قلمرو حجیت عقل در احادیث عیون اخبار الرضا(ع) بررسی شد

به گزارش ایکنا از قم، قاسم جوادی استادیار گروه کلام جامعه‌المصطفی‌العالمیه امروز ۱۵ مهرماه در نشستی با عنوان «قلمرو حجیت عقل در احادیث عیون اخبار الرضا(ع)» از سلسله نشست‌های دومین سوگواره علمی فرهنگی امام رضا(ع) که به همت بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی در قم برگزار شد، با اشاره به حدیثی از باب 32 کتاب عیون اخبار الرضا (ع)، بیان کرد: متن حدیث در عیون آمده و تصریح شده که بیان حضرت رضا (ع) است.

وی افزود: مشکلات جدی حوزه اسلام شناسی هیچکدام به اسلام ربطی ندارد بلکه مرتبط با مدعیان اسلام شناسی است که از اسلام خبری ندارند؛ این نکته در اینجا حائز اهمیت است که به چه فردی می‌توان اسلام‌شناس واقعی گفت؟

جوادی ادامه داد: اسلام‌شناسان باید دقیقا درباره حیطه‌ای که کاملا از آن اطلاع دارند اظهار نظر کنند که این اتفاق در حال حاضر وجود ندارد و نظرات ضعیفی گاهی منتقل می‌شود و مورد انتقاد قرار می‌گیرد؛ یک اسلام‌شناس باید کل آنچه که منبع یقینی اسلام هست را جمع آوری کند سپس کل این منابع را مطالعه کرده و خوب بفهمد و هنگام اظهار نظر بر همه این‌ها اشراف داشته باشد.

وی اضافه کرد: راجع به حدیث ثقلین کتاب و بحث زیاد است اما بنده به دنبال رساله‌ای هستم که بگوید این حدیث چه زمانی گفته شده؟ باید دید که تمسک به سنت و عترت و قرآن چگونه باید باشد؛ در روایات اهل بیت آمده است که «اگر مطلبی خلاف قرآن بود ما نگفتیم»؛ بنابراین باید اشراف کامل بر قرآن داشت تا روایات اهل بیت را فهمید. مشکلی که اینجا وجود دارد این است که ما چقدر در مورد سنت پیامبر در جهان اسلام کار کرده‌ایم؟

جوادی با اشاره به حدیث اشاره شده اظهار کرد: حدیث دو بخش دارد؛ بخش اول که زیاد بین ما مطرح است؛ معجزات انبیا به صورتی آمده که برای ما مشخص می‌کند که این از طرف خدا است مانند معجزات حضرت موسی (ع) در مقابل ساحران؛ انبیا معجزه آوردند که جایی برای تردید باقی نماند و خداوند متعال در زمانی حضرت موسی را فرستاد که سحر رواج داشت و همچنین در دوران حضرت عیسی طب رواج داشت. از این حدیث متوجه می‌شویم که منظور از حجت (عقل) است و اگر عقل را از جامعه بگیری از هم می‌پاشد.

وی با اشاره به روایتی از امام رضا(ع) گفت: ما قصد تحمیل چیزهایی به عقل را داریم و عقل زیر بار نمی‎‌رود؛ کسی که عقل ندارد نمی‌تواند دین داشته باشد؛ امروز حجت دین بر مردم عقل است بنابراین باید بسیار تلاش کرد که با حجت عقلی مطلب را به بقیه فهماند، وقتی مطلب نمی‌تواند یک شیعه را قانع کند شاید مشکل از من است و باید تلاش کنم از این حجت استفاده کنم؛ نمی‌توان یک فرقه یا گروه افراد را حجت قرار داد به همین دلیل حضرت، حجت را عقل معرفی کرده‌اند که همه این‌ها را در بر بگیرد.

جوادی اضافه کرد: ما در حوزه عقل نظری نسبتا کار کرده‌ایم اما حوزه عقل عملی نه. یک روایتی داریم که بیان می‌کند مولای محرم می‌تواند ده ضربه به غلام محرمش بزند در حالی که حتی جابه‌جا کردن شپش یا کبوتر هم منع شده است؛ روایتی دیگری داریم که فردی به حضرت می‎‌گوید من دیدم شما فلان کار را کردید حضرت فرمودند «برو ملاک کار را ببین» یعنی ما را به ملاک و عقل ارجاع می‌دهند.

وی تصریح کرد: پژوهش‌ها در حوزه اسلامی باید با یقین همراه باشد و حتی با درصد زیادی از یقین هم نمی‌توان آن را به مردم گفت بلکه باید یقین کامل وجود داشته باشد زیرا زندگی فردی با ارائه اسلام در اجتماع تفاوت بسیاری دارد.