داستان‌های قرآن روایتگر مسائل مبتلابه جامعه امروز هستند
یک پژوهشگر قرآن با تأکید بر اینکه آموزه‌های قرآن ویژه مردمان عصر پیامبر(ص) نیست بلکه متعلق به همه جوامع بشری است، بیان کرد: یکی از ویژگی‌های اعجازآمیز قرآن کریم جاودانه بودن و تعلقش به همه ادوار تاریخ است، بنابراین با بررسی پندها و عبرت‌های قصص قرآنی می‌توان دریافت که این داستان‌ها حاوی درس‌های اخلاقی، تربیتی، روانشناختی و روایتگر مسائل مبتلا به جامعه امروز ما است.
سعید پناهنده، حافظ، مدرس و پژوهشگر قرآن در چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا با اشاره به اینکه قرآن کریم ثقل اکبر و احادیث و روایات ائمه‌هدی(ع) ثقل اصغر هستند، اظهار کرد: مصداق واژه «امر» در فراز «أَلَا لَهُ الْخَلْقُ وَالْأَمْرُ» (اعراف/۵۴) این است که هدایت بشر در قالب یک بسته آموزشی جامع و کامل محقق شده است که قرآن کریم در رأس و محور قرار دارد و احادیث، روایات، ادعیه و سیره عملی امامان(ع) تبیین‌کننده و روشنگر هستند.
وی ادامه داد: بر این اساس، کتاب‌های شریفی مانند نهج‌البلاغه، صحیفه سجادیه و مفاتیح‌الجنان نیز در امتداد قرآن حاوی نکات اخلاقی، تربیتی و سیره رفتاری و عملی برای رشد و تعالی انسان و حرکتش در راستای کمال هستند.
این مدرس قرآن با اشاره به اینکه قصه‌های قرآنی همگی حاوی نکات و پیام‌های تربیتی و تنبیهی هستند و همگی از سیر علمی داستان‌پردازی و جذب مخاطب برخوردارند، اظهار کرد: هر داستان عناصر و مؤلفه‌هایی دارد که شخصیت‌ها اصلی‌ترین عناصر آن هستند و در تمثیلات و داستان‌های قرآنی شخصیت‌ها به دو دسته مؤمن و الهی و کافر و شیطانی تقسیم می‌شوند که این دو گروه پیوسته و در طول تاریخ در جدال دائمی باهم بوده‌اند.
وی ادامه داد: این شخصیت‌ها در سیر داستان بده بستان‌ها و گفت‌وگوهایی دارند و اتفاقاتی رخ می‌دهد که از حیث ساختار داستانی رویداد نام دارند و این رویدادها به شکل قوسی از ابتدا تا انتهای داستان رخ می‌دهند یعنی دارای فرودها و فرازها و یک نقطه اوج هستند؛ علاوه بر شخصیت‌ها و رویدادها، زمینه و بستر رخداد نیز از دیگر عناصر داستان است که در تمثیلات و قصه‌های قرآنی مشخص است و روند داستان از حیث بستر زمانی و مکانی و فضای حاکم توصیف می‌شوند.
پناهنده دلایل را یکی دیگر از عناصر داستان در روند علمی داستان‌سرایی دانست و توضیح داد: در سیر داستان‌های قرآنی به دلایل رخداد حوادث یا رفتارها اشاره می‌شود، ضمن اینکه هر تمثیل یا داستان قرآنی یک نتیجه و خروجی نیز دارد که مشتمل بر پندها و عبرت‌هایی است که برای مثال داستان نوح تمثیل‌کننده غرور بوده و داستان قوم عاد عاقبت استبداد و بها دادن به قدرت را می‌آموزد و یا داستان قوم فرعون، تمثیل روشنی از تکیه بی‌اساس بر سلطه و ثروت و جاه است.
اهداف قرآن از بیان قصص و تمثیلات
این پژوهشگر قرآن در تبیین اهداف قرآن کریم در استفاده از قصص و تمثیلات، گفت: همچنان که خود قرآن در چندین جا از جمله آیه ۱۱۱ سوره مبارکه یوسف اشاره دارد، خبر دادن از احوال گذشتگان برای پند و عبرت انسان‌ها یکی از اهداف مهم قرآن از بیان قصه‌ها و تمثیلات است؛ همچنین انسان‌ها در قرآن بارها به سیر در تاریخ و سرگذشت گذشتگان امر شده‌اند تا با مشاهده عاقبت آنان پند و عبرت بگیرند و روح و روان خود را در جهت تعالی و کمال قرار دهند، که این دستور در افعالی مانند «سِيرُوا» يا «أَ فَلَمْ يَسِيرُوا» نمودار است.
