بازطراحی وحدت با رویکرد تمدنی در گام دوم انقلاب

حجت‌الاسلام والمسلمین محمدعلی میرزایی، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص)، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه چشم‌انداز کلی حرکت انقلاب اسلامی با رویکرد متعالی تمدن‌سازی است، گفت: از نکات برجسته بیانیه گام دوم انقلاب می‌توان به همگرایی، همبستگی و وحدت جهان اسلام اشاره کرد.

وی افزود: این همگرایی و ائتلاف جهانی مسلمین، هدف عالی انقلاب اسلامی بوده است، ولی اتفاقی که افتاد لغزیدن رویکرد تمدنی وحدت جهان اسلام به سمت تلاش‌هایی برای نزدیک‌سازی مذاهب و عالمان آن‌ها به سمت یکدیگر بوده است. متأسفانه در این نگاه هدف کلان اجتماعی و تمدنی جای خود را به هدفی تقریباً فروکاسته‌تر و محدودتر داده است و جابه‌جایی از یک مسئله اساسی به مسئله نسبتاً فرعی‌تر اتفاق افتاد.

میرزایی با بیان اینکه این موضوع از کارنامه جریان تقریب مذاهب در جمهوری اسلامی به خوبی قابل بازشناخت است، گفت: به جای اینکه به دنبال ایجاد سامانه‌ها و نهادهای یکپارچه جهان اسلام و هماهنگ‌سازی تمام ابعاد و ساحت‌های جهان اسلام باشیم به سمت نزدیک‌سازی اقشاری از جریان دینی و مذهبی دو کرانه بزرگ شیعه و سنی رفته‌ایم که این اتفاق خالی از دستاورد نبوده است، ولی هدفی متعالی نیست.

وحدت را به تقریب دینی منحصر نکنیم

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی العالمیة(ص) اظهار کرد: همایش‌ها و نشست‌های بین‌المللی تقریب مذهبی که تقریباً مهم‌ترین کار انجام شده بوده ابتکاری و خوب است، ولی ذات، جنس و سطح این مواجهه با تقریب، با رویکرد تمدنی فرسنگ‌ها فاصله دارد و حتی این فاصله نجومی است. نباید وحدت را در ذیل وحدت دینی منحصر بدانیم بلکه باید با رویکرد تمدنی و انسانی آن را دنبال کنیم؛ متأسفانه در گام اول انقلاب، مفهوم خوب و قابل دفاعی از وحدت با رویکرد تمدنی نداشته‌ایم. انتظار می‌رود در شرایطی که امروز با آن مواجهیم و فتنه‌ها با عناوین مختلف در حال بروز است، باید به فکر وحدت تمدنی باشیم. نهادهایی که از بیت‌المال استفاده می‌کنند باید سطح افق و نگاه خود را از نزدیک‌سازی مذهبی میان شیعه و سنی به نزدیک‌سازی تمدنی و اجتماعی و کلان میان مسلمین ارتقا دهند.

وی با بیان اینکه در داخل پرونده کلی تقریب و وحدت همچنان رویکردهای وحدت مذهبی ارزش خود را دارد، افزود: امروز تفرقه در میان مسلمین با معادله درگیری ایران و جهان عرب به پیش می‌رود و حتی تلاش می‌کنند که میان شیعیان هم منازعه ایجاد کنند، چنانچه وادادگی و صف‌شکنی در میان خود اهل سنت هم قابل مشاهده است.

مسئله فاصله فقهی و کلامی مذاهب نیست

میرزایی اضافه کرد: امروز چالش بزرگ جهان اسلام که در منطقه پیگیری می‌شود، بحث فاصله داشتن فقهی و کلامی میان مذاهب نیست که پروژه تقریب را برای وحدت جهان اسلام پیگیری کنیم؛ این مشی پاسخگوی چالش‌های امروز جهان اسلام نیست.

عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) العالمیة اظهار کرد: در این شرایط لازم است در مفهوم‌سازی، طراحی و سیاست‌گذاری‌ها و در نقشه‌های راهبردی و عملیاتی خودمان در حیطه همگرایی و همبستگی جهان اسلام بازبینی جدی و بنیادین بکنیم و باید روابط نهادهای دینی و غیردینی و ملل و دول جهان اسلام در عنوان کلان وحدت تمدنی بازتولید، بازفهم و بازطراحی شود.

طرح‌های تقریبی پاسخگوی چالش‌ها نیست

میرزایی ابراز کرد: طراحی‌هایی که تاکنون برای همگرایی جهان اسلام رخ داده، پاسخ‌های مناسبی برای چالش‌های جهان اسلام ارائه نداده و بعید است که تداوم روند گذشته مبتنی بر بینش مسئولان ما به وحدت بتواند پاسخگوی وضعیت امروز باشد.

عضو هیئت علمی المصطفی العالمیة اظهار کرد: بنده با تقریب مذاهب به عنوان سرفصل اصلی وحدت جهان اسلام موافق نیستم و باید وحدت جهان اسلام فراتر از نهادهای دینی و عالمان مذهبی صورت بگیرد. مسائل اساسی که باید روی آن تأکید کنیم این است که نهادهایی که مأموریت خود را تحقق تقریب مذاهب اسلامی تعریف کرده‌اند، باید شرایطی ایجاد کنند که مذاهب اسلامی در جمهوری اسلامی در کنار هم و با شراکت مدیریتی این کار را به پیش ببرند؛ زیرا مذهب واحد نمی‌تواند جریان تقریب را مدیریت کند و هر دو مذهب باید این امور را پیگیری کنند.