جلوه‌گری هنر قرائت قرآن در گرو هم‌افزایی با دیگر ظرفیت‌های قرآنی + عکس
قائم مقام رئیس صدا و سیما در امور فرهنگی با تأکید بر اینکه محافل قرآنی گوناگون باید با ابتکارات جدید شکل گیرد، گفت: اگر قاریان بتوانند به هم‌افزایی با دیگر ظرفیت‌های قرآنی کشور دست پیدا کنند، هنر قرائت قرآن جلوه بیشتری پیدا خواهد کرد.
به گزارش خبرنگار ایکنا، آیین افتتاحیه شانزدهمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم، ۱۱ بهمن‌ماه در مجتمع امام خمینی(ره) حسینیه الزهراء برگزار شد.
این مراسم به صورت رسمی با تلاوت سیدمصطفی حسینی، قاری بین‌المللی کشورمان آغاز شد و در ادامه هادی ربیعی، کارشناس مجری شبکه و رادیو قرآن به اجرای برنامه پرداخت.
بیشتر بخوانید:
- اعلام اسامی ارائه‌دهندگان مقالات در شانزدهمین نشست شورای عالی قرآن
- اعلام زمان برگزاری شانزدهمین نشست تخصصی شورای عالی قرآن
- گزارش تصویری شانزدهمین نشست تخصصی استادان، قاریان و حافظان ممتاز قرآن کریم
در این مراسم وحید جلیلی، قائم مقام رئیس صدا و سیما در امور فرهنگی و دبیر ستاد تحول رسانه ملی با اشاره به آیه «وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ»، گفت: کتاب در معیت رسالت و سلاح و ابزاری برای رسالت است و کارکردی غیر از تقویت خط رسالت و حرکت به سوی اهداف مشخص دین در جامعه بشری ندارد.
وی ادامه داد: اگر «وَأَنْزَلْنَا مَعَهُمُ الْكِتَابَ» در جهت «لِیَقومَ النّاسُ بِالقِسطِ» صورت گرفت، پس بازخوانی هزارباره کتاب نیز باید انگیزه‌ها و اندیشه‌ها را در مسیر خیزش فراگیر برای عدالت‌خواهی و ایستادگی عمومی برای اقامه قسط جهت دهد. شاید یک وظیفه اصلی قاری قرآن این است که کمک کنند تا قرآن به جریان عمومی و میدان‌های اصلی زندگی برگردد.
جلیلی اضافه کرد: اگر قرآن، خودش را از چالش‌های سیاسی، اقتصادی واجتماعی و ... کنار کشیده است، قاری قرآن نیز می‌تواند خود را از آن کنار بکشد و بگوید ما به این چالش‌ها و میادین لازم نیست اعتنایی کنیم. اما اگر قرآن کفار، مشرکان و مسرفان را از دایره خطاب خود خارج نمی‌داند قاری قرآن نیز نمی‌تواند با آنها کاری نداشته باشد.
قائم مقام رئیس صدا و سیما در امور فرهنگی بیان کرد: این را از این جهت تأکید می‌گویم «هر اتفاقی که بخواهد در عرصه‌های کاربردی و اجرایی بیفتد، باید مبتنی بر مبانی معرفتی ما باشد؛ بنابراین بسته به اینکه چه رویکردی به کتاب و قرآن داشته باشیم، رفتار ما در میدان عمل نیز متفاوت می‌شود. خیلی‌ها هستند که امروزه برای قرآن در جهان کار می‌کنند از خادمان حرمین شریفین که در این حوزه برنامه‌ریزی و کار کرده و اقدامات بسیار گسترده‌ای را تعریف و اجرا می‌کنند، گرفته تا سایر افراد از جهان اسلام تا عمق اروپا و امریکای جنوبی و شمالی، کارهایی برای قرآن می‌کنند.
پرهیز از انس ظاهری با قرآن
دبیر ستاد تحول رسانه ملی اضافه کرد: بنابراین ظاهر یک فعالیتی می‌تواند قرآنی باشد اما باطن آن ضد آن باشد. نسبت پیدا کردن با قرآن، صرفا با انس ظاهری امکان ندارد و هدایت پیدا کردن توسط قرآن، شرایطی دارد و قرآن در همان صفحه اول تکلیف را مشخص می‌کند « ذٰلِكَ الكِتابُ لا رَيبَ ۛ فيهِ ۛ هُدًى لِلمُتَّقينَ»؛ اگر به سمت قرآن می‌آیید فکر نکنید هدایت می‌شوید بلکه هدایت مخصوص متقین است.
