آسيب‌شناسی عزاداری بانوان در كاشمر
ماه محرم كه آغاز می‌شود، برپايی مراسم و محافل عزاداری رونق می‌گيرد و حسينيه‌ها، هيئت‌ها و تكايا برای برپايی مراسم سوگواری برنامه‌ريزی می‌كنند که در اين ميان سهم زنان در برپايی مراسم عزاداری همواره نامشخص بوده است.
در واقع نگاهی به نحوه عزاداری بانوان در عصر حاضر نشان می‌دهد كه عزاداری اين قشر جامعه همواره با مسائل و آسيب‌هایی روبه‌رو بوده كه توجه به آنها بسيار مهم و ضروری است. حال آنكه بانوان به دليل وجود عواطف و احساسات شديد گرايش بيشتری نسبت به مسائل مذهبی دارند و به همين دليل شناخت آسيب‌ها و مشكلات آنان در برپایی مراسم عزاداری و آسيب‌شناسی آن امری ضروری است.
يكی از آسيب‌های جدی در زمينه عزاداری بانوان ورود خرافات و شبهات به محافل مذهبی است. شايد دليل اين امر، نبود روحانيون و مُبلغان آگاه، فعال و باسواد باشد كه به دليل عدم آگاهی باعث ورود خرافات و شبهات در وقايع محرم و مسائل مربوط به دين می‌شوند، همچنين از آنجا كه اكثر بانوان به دليل وجود مشغله‌های فراوان، كمتر فرصت حضور در جامعه را می‌يابند و به تبع آن از مسائل روز جامعه بی‌اطلاع هستند، وجود يک مبلغ آگاه و فعال می‌تواند تأثير بسزايی در آگاهی آنها داشته باشد. شايد در جامعه بانوان هنوز خرافات و شبهات به صورت جدی شيوع نيافته باشد، اما برخی برخوردها زنگ خطر جدی در اين رابطه است.
حجت‌الاسلام جواد نیک‌بین، نماینده مردم کاشمر در مجلس شورای اسلامی در اين زمينه در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی با اشاره به اينكه عزاداری در عاشورا توسط بانوان اوج گرفته و حضرت زينب(س) در كربلا و ام‌البنين در مدينه اولين مراسم عزاداری را انجام داده‌اند گفت: عاشورا جريانی است كه يک بال آن احساسات و عواطف است و از آنجا كه اين بُعد در زنان بسيار قوی است، آنان نقش مهمی در تبيين جريان عاشورا دارند.
وی در مورد وضعيت عزاداری بانوان در كاشمر با بيان اينكه به علت ريشه‌های محكم مذهبی در شهرستان، مراسم و مجالس متعددی توسط بانوان در سطح شهر برگزار می‌شود كه در زمينه تعداد و استمرار برگزاری اين مجالس نيز زنان از مردان جلوتر هستند، گفت: متأسفانه گاهی محتوای مجالس زنانه بسيار خام و ساده و خالی از معارف عميق و اصيل اسلامی است.
نماینده مردم کاشمر در مجلس شورای اسلامی عدم استفاده از طلبه‌های فاضل و تحصيل‌كرده و استفاده از مداحان كم‌سواد و سطحی را دليل اين مطلب بیان كرد و افزود: اين امر باعث ورود خرافات به مجالس زنانه شده است که انجام اقداماتی در زمينه تربيت طلبه‌های خانم در حوزه‌های علميه و استفاده از آنها در مراسم عزاداری بانوان ضروری است.
تجمل‌گرايی
آسيب ديگر در باب عزاداری بانوان ورود تجملات به مراسم و محافل عزاداری آنها است. اگر به مراسم و محافل مذهبی كه در گذشته برپا می‌شدند خوب بنگريم از سادگی كه در نوع پذيرايی به چشم می‌خورد تا نشستن صميمانه بانوان كنار همديگر بر روی زمين و جمعيت زيادی كه دور هم يک‌جا جمع می‌شدند و هم‌نوا با هم برای امام حسين(ع) اشک می‌ريختند همه و همه بيانگر زيبايی سنت‌هايی است كه به فراموشی سپرده شده است.
شايد آن زمان و در آن محافل، بانوان بيشتر با عاشورا و اهدافش ارتباط برقرار می‌كردند و اشكی كه ريخته می‌شد به علت وجود سادگی‌ها زيباتر بود، اما امروزه تجملات جای تمام اين سادگی‌ها را گرفته است.
