تکیه اصولی بر علم و تهذیب از علل تحقق وحدت حوزه و دانشگاه است‌‌‌‌‌‌‌‌

حجت‌الاسلام مهدی قهرمان، معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه صنعتی سهند، در گفت‌‌وگو با ایکنا از آذربایجان‌ شرقی، با اشاره به عوامل تحقق وحدت حوزه و دانشگاه، گفت: معتقدم، توجه به سه عنصر اساسی در راستای تحقق وحدت حوزه و دانشگاه، ضروری است که تکیه بر دو بال علم و تهذیب یکی از آن موارد است، چراکه علم بدون تهذیب و تهذیب بدون علم، برای رسیدن به سعادت واقعی بشر کارساز نبوده و تنها راه باقیمانده تکیه اصولی بر هر دو بال علم و تهذیب است.

وی دینی کردن علوم جدید را عنصر بعدی تحقق وحدت حوزه و دانشگاه برشمرد و گفت: علوم جدید به‌ویژه علوم انسانی، نیاز به پالایش اساسی دارد، چراکه بیشتر آنها با مبانی غیردینی و از مبادی غیرایرانی وارد کشورمان شده است، از این‌رو تا پایه‌های اساسی علوم جدید دینی نشود، انشقاق بین این دو مرکز علمی و دینی روز به روز بیشتر شده و دسترسی به وحدت غیر ممکن‌تر خواهد شد.

وی با اشاره به اینکه ارائه علمی مباحث دینی، عنصر دیگر تحقق وحدت بین حوزه و دانشگاه است، افزود: می‏‌توان ادعا کرد که هیچ گزینه دینی بدون پشتوانه عقلی وجود نداشته و هر چیزی که حکم عقل باشد را شرع تأیید می‌کند و متقابلاً هر چیزی که در شرع وجود دارد، متضاد به عقل نیست. البته شکی نیست همه مباحث دینی از طرف مبلغان دینی به صورت علمی ارائه نمی‏‌شود، از این‌رو ارائه علمی مباحث دینی در تحقق اندیشه وحدت حوزه و دانشگاه موثر خواهد بود.

معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه صنعتی سهند با بیان این‌که وحدت حوزه و دانشگاه به معنی از دست دادن هویت خویش و یکی شدن نیست، چراکه وحدت در چنین حالتی، نه مطلوب بوده و نه امکانپذیر است، گفت: وحدت مورد نظر، اشتراک در مبانی و اصول برای رسیدن به هدفی مشترک و جامع (سعادت نیوی و اخروی) و نزدیک کردن دو کانون علمی و دو مرکز تعلیم و تعلم است؛ همچنین تعریف اخلاق مشترک حاکم بر آن‌ها، از لحاظ سیستم و سازماندهی حاکم بر آن‌ها است.

وی با بیان اینکه هر چند امکان اشتراک در همه روش‌ها برای حوزه و دانشگاه میسر نیست، اما تا حد امکان، باید تبادل روش برای وصول به هدف نهایی مشترک، انجام شود، ادامه داد: رهبر معظم انقلاب نیز بر این مهم تأکید داشته و در این رابطه تاکید کرده‌اند: «این دو نهاد با تبادل روش‌ها، یکدیگر را کامل کنند و مجهز به روش‌های علمی جدید و سنتی شوند.»

قهرمان، با تأکید بر این‌که طبق فرمایش رهبر معظم انقلاب، وحدت مد نظر حوزه و دانشگاه وحدت در هدف است، اظهار کرد: ایشان در این رابطه تأکید کرده‌اند: «حوزه و دانشگاه، روحانی و روشنفکر تحصیل کرده، در کنار هم، دوش به دوش هم و با هم، به سمت یک هدف حرکت کنند.» و نیز در فرمایشی دیگر بیان کرده‌اند: «وحدت حوزه و دانشگاه یعنی وحدت در هدف، هدف این است که همه به سمت ایجاد یک جامعه اسلامی پیشرفته مستقل، جامعه پیشاهنگ، جامعه الگو، حرکت نمایند.»