وی با بیان اینکه قرآن، متقین را تعریف کرده است، افزود: تقوا نیز اختصاص به پروردگار دارد و صرفا به معنای ترسیدن از خدا نیست بلکه به معنای ترسیدن از خدا و نترسیدن از غیر خدا است. افرادی که می‌خواهند با کتاب الهی نسبت پیدا کنند و هدایت قرآن شامل آنها شود، باید اهل پروا از خدا و اهل بی‌پروایی از غیر خدا باشند وگرنه اگر این مقدمات معنوی و معرفتی در مواجهه با کتاب رعایت نشود، «لا يَزِيدُ الظَّالِمِينَ إِلَّا خَساراً» قرآن نه تنها باعث هدایتش نمی‌شود بلکه ممکن است موجب خسارتش نیز شود.
جلیلی با تأکید بر اینکه مقدمات معنوی باید درست و بر اساس مکتب اهل‌بیت(ع) و گذاره‌های دقیق قرآنی تنظیم شود، اضافه کرد: خود قرآن نیز ما را از مواجهه ناقص با خود برحذر داشته است. برخورد «یؤمن ببعض و یکفر ببعض» جواب نمی‌دهد. توجه به برخی از آیات و بی‌توجهی به برخی دیگر از آیات، نوعی کفران است که انسان را از شکر این نعمت دور کرده و به تبعاتش دچار می‌کند.
محافل انس با قرآن باید ملتزم به معارف کلام وحی باشند
وی گفت: می‌بینید امروزه در جهان معاصر، در بسیاری از کشورهای اسلامی، قرآن در ظاهر محترم است اما در برخی از آیاتش مهجور است. محافل قرآنی باید منجر به جریان یافتن کلیات معارف قرآنی در جامعه شود. محافل انس با قرآن کریم باید به این معارف ملتزم باشند. اگر رویکرد و راهبرد درستی مبتنی بر مبانی معرفتی خودمان نسبت به قرآن انتخاب نکنیم، چه بسا فعالیت قرآنی ما خلاف اهداف انبیاء باشد همانطور که در روایت آمده است: «اِنَّ القُرآنَ ظاهِرُهُ اَنیقٌ وَ باطِنُهُ عَمیق».
قائم مقام رئیس صدا و سیما در امور فرهنگی بیان کرد: آیا ما در فعالیت‌های قرآنی صرفاً می‌خواهیم مردم را متوجه ظاهر و دلنشینی آیات کنیم؟ و آیا برنامه‌ای برای بواطن قرآن نیز داریم؟ زیبایی و دلنشینی کلام قرآن یک چیز است و استقرار این معانی در دل و جان مخاطب چیز دیگری است. آیات قرآن وقتی به موقع، در موضع درستش تلاوت می‌شود، اثر مضاعف دارد.
وی بیان کرد: گاهی مشتی دین فروش، اعتقادات دینی را بهانه فرار از مسئولیت اجتماعی کرده و آنها در موضع دفاع از دین، مسئولیت اجتماعی را لوث می‌کنند و می‌گویند خداوند اراده کرده است که یک عده در جامعه گرسنه بماند و اینهایی که دم از سیرکردن محرومان می‌زنند، ضد دین هستند و می‌خواهند مقابل خدا ایستاده‌اند و در مقابل اراده الهی ایستادگی کنند. این افراد در امت اسلامی کم نیستند که دم از خدا می‌زنند و کافر هستند و قرآن نیز با شدیدترین تعابیر به اینها حمله کرده و هیچ ظلمی را بالاتر از ظلم آنها نمی‌داند.
جلیلی، ادبیات انقلابی امام را برگرفته از دین و قرآن دانست و اظهار کرد: باید سعی کنیم تا محافل قرآنی ما به محافل قرآنی در عربستان تشبه پیدا نکند و برای الگوسازی در تلاش باشیم و محافل اهل‌بیتی و اسلام ناب را به جامعه معرفی کنیم. باید مؤمنان را با چالش‌های فرهنگی، سیاسی و اقتصادی پیرامونشان مسلح کرد و باید قرآن را به جریان واقعی زندگی بیاوریم.
