بدگمانی، مقدمه تجسس کردن در زندگی دیگران است
گروه اجتماعی: یک استاد حوزه علمیه با بیان اینکه تجسس از منظر اسلام جایز نیست و بعضا حرام دانسته شده است، گفت: «بدگمانی» و «تجسس» ملازم هم هستند، یعنی بدگمانی مقدمه تجسس کردن است.
آیت‌الله احمد عابدینی، استاد حوزه‌علمیه اصفهان در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) از اصفهان، اظهار کرد: براساس آیه 12سوره مبارکه حجرات که میفرمایند:« یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیراً مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ وَ لاتَجَسَّسُوا وَ لایَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضاً أَ یُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتاً فَکَرِهْتُمُوهُ وَ اتَّقُوا اللّهَ إِنَّ اللّهَ تَوّابٌ رَحِیمٌ »؛ تجسس در زندگی دیگران، از لحاظ شرع و قانون حرام است.
وی با بیان اینکه در دین اسلام جستجو و سرک کشیدن در زندگی دیگران به لحاظ فقهی و روان‌شناختی جایز نیست و حتی در بعضی موارد حرام دانسته شده است، افزود: انسان بدگمان به دنبال «تجسس» می‌رود، در واقع «بدگمانی» و «تجسس» ملازم هم هستند، یعنی بدگمانی مقدمه تجسس کردن است.
این استاد حوزه با بیان اینکه احساس ناآرامی، استرس، ترس و تکبر را می‌توان از دلایل تجسس کردن برشمرد، بیان کرد: متاسفانه بعضا در بین برخی از ایرانیان، «تجسس» مرسوم است، یعنی نگاه ما ایرانیان اغلب به اطراف است که این می‌تواند دلایل متعدد روان‌شناختی، سیاسی، اجتماعی و... داشته باشد.
عابدینی اظهار کرد: برای رهایی از تجسس در زندگی دیگران، باید استرس و نگرانی را در جامعه کم کرد و در بین مردم فرهنگ‌سازی شود که تجسس نکنند، چرا که هرکس درزندگی مسائل و مشکلات خاصی دارد. البته بعضی مواقع برای راهنمایی و مشورت دیگران، تجسس درچارچوب خاص خود جایز است، درغیراین‌صورت براساس آیات قرآن، ما حق نداریم در زندگی دیگران تجسس کنیم.
وی با اشاره به برخی از آیات و روایات در خصوص تجسس، گفت: براساس تفسیر سوره مبارکه «نور» و «حجرات» و طبق نظر فقها، تجسس کردن در زندگی دیگران حرام است، حتی در زمانی که قانون اساسی نوشته می‌شد بحث‌های زیادی میان فقها در این رابطه مطرح شد، تاجایی که حتی برای ضرورت نیز تجسس اجازه داده نشد، ولی متاسفانه این مهم در عمل رعایت نمی‌شود که این خلاف شرع، خلاف قانون اساسی، اصول و قوانین روان‌شناختی است.
وی تصریح کرد: در روایت آمده هنگام ورود به حریم شخصی افراد، ابتدا باید درب منازل آنان را به صدا در آورد و بعد برای اطلاع‌رسانی و ورود، سه مرتبه سلام کرد. این‌ها نمونه سفارش‌های دین ما برای جلوگیری از تجسس در زندگی افراد است که بعضا ما به آن‌ها اهمیت نمی‌دهیم، ولی بهرحال مسلمانان باید خود را با دین اسلام تطبیق دهند.
وی تصریح کرد: سازوکارهای امنیتی و حفاظتی حکومت در حیطه اعمال وظایف خود و همچنین از جهت ایجاد امنیت وحفظ نظام، این حق را دارند که بعضی از امور را کنترل کنند، اما به شکلی که در میان مردم ایجاد رعب‌و وحشت و استرس نشود. رواج «تجسس» به ابهت و صیانت نظام اسلامی ضربه وارد میکند.
این استاد حوزه با بیان اینکه عقلای عالم در کشورهای مسلمان، عمل تجسس را ممنوع دانسته‌اند، گفت: بعضا شاید کنترل کردن موبایل، شنود تلفن افراد و حتی کنترل کردن مظنونین برای حفظ امنیت جامعه لازم باشد، اما این عمل نباید از طریق اعمال شیوه‌های استرس‌زا برای سایر افراد جامعه انجام شود، زیرا امنیت را می‌توان به لحاظ نامحسوس و درآرامش نیز برقرار کرد، چرا که ایجاد استرس در جامعه ضررهای زیاد‌تری به‌دنبال دارد و باعث آسیب‌های اجتماعی جدی می‌شود.
