زائری: تبلیغات تلویزیونی مروج مصرف‌گرایی و معارض با فرهنگ دینی است

حجت‌الاسلام‌والمسلمین محمدرضا زائری، کارشناس دین و رسانه، در گفت‌و‌گو با ایکنا، درباره پیام‌های بازرگانی تلویزیون اظهار کرد: رویکرد غالب پیام‌های بازرگانی در سیما نه تنها در راستای ترویج سبک زندگی دینی و ایرانی نیست، بلکه با آموزه‌های ارزشی تعارض جدی دارد. مشکل اساسی پیام‌های بازرگانی این است که سیما ارائه‌کننده پیام‌های دینی است، اما آگهی‌های بازرگانی کل محتوای ارائه‌شده را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد.

وی افزود: طبق مطالعاتی که درباره حجاب صورت گرفته، یکی از مهمترین عوامل ترویج بی‌حجابی و عدم گرایش به آن، آگهی‌‌های بازرگانی تلویزیون است. اشکالات متعددی هم به این موضوع وارد است و چون در سیما نگاهی سطحی و ظاهری حاکم است، این معضلات برطرف نمی‌شود. به عنوان مثال اگر در یک فیلم سینمایی خارجی خانمی پوشش مناسبی نداشته باشد، این امر حتماً غیرقابل پخش خواهد بود، اما اگر این خانم یا آقا پوششان ایرادی نداشته، ولی سخنانشان غیردینی باشد هیچ‌کس اعتراض نمی‌کند‌.

ترویج فعل حرام در سیما

این پژوهشگر فرهنگی ادامه داد: چند روز پیش در یکی از سریال‌های تلویزیون مکرر درباره مغازه جگرکی حرف زده می‌شد و قرار بود کاراکترها به آنجا بروند و خوئک بخورند، در ‌حالی که خوردن خوئک حرام است. ما تلاش می‌کنیم به مردم بگوییم خوردن چنین چیزهایی حرام است، ولی وقتی تلویزیون عمل حرام را ترویج می‌‌دهد، دیگر توصیه‌های ما چه کارکردی دارد؟

مدیرمسئول و صاحب امتیاز ماهنامه «خیمه» تصریح کرد: بروز این اشتباهات به این دلیل است که ناظر پخش چنین برنامه‌هایی فقط به پوشش ظاهری توجه دارد. در حقیقت اگر محتوای الحادی و ضدتوحیدی پخش شود، اما ظاهر اشکالی نداشته باشد از سوی ناظران آن برنامه فاقد اشکال است! مگر اینکه جنجالی پیش آید تا آنها به آن واکنش نشان دهند. در ضمن به دلیل اینکه پیام‌های بازرگانی درآمد صدا و سیما را تأمین می‌کنند این بخش آنچنان قدرتمند است که هیچ‌کس نمی‌تواند روی حرف آنها حرفی بزند. این اتفاق تلخ در حال رخ دادن است.

این پژوهشگر دینی تأکید کرد: وقتی در پیام‌های بازرگانی آشپزخانه‌ای را نشان می‌دهیم که قیمت آن بیش از کل خانه عموم مردم است به آنها می‌گوییم که در ابتدای زندگی زوج‌های جوان نیز قادرند چنین زندگی‌ای داشته باشند. این امر سبب بالا بردن سطح توقع مردم می‌شود، به ویژه در شرایط فعلی که مردم با مشکلات عدیده مادی رو‌به‌رو هستند چنین پیام‌هایی نه تنها آزاردهنده، بلکه آسیب‌رسان نیز است. اینکه پیام‌های بازرگانی کانون خانواده‌‌ها را با مشکل مواجه می‌کند، فقط گفته من نیست، بلکه اگر از کارشناسان و مشاوران خانواده هم جویا شوید، متوجه خواهید شد که بسیاری از مشکلات ریشه در پیام‌های بازرگانی دارد. مثلاً چندی پیش در فضای مجازی شنیدید که فرزند خانواده‌ای فقط به دلیل نداشتن تبلت دست به خودکشی زد. این امر از کجا نشئت می‌گیرد؟ جواب روشن است و باید منصفانه آن را کارشناسی کرد.

بیشتر بخوانید:

• سالور: سیما مجبور است با تبلیغات پول درآورد

• شفق: سیما بین پیام‌های بازرگانی برنامه هم پخش می‌کند!

• حجت‌پناه: سودآوری جایگزین ارزش‌ها شده است

وی در پاسخ به این سؤال که عجز مسئولان سیما در مقابل پیام‌های بازرگانی از چه چیزی نشئت می‌گیرد؟ تصریح کرد: دو دلیل وجود دارد. اولاً، مدیران رسانه از شدت تأثیرات چنین پیام‌هایی غافل هستند. این امر نیز ربطی به خوب یا بد بودن آنها ندارد، زیرا در رسانه ملی افراد بسیاری صالح و دلسوزند، ولی چون ارزیابی درستی از میزان خطر ندارند در تصمیماتشان دستخوش خطا می‌شوند. ثانیاً، هزینه سنگینی که برای سازمان صدا و سیما، برخلاف سازمان‌های مشابه، به واسطه تأمین حقوق نیروی انسانی ایجاد شده آنها را مجبور کرده که به هر امری تن دهند. این سخنان به این معنا نیست که پیام‌های بازرگانی باید تعطیل شوند، چون این توقع به‌هیچ‌وجه منطقی نیست، اما می‌‌توان شرایط پخش پیام‌ها را بهبود بخشید. در قدم اول باید به بومی‌سازی تبلیغات فکر کنیم نه اینکه فقط حجاب را مدنظر قرار دهیم.

زمان پخش نامناسب پیام‌های بازرگانی

این کارشناس رسانه از زمان پخش پیام‌های بازرگانی هم انتقاد کرد و گفت: در برنامه‌ای سخنان حجت‌الاسلام قرائتی یا حجت‌الاسلام صدیقی در حال پخش است، اما ناگاه تبلیغات روی آنتن می‌رود که کاملاً مخالف با توصیه‌هایی است که در برنامه بر آنها تأکید می‌شود. پس مخاطب نمی‌داند قرار است به سمت روح برود یا تن. همچنین ساخت پیام‌های بازرگانی به لحاظ ساختار بالاترین نمره را دارد و همین جذابیت آنها کار را برای برنامه‌سازان تلویزیون سخت می‌کند.

وی در انتها تأکید کرد: اگر وضعیت پیام‌های بازرگانی تلویزیون به همین منوال پیش برود، مطمئناً تأثیرات آن به شکل بارزتری در جامعه عیان خواهد شد، اما نگرانی من آنجاست که مدیران زمانی به این مسئله پی ببرند که دیگر کار برای مقابله با آن بسیار سخت شده باشد.