وی با اشاره به الگوهای خوبی که در نیم قرن اخیر از قرآن و محافل قرآنی در ایران داریم، گفت: جلسات قرآن مسجد کرامت مشهد و همچنین حسینیه خیاط‌های مشهد از جمله این الگوها هستند که تا به امروز برکاتش هست. همانطور که در روایت آمده است «قرآن تا روز قیامت حرف نو دارد». بنابراین حیف است ما که تجربه مواجهه با قرآن کریم را داریم و می‌توانیم جامعه را با قرآن زنده کنیم، از مواجهه با آن فاصله بگیریم. چنانکه دفاع مقدس ما بدون قرآن اصلا شکل نمی‌گرفت. ببینید وصینامه شهیدی را نمی‌توان پیدا کرد که آیه قرآن در آن نباشد. بزرگترین جریان‌های اجتماعی را قرآن ایجاد می‌کند و جهت می‌دهد. چنانکه در همین دوره اخیر که زندگی می‌کنیم امام(ره) به عنوان بزرگترین مفسر واقعی قرآن در حیات اجتماعی بشر امروز و جهان معاصر است.
ادامه جلسات حسینیه خیاط‌ها و مسجد کرامت مشهد با تشویق مقام معظم رهبری
جلیلی یاد استاد قرآنش احمد هروی در مشهد مقدس را گرامیداشت و افزود: وی پیرمردی بود که یک تن به اندازه سازمان کار می‌کرد و هزاران نفر را آموزش داده بود. در دهه 60 خیلی اتفاقات بزرگی افتاده بود و حرکات‌های زیرساختی شکل گرفت. جلسات حسینیه خیاط‌ها و مسجد کرامت با تشویق مقام معظم رهبری تا به امروز ادامه دارد. با اخلاص و همت بسیاری از بزرگان، مسابقات قرآن در مدارس برگزار شد.
قائم مقام رئیس صدا و سیما در امور فرهنگی با تأکید بر اینکه پس از پیروزی انقلاب اسلامی ایران یکی از قطب‌های اصلی قرائت قرآن شده است و در این زمینه می‌درخشد، تصریح کرد: اگر گفته می‌شود «لا يُكَلِّفُ اللَّهُ نَفسًا إِلّا وُسعَها» این وسع امروز در ایران، حاصل خدمات ده‌ها هزار محفل قرآنی در کشور و حمایت های جدی نظام جمهوری اسلامی به ویژه در سال‌های اخیر بوده است. این ظرفیتی که در حال حاضر نظام از آن برخوردار است، حاصل انقلاب است که باید در رویکردهای انقلاب اسلامی از آن استفاده شود.
جلیلی بیان کرد: در زمینه ثقل کبیر و اهل‌بیت(ع) چه میزان هیئات مبارک در کشور شکل گرفته است که بخش عمده آن در تربیت نسل جوان موفق بودند. ثقل اکبر نیز می‌تواند محور شکل‌گیری هیئت‌های گوناگون باشد و خود قرائت قرآن در عین اینکه محافل و مجالس ما را با افتتاحیه‌ها متبرک می‌کند نیز می‌تواند بالاصاله موضوعیت داشته باشد و محافل گوناگونی با ابتکارات جدید شکل گیرد به طوری که از دلش تربیت قرآنی بجوشد. برای این کار باید همانطور که در هیئات پیوند میان وعاظ و مداح است، پیوند قراء و مفسران باشند و رشته‌های قرآنی کشور با هم هم‌افزایی کند، هم‌افزایی طلیعه پیروزی است «تَعاوَنُوا عَلَى الْبِرِّ وَ التَّقْوى».
جلوه‌گری هنر قرائت قرآن با استفاده از سایر ظرفیت‌های قرآنی
وی در بخش دیگر از سخنانش به ظرفیت نخبگان حوزوی و کارهای خوبی که در این زمینه انجام شده است و تفاسیر علمایی چون آیت‌الله جوادی آملی، تفسیر نور حجت‌الاسلام قرائتی و ... اشاره کرد و گفت: این تفاسیر برای طیف‌های مختلف مخاطبان است. بنابراین اگر قاریان بتوانند به هم‌افزایی با دیگر ظرفیت‌های قرآنی کشور دست پیدا کنند، هنر قرائت قرآن جلوه بیشتری پیدا خواهد کرد.
جلیلی تصریح کرد: ما هم در رسانه ملی وظیفه داریم در خدمت قرآن و اهداف و آرمان‌های امام باشیم و از تجربیات شما و ابتکارات شما که زمینه خوبی برای همکاران در رسانه ملی است، در شبکه‌های قرآن و معارف اسلامی و نیز سایر شبکه‌ها از آنها استفاده شود. همچنین آمادگی داریم از نتیجه بحث این نشست استفاده کنیم.
