امام صادق(ع) چگونه اسلام نبوی را احیا کرد + فیلم

حجت‌الاسلام والمسلمین ناصر رفیعی، استاد حوزه و دانشگاه در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به بیان نکاتی درباره جایگاه امام صادق(ع) و همچنین پیامبر اسلام(ص) در تاریخ اسلام پرداخت و گفت: بیست و سه سال دوران رسالت پیامبر اسلام و بیش از سی سال دوران امامت امام صادق(ع) موجب شکل‌گیری و تثبیت اسلام و ارزش‌های دینی در جامعه شد. دوران امام صادق(ع) دوران طلایی شیعه است، به این دلیل که فرصت خوبی برای آن امام در تربیت شاگرد و ترویج فرهنگ قرآن و ترویج سنت پیامبر(ص) پیدا شد. بسیاری از معارفی که امروز داریم محصول دوران امام صادق و پدرشان امام باقر(ع) است. 

وی افزود: ایشان درباره بسیاری از امور می‌فرمایند جدم رسول خدا این فرمایش را داشت و مثلاً وقتی وضو می‌گیرند یا نماز می‌خوانند می‌گویند این شیوه وضو یا نماز پیامبر(ص) است. البته در آن دوران فرقه‌ها و نحله‌های مختلف از منکران خدا که به آنها زنادقه گفته می‌شد همانند ابن‌ ابی‌العوجاء تا فرقه‌های کلامیه همانند جبریه، قدریه و فرقه‌های فقهی در جامعه وجود داشتند اما جالب است که ابو زهره در کتابی که راجع به امام صادق(ع) نوشته می‌گوید تمام این طوایف با همه اختلافاتی که با هم داشتند و حتی همدیگر را تکفیر می‌‌کردند اما روی یک چیز اتحاد داشتند و آن عظمت امام بود. 

رفیعی با بیان این پرسش که امام صادق(ع) چگونه عمل کرده بودند که همه و حتی ابن‌ ابی‌العوجاء که منکر خداست به ایشان احترام می‌گذاشتند، گفت: علت این امر، حسن خلق، حکمت، موعظه حسنه و درگیر نشدن در مباحث حاشیه‌ای بود لذا امام توانست هم شیعه را حفظ کند، هم حرف‌های خود را بزند و هم دچار حاشیه نشود. طبعاً زمان امام صادق(ع) و سایر ائمه غیر از امام حسین(ع) شرایطی برای قیام فراهم نبود. داستان کربلا، داستان خاصی است چون یزید برخلاف عهدنامه‌ای که امام حسن(ع) نوشته سر کار آمده و نامشروع است و صرفاً مسئله شرابخواری و فساد و عیاشی او نیست چون بعد از او هم چنین کسانی بودند و حتی حاکمان بنی عباس این کار را انجام می‌دهند اما علت قیام امام حسین(ع) این است که نطفه نامشروعی به نام یزید طبق آن عهدنامه نباید به خلافت می‌رسید و خلافت تبدیل به سلطنت و موروثی شده بود.

استاد حوزه و دانشگاه یادآور شد: امام احساس کردند باید پایه‌های اسلام ناب محمدی که خیلی از آنها طی یک قرن سست شده بود را مستحکم کنند چون سنت نبوی که زهد، تقوا، ایمان، اخلاق، کرامت، انصاف، رسیدگی به مردم، پرهیز از فساد و ... را شامل می‌شد از بین رفته و امویان، اسلام را کاملا زیر و رو کرده بودند اما در زمان امام صادق(ع) که امویان کنار رفته و بنی عباس به قدرت رسیده بودند فرصت خوبی بود تا امام اسلام اموی را محو و اسلام نبوی را جایگزین آن کنند لذا تعبیر بنده این است که امام صادق(ع) احیاگر اسلام نبوی و سنت رسول خداست. سنتی که سال‌ها قبل امام حسین(ع) درباره آن فرموده بود سنت پیامبر مرده است به همین جهت هم ما را به امام صادق(ع) نسبت می‌دهند و بیشتر منابع روایی ما از حضرت صادق است و علوم ما در این زمان بسیار تقویت می‌شود.

تمدن‌سازی پیامبر اسلام(ص)

وی با اشاره به فضایل پیامبر(ص) اسلام ادامه داد: ده‌ها آیه قرآن اختصاص به پیامبر یافته است گرچه خطاب همه آیات قرآن به پیامبر است اما برخی از آنها پیامبر را توصیف و معرفی می‌کند و به رسول خدا راهکار می‌دهد که اگر می‌خواهی از جامعه جاهلی به جامعه اسلامی گذر کنی باید این کارها را انجام دهی. این کار بسیار مشکلی است چون در کمتر از یک ربع قرن، پیامبر از یک جامعه جاهلی عبور کرده و به جامعه اسلامی رسیده است.

رفیعی تصریح کرد: پیامبر(ص) از غار حرا که پائین آمد وی را ساحر و دیوانه خواندند و سنگ و چوب زدند و یاران وی را شهید کردند اما بعداً که از منبر بالا می‌رود آب وضوی وی را به عنوان تبرک می‌برند. بین این فرود و صعود بیست و سه سال بیشتر فاصله نیست لذا وی تمدن و تحول ایجاد کرده و شرک را به ایمان و رفتارهای غلط را به رفتارهای صحیح تبدیل کرده است و افرادی با ناسزاگویی با هم برخورد می‌کردند اکنون که به هم می‌رسند سوره والعصر می‌خوانند. پیامبر همچنین تحول اقتصادی ایجاد کرد و ربا و معاملات باطل را حذف و معاملات اسلامی را جایگزین کردند. پیامبر در زمینه حقوق زنان نیز تحول ایجاد کردند و جامعه‌ای که دختران را زنده به گور می‌کرد به جایی رسیده که زن در آن حقوق دارد. این تحول با مکارم اخلاقی پیامبر محقق شد. 

استاد جامعه‌المصطفی بیان کرد: خداوند به پیامبر می‌گوید ما چهار چیز عظیم به تو دادیم که یکی از آنها خلق عظیم، دوم قرآن عظیم، سوم لطف عظیم و چهارم ملک عظیم است. این موارد درباره انبیای دیگر نیست. مهمترین رمز موفقیت پیامبر اسلام را من در آیه 199 سوره اعراف می‌بینم که خداوند فرموده است: «خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِينَ؛ طریقه عفو و بخشش پیش‌گیر و امت را به نیکوکاری امر کن و از مردم نادان روی بگردان» خداوند فرموده است اگر می‌خواهی این مسیر سنگین را جلو ببری سه کار کن؛ اول اینکه گذشت داشته باش و از افراد خطاکاری که اظهار می‌کنند اشتباه کردم، بگذر، دوم اینکه ناآگاهان را آگاه و سوم اینکه از افراد جاهل اعراض کن. اگر بخواهیم رمز موفقیت پیامبر را بررسی کنیم همین امور هستند.

 

رفیعی در پایان گفت: بخشی از این خصوصیات در سوره انشراح آمده است. در آنجا گفته شده ای پیامبر ما به تو شرح صدر دادیم یعنی آستانه تحمل بالا دادیم. وقتی پیامبر مبعوث شد جبرئیل آمد و گفت یا رسول الله آن کسی که با تو قطع کرده وصل کن، آن کسی که تو را محروم کرده تو به وی اعطا کن و از کسی که به تو بدی کرده بگذر. امام صادق(ع) فرمود همین سه مورد، خلق عظیم هستند. مهم‌ترین رمز موفقیت پیامبر(ص) این خصوصیات هستند و اساساً مکه با همین گذشت فتح شد.