 5 تن آل عبا و بعد اگر در زندگی هر چیزی که به دست آوردند به صورت مساوی شریک شوند که هردو احساس برد بکنند، نه اینکه یکی احساس کند یک چک بلا محل به دیگری داده است و همیشه زیر تیغ اوست و هر آن امکان دارد اتفاقی برایش رخ دهد و یا مشکلی ایجاد شود.
خانوادهها بجای اینکه نقش مانع باشند نقش حمایت کننده باشند
وی بیان کرد: ما درحال جا انداختن این فرهنگ هستیم که خانوادهها سختگیری را رها کنند و مانع تراشی نکنند. اینکه پسر حتما باید خانه و ماشین داشته باشد و یا شغل آنچنانی داشته باشد را فراموش کنند. بیشتر تلاش میکنیم خانوادهها به جای اینکه نقش مانع داشته باشند نقش حمایت کننده داشته باشند و هردو نفر را فرزند خودشان بدانند و تلاش کنند نگاه مثبت را به زندگی و ازدواج داشته باشند. درواقع فرهنگسازی، آموزش و تقویت اطلاعات افراد و زمینه آشنایی را فراهم کردن برای کسانی که قصد ازدواج دارند از اقدامات در این مرکز است.
شیخالاسلام تصریح کرد: حسن این طرح این است که دولتی و حکومتی نیست و یک طرح مردمی است که درواقع خود جوانان و خانوادهها در آن مشارکت دارند؛ ریالی وجه ازجایی برای این طرح حمایت نشده است و هدف این است که ما کمک کنیم به یک فرهنگ نو برسیم تا بتوانیم معضل ازدواج را حل کنیم؛ با تمام اینها فکر میکنم موفقیتهای خوبی را تاکنون داشتهایم.
این مشاور خانواده با بیان اینکه نخستین ملاک ازدواج ثبات و پایداری آن است، گفت: بحران اخلاق و مشکلات اخلاقی سبب شده افراد تعهدی نسبت به هم نداشته باشند برای همین از ازدواج فرار میکنند. امروز یک جوان ازدواج را حماقت میداند و معتقد است با ازدواج اسیر میشود، این نگاه منفی در جامعه حاصل اشتباهات محاسباتی در سود و زیان ازدواج است و افراد ازدواج را کنار میگذارند، در حالی که در ازدواج منافع بلند مدت و پایداری وجود دارد در تحقیقی که در آمریکا انجام شده است افراد متاهل و مجرد با یکدیگر مقایسه شدهاند، افراد متاهل سبک زندگی سالم تری دارند و از رفتارهای پر خطر فاصله میگیرند.
وی با تأکید بر اینکه برای ازدواج پایدار انتخاب درست برای جوان مهم است، گفت: اگر ملاکهای درستی برای ازدواج وجود داشته باشد افراد بخشی از موفقیت را به دست آوردهاند، عامل دیگر بحث مهارتهای زناشویی است همان طور که برای رانندگی باید گواهینامه بگیرید برای ازدواج لازم است مهارتهایی را یاد گرفت.