بنابر گزارش ایکنا، در ادامه این برنامه سیدعلی سرابی، قائم مقام شورای عالی قرآن و رئیس به سخنرانی، گفت: قرآن کریم و در تداوم تدوین آن، ادعیه ذاکیه و مناجات حضرات معصومین(ع) (و به تعبیر امام(ره) قرآن صاعد) و دیگر بیانات ایشان، خود رسانه‌هایی بی همتا هستند که به جهت اعجاز و ادبیات فاخر و سازگاری با فطرت انسان به خودی خود، قلب‌های انسان را مسخر می‌سازد همانطور که می‌خوانیم «وَ إِذا سَمِعُوا ما أُنْزِلَ إِلَي الرَّسُولِ تَري أَعْيُنَهُمْ تَفيضُ مِنَ الدَّمْعِ مِمَّا عَرَفُوا مِنَ الْحَقِّ يَقُولُونَ رَبَّنا آمَنَّا فَاکْتُبْنا مَعَ الشَّاهِدينَ».
وی افزود: آن گاه که قرآن مُنَزَّل و قرآن صاعد به زیور صدا و صوت، خط خوش و تذهیب و سایر موارد هنری آراسته می‌شود، پیام آن هم مبین‌تر می‌شود و هم شیرین‌تر و دلرباتر. همانطور که رسول این پیام، فرمودند «حَسِّنُوا القُرآنَ بِأصواتِكُم فَإنَّ الصَّوتَ الحَسَنَ يَزيدُ القُرآنَ حُسنا».
سرابی اضافه کرد: اگر آن روزگار تَغَنَّى با صوت نیکو اکمل می‌نمود، قطعا ابزار رسانه‌ای این روزگار که تمام مرزهای فکر و اندیشه بشری و تمام مظاهر حیات انسان را مسخر خود ساخته است، در تکمیل زنجیره ابلاغ و زنگار گرفته از شیطان‌ها، مؤثرتر است.
وی تصریح کرد: از این رو در این دوره از نشست شورای عالی قرآن بر آن شدیم که با اختصاص موضوع این دوره به «تلاوت قرآن و نغمات دینی در رسانه ملی و فضای مجازی» و فراخوان اصحاب رسانه و دیگر یاران قرآنی برای حضور در عرصه تولیدات و طرح و ایده‌های اثرگذار، آغازگر نهضتی نوین در ترویج قرآن و ارزش‌های نهفته در قرآن کریم و ادعیه و زیارات و اناشید دینی باشیم.
سرابی بیان کرد: مدیران انقلابی رسانه ملی (که امروزه طرح تحول را در برنامه خود دارند) باید بدانند که به نظر جمع ما، تحول اساسی، تمرکز در محتوای فاخر و اثرگذار و کم حجم است. محتوای متعالی را که خود ریشه در قرآن کریم و کلام معصومین(ع) داشته با ابزار هنر فاخر و توسط هنرمند متعهد تولید کنند به نحوی که مردم خود ابزار پژواک آن باشند.
وی با تأکید بر اینکه دغدغه امروزه رسانه تهیه غذای کم حجم و پر انرژی است، اظهار کرد: این دغدغه جایی برای بروز خلاقیت‌ها و استعدادها است و امید است این نشست زمینه‌ای برای تولید آثار فاخر قرآنی باشد. بی‌شک این آغاز راه است و مسیر بس دشوار است.
در ادامه، میان برنامه‌ای با موضوع «تلاوت قرآن و نغمه‌های دینی دربستر فضای مجازی و تولیدات رسانه‌ای» برای حاضران پخش شد و سپس وحید خواجوی از دعاخوانان و ذاکران اهل‌بیت عصمت و طهارت(ع) به مدیحه‌سرایی پرداخت. بخش دیگر این مراسم طنین تلاوت مهدی غلام‌نژاد، قاری بین‌المللی کشورمان از آیات 9 تا 16 سوره مبارکه اسراء و سوره کوثر بود.