پناهنده ادامه داد: هدف مهم دیگری که داستان‌های قرآنی دنبال می‌کنند آگاه کردن مردم از کوشش‌ها و مجاهدات انبیای الهی در راه نشر دعوتشان است تا مؤمنان بر این حقیقت آگاه شوند که پیامبران الهی برای استقرار حق و مبارزه با باطل مشقت‌های بزرگی را پشت سر گذاشته‌اند، بنابراین قصص قرآن نوعی تأیید الهی پیامبران و آشکار کننده معجزات و حجت‌های الهی برای مردم به‌شمار می‌روند.
وی با تأکید بر اینکه آموزه‌های قرآن مختص مردمان عصر پیامبر(ص) نیست بلکه متعلق به همه جوامع بشری است، بیان کرد: یکی از ویژگی‌های اعجازآمیز قرآن کریم جاودانه بودن و تعلقش به تمام ادوار تاریخ است، لذا با بررسی پندها و عبرت‌های قصص قرآنی می‌توان دریافت که این داستان‌ها حاوی درس‌های اخلاقی و تربیتی و روانشناختی و روایتگر مسائل مبتلا به جامعه امروز ما است که می‌توان استخراج کرد در زندگی امروز مورد استفاده قرار داد. به‌عنوان نمونه در داستان حضرت یوسف که «احسن القصص» است، یک بسته کامل آموزشی از آموزه‌های اخلاقی و روانشناختی برای انواع آفت‌های روانی و رفتاری مانند حسادت، ناامیدی، هوس، توقع بیجا از دیگران و... ارائه می‌شود که انسان‌های امروزی نیز با این مشکلات مواجه هستند و می‌توانند از نسخه شفابخش قرآن برای بهبود کیفیت زندگی و داشتن سبک زندگی قرآنی بهره بگیرند.
پناهنده داستان‌های کوتاه قرآنی را بخش دیگری از قصص و تمثیلات مختص قرآن کریم خواند و بیان کرد: برخی داستان‌های قرآنی و شرح سرگذشت پیامبران یا اقوام گذشته به‌صورت جامع و کامل نقل شده‌اند، اما در مورد برخی داستان‌ها اشاره کوتاهی در قرآن وجود دارد و بعدها توسط ائمه معصومین(ع) برای صحابه به‌تفصیل بیان شده است که غالب این داستان‌ها توسط امام صادق(ع) و امام باقر(ع) برای یارانشان که مشتاق و پرسشگر بوده‌اند، به‌صورت مشروح نقل شده است، بنابراین این اشارات کوتاه قرآنی در احادیث و روایات متقن ائمه‌هدی(ع) پیگیری و تبیین شده‌اند.
ضرورت بهره‌گیری از قصص قرآن در تربیت فرزندان
این حافظ قرآن کریم با یادآوری اینکه امروزه آموزش‌ها به‌سمت تجزیه و تحلیل و مسئله‌محوری در حرکت است، تأکید کرد: والدین امروز با فرزندانی مواجهند که دائما در فضای مجازی در حال تجربه و فراگیری و چه بسا مواجهه با آفت‌ها و تحمل آسیب‌ها هستند، باید در داستان‌پردازی و قصه‌گویی از شیوه قرآن بهره بگیرند و سبک و سیاق آن‌را فرا بگیرند و از داستان به‌عنوان معلمی که پیام‌های تربیتی و اخلاقی را در جای‌جای داستان به ذهن کودک و نوجوان وارد می‌کند، بهره بگیرند. اگر پدر و مادر از آموزه‌های قرآنی در تربیت فرزندان بهره بگیرند قطعاً بر آفت‌ها و تهدیدات فضای مجازی واقف خواهند بود و برای حفظ فرزندان از این تهدیدات از هیچ تلاشی دریغ نخواهند کرد.
انتهای پیام
