به گزارش ایکنا، جلسه تفسیر قرآن کریم آیتالله سیدمصطفی محققداماد، مدرس حوزه و دانشگاه شب گذشته، اول اردیبهشتماه برگزار شد که گزیدهای از مباحث این جلسه را در ادامه میخوانید؛
قبلا عرض کردیم که اگر بگوییم نتیجه بعثت انبیا تحقق توحید و معرفت توحیدی در جهان است گزاف نگفتهایم و اگر بگوییم ظهور این معرفت در دعای بشر به درگاه خدا است گزاف نگفتهایم لذا بزرگان اهل عرفان گفتند قرآن مجید کلام الله نازل است و دعا کلام صاعد است و این معنای «إِلَيْهِ يَصْعَدُ الْكَلِمُ الطَّيِّبُ» است.
در جلسه قبل عرض کردیم به موجب تعلیمات قرآن، اولیای خدا چنان رابطهای با خدا پیدا میکنند که خواستههای شخصی خود را با خدا در میان میگذارند و از خدا میخواهند. وقتی بیمار میشوند شفای خود را از خدا میخواهند، وقتی فرزند میخواهند از خدا فرزند میخواهند. در همین راستا دو نفر از اولیای خدا به دعای والدینشان متولد شدند. یکی از آن دو از میان بانوان است و دیگری از میان رجال و هر دو در زمان پیری والدینشان به دنیا آمدند. اولی مریم است که به دعای مادرش متولد میشود و مورد عنایت خاص پروردگار قرار میگیرد، عابده میشود، به جایی میرسد که مورد عنایت خاص پروردگار قرار میگیرد و برایش مائده آسمانی نازل میشود. دومی حضرت یحیی است که پسرخاله عیسای مسیح است. ایشان هم به دعای پدرش زکریا متولد میشود. زکریا که خود از انبیای بزرگ الهی است نه تنها برای فرزندآوری همسرش دعا میکند بلکه برای صفات حمیده آن فرزند به درگاه خدا دست نیاز برمیدارد. در روایات بسیاری آمده یکی از دعاهایی که هرگز مردود نمیشود و همیشه مقبول است و مستقیما به آسمان میرود دعای پدر برای فرزند است.
امام صادق(ع) فرمودند جدم رسول الله فرموده است چهار نفر هستند که هرگز دعایشان برنمیگردد و درهای آسمان برای دعایشان باز میشود و دعای آنها مستقیما به عرش خداوند واصل میشود؛ مورد اول دعای والد برای فرزند است. در سوره مریم، قرآن داستان دعای زکریا و تولد یحیی را به زیبایی بیان فرموده است. میفرماید: «قَالَ رَبِّ إِنِّي وَهَنَ الْعَظْمُ مِنِّي وَاشْتَعَلَ الرَّأْسُ شَيْبًا وَلَمْ أَكُنْ بِدُعَائِكَ رَبِّ شَقِيًّا». همانطور که جلسه گذشته توضیح دادیم جناب زکریا سه خصلت برای فرزند از درگاه خدا خواست، خدا هم دعای او را مستجاب فرمود و خطاب آمد: «يَا زَكَرِيَّا إِنَّا نُبَشِّرُكَ بِغُلَامٍ اسْمُهُ يَحْيَى لَمْ نَجْعَلْ لَهُ مِنْ قَبْلُ سَمِيًّا».
این بشارت آنقدر عظیم بود که زکریا به وحشت افتاد و تردید کرد این صدای خدا است که میشنوم لذا از خداوند نشانه خواست، خداوند هم فرمود سه شبانه روز نمیتوانی حرف بزنی و فقط میتوانی با خدا صحبت کنی. نهایتا همسر زکریا که نازا و سالخورده بود حامله شد و فرزند متولد شد. قرآن میفرماید: «يَا يَحْيَى خُذِ الْكِتَابَ بِقُوَّةٍ وَآتَيْنَاهُ الْحُكْمَ صَبِيًّا». اولین خصلت یحیی فرمان نبوت بود. در دوران کودکی چنان استعداد داشت که حکم نبوت را دریافت کرد. ویژگی دوم مهربانی است: «وَحَنَانًا مِنْ لَدُنَّا وَزَكَاةً وَكَانَ تَقِيًّا». حنان به معنای شفقت و مهربانی است یعنی ما به این فزند محبت نسبت به دیگران را از سوی خود دادیم. رحمتی که خدا بدهد موجب جاذبه عمومی میشود. در قرآن در مورد پیامبر(ص) بیان شده است: «فَبِمَا رَحْمَةٍ مِنَ اللَّهِ لِنْتَ لَهُمْ وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ».
سومین ویژگی یحیی این است که او مجسمه پاکی بود و از هر جهت پاک بود. مفسرین کلمه زکات را در آیه به معانی مختلف گرفتند ولی به نظر میرسد مصدر به معنای اسم مفعول آمده است. یحیی زکات است یعنی یحیی مزکی است. این دقیقا همان دعایی است که پدرش کرد و از خداوند درخواست فرزند طیبه کرد. چهارمین ویژگی یحیی تقوا است. تقوایی که خدا برای یحیی میگوید غیر از تقوای من و شما است.
ملاهادی سبزواری ده مقام از سیر و سلوک را ذکر میکند اول مقام ایمان، دوم مقام توبه و سوم مقام تقوا است. در مقام توبه میگوید توبه سه مرتبه دارد توبه عام، توبه خاص و توبه اخص الخواص. بعد به مقام تقوا میرسد و میگوید همانطور که توبه مراتب مختلف دارد تقوا هم مراتب مختلف دارد. تقوای انسانهای عادی از محرمات است که مرحله اول تقوا است، دوم توبه خواص است که اجتناب از امور حلال که زائد بر ضروریات است. مرتبه سوم که مرتبه عالی است تقوایی است که پرهیز از هرچه غیر لقاء الله است یعنی از هرچه آنها را یک لحظه از ملاقات خدا منصرف کند پرهیز میکنند؛ تقوای یحیی این مرحله است. ویژگی پنجم این است که این فرزند نسبت به پدر و مادرش خوشرفتار است: «وَبَرًّا بِوَالِدَيْهِ وَلَمْ يَكُنْ جَبَّارًا عَصِيًّا». وضعیت حضرت یحیی و عیسی شبیه است و این جمله درباره عیسی هم آمده است: «وَبَرًّا بِوَالِدَتِي وَلَمْ يَجْعَلْنِي جَبَّارًا شَقِيًّا».
در پایان خدا سه سلام به یحیی میدهد: «وَسَلَامٌ عَلَيْهِ يَوْمَ وُلِدَ وَيَوْمَ يَمُوتُ وَيَوْمَ يُبْعَثُ حَيًّا». عین این جمله در مورد حضرت عیسی هم هست. این سلام به چه معنا است؟ این سلام، سلام عادی نیست. این سلام دعایی است که زکریا کرده بود و از خدا خواسته بود فرزندش مورد رضایت الهی باشد. این آیه استجابت همان طلب است. یحیی شهید شد ولی این شهادت در نظر اسلام، سلامت است و شهید نزد خداوند روزی میخورد.
انتهای پیام