سخنران دیگر این مراسم کریم دولتی، معاون پژوهش شورای عالی قرآن به ارائه گزارشی از شانزدهمین نشست پرداخت و گفت: این نشست همانطور که گفته شد آغازی برای مجموعه‌ای از تغییرات خوب و مطلوب در حوزه قرآنی رسانه و فضای مجازی است. در نشست پانزدهم یکی از موضوعاتی که در فراروی جریان قرائت قرآن کریم مطرح شد، بحث فضای مجازی بود. اساتیدی که سال گذشته بودند و یا در جریان نشست پانزدهم قرار گرفتند، می‌دانند که چندین ارائه در حوزه فضای مجازی و جریان قرائت قرآن کریم انجام شد که برخی از اینها به جهت دنباله‌دار بودن و عقبه‌ای که احساس می‌شد، وجود دارد، بیشتر مورد توجه قرار گرفت و برخی دیگر نیز کمتر مورد توجه واقع شد.
وی ادامه داد: بعد از اتمام نشست پانزدهم، یکی از دغدغه‌های مهم کمیته برنامه‌ریزی نشست شانزدهم، کار کردن در این حوزه به طور ویژه بود تا اتفاقات خوبی را رقم بزنیم و نهایتاً طی جلسات مستمر بنا شد تا به طور مشخص در نشست شانزدهم به این موضوع بپردازیم.
همگام با تکنولوژی به بحث رسانه توجه جدی نشد
دولتی با تأکید بر اینکه باید اعتراف کرد در این حوزه عقب‌ماندگی‌های جدی داریم، اضافه کرد: بخشی از این عقب ماندگی ها به این باز می‌گردد که شاید احساس نیاز به تغییر جدی در این حوزه وجود نداشته و یا کمتر وجود داشته است. فارغ از این موضوع، شاید زمانی که تکنولوژی‌ها آمد، همگام با تکنولوژی به بحث رسانه توجه لازم و جدی نداشتیم به مانند سایر اتفاقاتی که در حوزه‌های صنعتی، علمی و فرهنگی شاهد آن هستیم.
وی ادامه داد: علی القاعده بهترین افرادی که می‌توانستند ما را در این حوزه همراهی کنند، آن‌هایی هستند که اهل قرآن بوده و در این موضوع به طور کامل کار کرده باشند لذا باید ارتباطی با اهل فن برقرار شود تا بتوان این موضوع را در قالب فن رسانه مطرح کرد و از این رهگذر، بتوانیم افق‌های جدیدی را فراروی مخاطبان خود باز کنیم.
معاون پژوهش شورای عالی قرآن اضافه کرد: اگر فضای رسانه یا فضای قرآنی از اتفاقاتی که در فضای مجازی و حقیقی رسانه‌ای که در صحنه‌های مختلف رقم می‌خورد، عقب بماند، قطعاً جای آن را رقبا پر می‌کنند؛ حال هرچه بگویم، قرآن کریم بالاترین معارف الهی را به بشریت عرضه کرده است، اگر توان و سلیقه عرضه خوب را نداشته باشیم، قطعا نمی‌توانیم رسالت خود را در این حوزه انجام دهیم.
دولتی بیان کرد: پس از بررسی‌های مختلف و نشست‌هایی که با صاحب‌نظران داشتیم در اواخر تابستان، فراخوان اعلام شد و طرح‌ها و ایده‌هایی از سوی افراد مختلف از سراسر کشور ارائه شد. در نهایت، بیش از 40 کار را مورد ارزیابی اولیه قرار گرفت.
وی اضافه کرد: طی این سه روز نباید توقع داشته باشیم خواسته این نشست و اتفاقی که باید بیفتد، محقق شود زیرا تازه در ابتدای راه هستیم. امیدواریم با دائمی شدن این جریان و رسیدن طرح‌ها و ایده‌های تکمیلی در آینده بتوانیم راهی که چراغش روشن شده، آغاز شود و روز به رو در این حوزه به تولیدات جدید و جذاب در حوزه فعالیت‌های قرآنی، رسانه ملی و فضای مجازی دست پیدا کنیم و شاهد رشد فزاینده این امر باشیم.
دولتی بیان کرد: امیدوارم خروجی‌های این نشست با مساعدت و همراهی رادیو و شبکه قرآن و معارف سیما به تولید برنامه‌های جدید منجر شود.
در پایان این آیین یکی از قاریان حاضر در نشست، به قرائت اذان پرداخت.
یادآور می‌شود، این نشست تا ۱۳ بهمن‌ماه در تهران، مجتمع امام خمینی(ره)، حسینیه الزهراء در حال برگزاری خواهد بود. نشست امسال به موضوع «تلاوت قرآن و نغمه‌های دینی؛ رسانه ملی و فضای مجازی» در سه حوزه نغمات، آموزش و مسابقات رسانه‌ای خواهد پرداخت.
انتهای پیام
