توصیف اسرار شب در دعای ششم صحیفه سجادیه

حجت‌الاسلام اصغر عالی‌پور، مدرس حوزه و دانشگاه، در گفت‌وگو با ایکنا از لرستان، با اشاره به اینکه امام سجاد(ع) در فراز پنجم از دعای ششم صحیفه سجادیه با این مضمون «فَخَلَقَ لَهُمُ اللَّيْلَ لِيَسْكُنُوا فِيهِ مِنْ حَرَكَاتِ التَّعَبِ وَ نَهَضَاتِ النَّصَبِ، وَ جَعَلَهُ لِبَاساً لِيَلْبَسُوا مِنْ رَاحَتِهِ وَ مَنَامِهِ، فَيَكُونَ ذَلِكَ لَهُمْ جَمَاماً وَ قُوَّةً، وَ لِيَنَالُوا بِهِ لَذَّةً وَ شَهْوَةً»، گفت: اين قسمت از دعا در خواص شب است، ولی فراز قبل مربوط به اختلاف زمان در شب و روز است.

وی افزود: امام سجاد(ع) در اين قسمت از دعا به چند چيز كه از مهمترين مسائل در زندگی بشر است که هرکدام در جای خود از اصولی‎‌ترين مسائل زندگی بشری است، ازجمله اینکه از جنب و جوش‌های خسته كننده و دشواری‎‌های روز بيارامند، گويی لباسی از آرامش به آنان پوشانيده كه آسايش پيدا كنند و نيروی از دست رفته را مجدداً باز يابند و نيز در پناه آن، خوشی و لذت در كام آنان فرو ريزد.

عالی‌پور اضافه کرد: در آيه شريفه نيز مي‌فرمايد: «وَهُوَ الَّذِي جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ لِبَاسًا وَالنَّوْمَ سُبَاتًا وَجَعَلَ النَّهَارَ نُشُورًا؛ و اوست كسى كه شب را براى شما پوششى قرار داد و خواب را [مايه] آرامشى و روز را زمان برخاستن [شما] گردانيد».

 این کارشناس مذهبی ادامه داد: تشبيه شب به لباس به جهت تاريكی آن است كه خود نوعی پوشش دارای آرامش و لذت است و كلمه شهوت در اين فراز به معنی غرايز جنسی نيست، بلكه به معنی هرگونه ميل و رغبتی است كه طبع انسان به آن راغب است.

حجت‌الاسلام عالی‌پور گفت: در فراز ششم از دعای ششم صحیفه سجادیه می‌خوانیم: «وَ خَلَقَ لَهُمُ النَّهَارَ مُبْصِراً لِيَبْتَغُوا فِيهِ مِنْ فَضْلِهِ ، وَ لِيَتَسَبَّبُوا إِلَى رِزْقِهِ، وَ يَسْرَحُوا فِي أَرْضِهِ، طَلَباً لِمَا فِيهِ نَيْلُ الْعَاجِلِ مِنْ دُنْيَاهُمْ، وَ دَرَكُ الآْجِلِ فِي أُخْرَاهُمْ؛ و روز را برای بندگان روشنی‌بخش آفرید تا در آن به طلب فضل و احسانش برآیند و آن را وسیله و ابزاری برای رسیدن به رزق و روزیش قرار دهند و در زمین او از پی به دست آوردن آنچه در آن سود بدون تأخیر و سریع دنیای آنهاست و نیز رسیدن به منفعت دائمی آخرتشان به راه افتند».  

وی ادامه داد: خداوند متعال در آیه 73 سوره قصص با این مضمون «وَمِن رَّحْمَتِهِ جَعَلَ لَكُمُ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لِتَسْكُنُوا فِيهِ وَلِتَبْتَغُوا مِن فَضْلِهِ وَلَعَلَّكُمْ تَشْكُرُونَ» می‎‌فرمايد: «و از رحمتش برايتان شب و روز را قرار داد تا در اين [يک] بياراميد و [در آن يک] از فزون‏بخشى او [روزى خود] بجوييد باشد كه سپاس بداريد» که در اين فراز از دعا نكات بسيار جالبی وجود دارد.

عالی‌پور اظهار کرد: آنچه را انسان در روز كسب كند، جملگی فضلی است كه خداوند عنايت کرده و هرگز نبايد آن‌را به خود نسبت داد؛ زيرا مثلاً كشاورزی كه توهم می‌‌كند او رنج برده و باغ را به ثمر رسانده بايد بداند كه هزاران هزار علل و اسباب با يكديگر درگيرند تا كمترين و ساده‌ترين موجودی كه مورد عنايت و توجه نيست، پيدا شود، چه رسد به پيدايش يک خوشه گندم و يا يک حبه از دانه‌های نباتی و يا ميوه‌جات كه اگر فضل و لطف الهی نبود كشاورز يک برگ را نيز نمی‎‌توانست با زحمت تمام عمر به دست آورد.

این مدرس حوزه و دانشگاه افزود: شايد بعضی توهم كنند كه مثلاً آزمايشگاه‌ها قادر به تجزيه و تركيب هستند و چه بسا بتوانند الگو برداشته و بعضی از فرآورده‌ها را به‌طور مشابه بسازند، ولی اين توهم، اشتباهی بسيار روشن است زيرا اولاً ايشان الگو را از خارج برداشته و ثانياً از مواردی كه مخلوق الهی است استفاده كرده‌اند و نيز خواص عناصر كه در ساخت و سازها نقش دارد، فقط به اذن الهی پيدا شده و در دعای سمات با این مضمون «وَبِحِكْمَتِكَ الَّتِى صَنَعْتَ بِهَا الْعَجائِبَ، وَخَلَقْتَ بِهَا الظُّلْمَةَ وَجَعَلْتَها لَيْلاً، وَجَعَلْتَ اللَّيْلَ سَكَناً، وَخَلَقْتَ بِهَا النُّورَ وَجَعَلْتَهُ نَهاراً، وَجَعَلْتَ النَّهارَ نُشُوراً مُبْصِراً» اشاره شده است.

وی تصریح کرد: اسلام به طور دقيق و هماهنگ با نظام تكوينی عالم، زندگی طبيعی انسان‌ها را مورد دقت قرار داده، ولی به او هشدار داده كه در ادامه زندگی طبيعی او گونه‌ای ديگر از حيات انسانی قرار دارد كه در امتداد حيات طبيعی او و غيرمتناهی است و آن حيات غير متناهی پيوندی ناگسستنی با حيات طبيعی او دارد.

عالی‌پور افزود: اسلام نظام تعاون را در زندگی انسان از نظر دور نداشته و بشر را مكلف به هماهنگی با دستگاه طبيعی آفرينش كرده است، به طوری كه هرگز به كسانی كه دنيا را با معيارهايش ناديده گرفته و می‌خواهند يك‌باره به سوی آخرت حركت كنند، نظر مثبت ندارد و رهبانيت و كناره‌گيری از مردم در زندگی اجتماعی را حرام می‎‌داند، چنانكه حرص زدن و فرو رفتن در دنيا و فراموش كردن آيين آخرت را نيز جايز نمی‎‌داند و حريصان و بی‎دينان را بندگان طاغوت و بدترين جنبندگان می‎‌خواند.

این مدرس حوزه و دانشگاه گفت: از ديدگاه اسلام دنيا و آخرت هر دو مورد لحاظ بوده و بايد مورد توجه قرار گيرند و اگر دين ما را به اعتدال و صراط مستقيم دعوت نموده معنای آن همين است و روش انبياء(ع) در زندگی چنين بوده است.