یلدا، سنتی که اسلام مهر تأیید بر آن می‌زند

شب یلدا یا شب چله بلندترین شب سال در نیم‌کره شمالی زمین است. این شب به زمان بین غروب آفتاب از ۳۰ آذر (آخرین روز پاییز) تا طلوع آفتاب در اول ماه دی (نخستین روز زمستان) اطلاق می‌شود. ایرانیان و بسیاری از دیگر اقوام شب یلدا را جشن می‌گیرند. این شب در نیم‌کره شمالی با انقلاب زمستانی مصادف است و به همین دلیل از آن زمان به بعد طول روز بیش‌تر و طول شب کوتاه‌تر می‌شود. یلدا و جشن‌هایی که در این شب برگزار می‌شود، یک سنت باستانی است. مردم روزگاران دور و گذشته که کشاورزی، بنیان زندگی آنان را تشکیل می‌داد و در طول سال با سپری شدن فصل‌ها و تضادهای طبیعی خوی داشتند، بر اثر تجربه و گذشت زمان توانستند کارها و فعالیت‌های خود را با گردش خورشید و تغییر فصول و بلندی و کوتاهی روز و شب و جهت و حرکت و قرار ستارگان تنظیم کنند.

محمدرضا شایق، استاد دانشگاه در این زمینه در گفت‌وگو با ایکنا از یزد، اظهار کرد: یکی از ویژگی‌های اسلام این است که به سنت‌ها و روش‌های مفید احترام گذاشته شود و اگر سنت‌هایی وجود دارد که سبب پیوند بین مردم می‌شود را قبول کرده و اجازه محو به آن داده ‌نمی‌شود.

وی ادامه داد: هرکس سنت خوبی را بر جای بگذارد اجر آن سنت خوب از سوی کسانی که به آن سنت تا روز قیامت به آن عمل می‌کنند، به ایجادکننده این سنت خوب اعطا می‌شود و هرکس سنت بدی را به جای گذارد و این سنت رواج یابد نتیجه گناهانی که از این طریق تا روز قیامت انجام شود، برعهده او نیز خواهد بود مثل سنت چهارشنبه‌سوری که در طی سال‌ها جان افراد زیادی را به خطر می‌اندازد و خسارت‌های بیشماری را به جامعه وارد کرده است.

شایق افزود: یکی از سنت‌های خوب که اسلام مهر تأیید به آن می‌زند سنتی است که منجر به صله‌رحم می‌شود و در آن انسان به والدین و خویشاوندان نزدیک اتصال و ارتباط بیشتری می‌کند و شب یلدا می‌تواند این گونه باشد.

وی ادامه داد: سال‌های گذشته شب یلدا به این شکل رواج نداشت و گاهاً کسی متوجه نمی‌شد که امشب شب یلدا بوده‌ است، در کتاب‌های درسی می‌خواندیم و در ایران باستان این سنت بود و زمان انقلاب عملاً کسی به آن نمی‌پرداخت. اکنون یه این شکل پررنگ شده است و می‌تواند مسئله خوب این سنت صله‌رحم باشد و اشخاص در این شب کنار اقوام و پدر و مادر خود باشند و موجبات شادی آن‌ها را فراهم کند بویژه اینکه افرادی که دیر به دیر به والدینشان سر می‌زنند باعث شادی مضاعف آن والدین تنها می‌شود. شب یلدا این خوبی‌ها را دارد و در کنار آن برخی آفت‌هایی هم ممکن‌ است ایجاد شود.

این مفسر برجسته قرآن بیان کرد: صله‌رحم به این شکل ضرورت ندارد که افراد شب تا صبح در یک جایی باشند و هر حرفی و سخنی را به میان آورند که خداوند راضی نباشد. صله‌رحم یعنی اینکه من نسبت به خویشاوندانم بی اعتنا نباشم حاجت‌ها، مسائل و نیازهای آن‌ها را برطرف کنم. مشکلات آن‌ها بشناسم، حل کنم و از آن‌ها دلجویی کنم سبب شادی او و فراموش کردن غم‌های او شوم. اگر قرار باشد خدایی نکرده وقت ما به بطالت گذرانده شود و عمر انسان هدر برود باعث ضرر می‌شود و این یکی از ایرادهای این سنت است.

وی ادامه داد: اینکه از شب تا صبح به این موضوع پرداخته شود که امشب از دیشب یک دقیقه طولانی‌تر است الان با این نگاه چه اتفاقی خاصی خواهد افتاد؟ لازم است این مسئله خرافی شب یلدا را حل کنیم و توهمات آن را از بین ببریم. انسان باید این یک دقیقه را عمر خود بداند و این مسئله سبب گذر زمان مفید برایش شود. نشستن، آجیل خوردن، وقت گذراندن، خندیدن، احیاناً برخی افراد را مسخره کردن و به هر قیمتی خندیدن از دید اسلام این کار لهو است و باید از آن دوری‌کرد.

شایق افزود: اگر بخواهیم رنگ دینی و اسلامی به این کار بدهیم لازم است زوائد آن را حذف کنیم و بدی‌های آن را کاهش داده و خوبی‌هایی را به آن اضافه کنیم تا رسم خوبی ماندگار شود و خداوند از ما قبول کند و سبب خیر شود. امیرالمؤمنین(ع) به مالک‌اشتر فرمودند: هرگاه به مصر رفتی آن سنت‌ها و آداب و رسوم صالح سالمی که مردم مصر دارند و پدران و پیشینیان آن‌ها به آن عمل‌ کرده‌اند را رعایت کن. اسلام به رفتارهای خوب احترام می‌گذارد، اما برخی از سنت‌ها یا از اساس بد پایه‌گذاری شدند یا از اساس بد نیستند و ما چیزهایی به آن اضافه می‌کنیم که از مسیر رضای خدا بیرون می‌رود.

این استاد دانشگاه بیان کرد: خداوند توفیق بدهد که این آسیب‌ها را از این سنت دور کنیم و هرآنچه باعث دوستی، آرامش،محبت و پیوند بین ما می‌شود استفاده کنیم.

محدثه میرجلیلی