وسايل پذيرايی نيز با گرايش به پديده چشم و هم‌چشمی هر روز تجملاتی‌تر می‌شود و به نظر می‌رسد بار معنوی مراسم عزاداری امام حسين(ع) كه محور زندگيش بر پايه سادگی قرار داشته پايين آمده است و اين يكی از آسيب‌های عزاداری كنونی در ميان بانوان است.
نبود حسينيه ویژه بانوان
يكی از مشكلات جدی بانوان در زمينه عزاداری عدم وجود مكانی تفكيک شده از آقايان برای برگزاری مراسم است. متأسفانه خانم‌ها حسينيه يا تكيه‌ای كه ویژه آنان باشد ندارند يا اگر هم چنين مكان‌هايی وجود داشته باشد تعداد آن بسيار كم است.
زهرا عاصمی، مدير مهد قرآن کاشمر، يكی از مؤسساتی كه دستور كارش فعاليت در زمينه بانوان است نیز در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی گفت: متأسفانه در مورد عزاداری بانوان در اين ايام ساماندهی درستی انجام نگرفته و بانوان با مشكلاتی روبه‌رو هستند.
وی با اشاره به اينكه بانوان بسيار مشتاق هستند كه مانند هر شيعه ديگری در مراسم سوگواری سرور و سالار شهيدان شركت كنند، ادامه داد: باید در راستای حل مشکلات و ساماندهی عزاداری بانوان تلاش بیشتری شود.
حضور در خيابان‌ها
يكی از مسائل مهمی كه در مورد عزاداری بانوان مطرح است بحث حضور آنها در خيابان‌هاست. همان‌طور كه می‌دانيم بانوان بخش عظيمی از جمعيت جامعه را تشكيل می‌دهند و اظهار نظرهایی مبنی بر اينكه بانوان حق حضور در كنار مردان در خيابان‌ها و ... را ندارند و بايد فقط در محافل خصوصی به عزاداری بپردازند وجود دارد.
اين مسئله قابل ذكر است كه دسته‌های سينه‌زنی و زنجيرزنی كه در خيابان‌ها به عزاداری می‌پردازند مزيت‌هايی دارند كه بيشتر انسان را تحت تأثير قرار می‌دهد؛ از جمله برگزاری برخی نمايش‌ها كه يادآور واقعه عاشوراست، حركت جمعيت به طور جمعی و نوحه‌سرايی و... كه شايد اين موارد تأثير بيشتری بر روی همه اقشار اعم از مردان و زنان داشته باشد.
حجت‌الاسلام علی احدی، امام‌جمعه موقت کاشمر نیز در گفت‌وگو با ایکنا از خراسان رضوی بیان کرد: حضور بانوان در خيابان‌ها و تماشای دسته‌های عزاداری با هدف يادآوری واقعه عاشورا و عزاداری برای امام حسين(ع) هيچ منعی ندارد و مطلوب و مورد تأييد نيز هست، اما اين حضور بايد همراه با حفظ شئونات اسلامی از جمله رعايت حجاب و انجام رفتار مناسب اسلامی باشد كه در اين صورت حضور آنها بلامانع است.
با اين تفاسير به نظر می‌رسد با وجود مشكلاتی چون نبود حسينيه ویژه بانوان، عدم وجود روحانيون و طلبه‌های تحصيل‌كرده و نگاه منفی نسبت به حضور بانوان در خيابان‌ها و اجتماعات، در مراسم عزاداری سرور و سالار شهيدان، نحوه عزاداری آنان با آسيب‌ها و مشكلاتی مواجه است.
اين قشر كه بخش عظيمی از جامعه را تشكيل می‌دهند در عزاداری‌های امام حسين(ع) و تبيين جريان عاشورا نقش مهمی دارند و بايد به امور آنها در اين زمينه رسيدگی شود، اما متأسفانه در هيئت‌های مذهبی توجه خاصی به اين قشر نشده است و شورای فرهنگ عمومی هم به عنوان يكی از اركان سياست‌گذاری‌های فرهنگی در شهر كمتر توانسته در خصوص رفع مشكلات اين قشر تصميم‌گيری كند که لازم است اقداماتی نظير آنچه در ايام ماه مبارک رمضان برای ساماندهی مجالس قرآنی بانوان و تربيت و حضور مدرسين قرآنی و نظارت بر اين مجالس انجام شد را در مورد ساماندهی مجالس عزاداری بانوان تكرار کرد.
انتهای پیام