این استاد حوزه و دانشگاه، با اشاره به اینکه در حالت کلی می‌توان دو معنا برای وحدت متصور شد که شامل وحدت در مشترکات و وحدت به معنای انسجام است، بیان کرد: وحدت در مشترکات یعنی مشترکات هر دو کانون احصا شده و پس از پالایش برای هم افزایی بیشتر مورد تاکید طرفین قرار گیرد؛ همچنین انسجام یا اکمال هم بدین معنا است این دو کانون هرچند در برخی از برنامه‌ها، روش‌ها، راهکارها و... مشترک نیستند، اما هدف نهایی هر دو نهاد، رسیدن به هدف مشترک (سعادت دنیوی و اخروی) است.

وی با بیان اینکه در وحدت به معنای انسجام هر دو نهاد، مکمل و هم افزایی هم خواهند بود، ادامه داد: چنانچه هدف نهایی یک سازنده خودرو مثال خوبی در این رابطه است، چراکه یک خودرو دارای ویژگی‌های سرعت، قدرت، راحتی، زیبایی بوده و تولید آن از عهده یک صنف برنمی‌آید و برای ساخت آن، اصناف گوناگان با مهارت‌های غیر همگون در کنار هم برای تحقیق هدف نهایی به فعالیت می ‏پردازند.

قهرمان، در پاسخ به این‌که آیا تاکنون وحدت حوزه و دانشگاه محقق شده است؟ اظهار کرد: عدم وحدتی در کار نبوده است، چراکه معتقد بر یکی بودن جامعه علمی هستم؛ حوزه و دانشگاه واژگانی جدید هستند و قبلاً چیزی به نام حوزه و دانشگاه معنا نداشته و دانش و اندیشمند در محوریت بوده است.

معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه صنعتی سهند با اشاره به اینکه علم و دانش همواره دارای یک منشاء بوده و وحدت بر آن حاکم بوده است، اضافه کرد: در طول تاریخ به مرور واژه حوزه و دانشگاه نیز به منظومه دارایی‌های بشر افزوده شده و اگر دانشگاه را مساوی با علوم جدیده بدانیم تا قبل از حمله مغول علوم جدید و قدیم هر دو در اختیار دانشمندان بود و در این میان، حوزی و دانشگاهی معنی نداشت.

وی با ذکر مثالی در این رابطه، بیان کرد: زکریای رازی، خواجه نصیرالدین طوسی، خوارزمی، بوعلی سینا، هر کدام در زمان خود به‌عنوان یک دانشمند شهرت داشتند، نه به‌عنوان حوزوی و یا دانشگاهی؛ پس طبق فرمایشات رهبر معظم انقلاب، جداسازی حوزه و دانشگاه نقشه‌‏ای استعماری است، ایشان در این رابطه تأکید کرده‌اند: «وحدت حوزه و دانشگاه، اغلب از واقعیت تلخی در جامعه ما و جوامع اسلامی منشأ می‌گرفت که آن واقعیت تلخ، ساخته و پرداخته مستقیم و حساب شده دست استعمار بود.» که بانی درجه اول آن هم رضا شاه بود.

وی اشاره کرد: هرچند بعد از پیروزی انقلاب، در راستای تجدید وحدت قدم‌های بزرگ و محکمی برداشته شده است، اما با توجه به فاصله‌ای که ایجاد شده و همچنین تلاش‌هایی که از طرف معاندین و بدخواهان داخلی و خارجی می‌‏شود، کافی نبوده و نیازمند تلاش‌های جدی بسیاری است.

حجت‌الاسلام قهرمان، به مهم‌ترین موانع تحقق وحدت نیز اشاره کرد و با بیان اینکه نبود زبان مشترک یکی از این موانع است، تصریح کرد: با توجه به این‌که ورودی داشته‌های دانشگاهی به ویژه در علوم انسانی، نامطمئن و بیشتر بر مبنای اندیشه غرب(خطاپذیر) بوده و از طرفی داشته‌های حوزه‌های علمیه، بر مبنای اندیشه دینی(خطا ناپذیر) بوده است که راه برون رفت از این تعارض، دسترسی به زبان مشترک است.

عضو هیئت علمی دانشگاه صنعتی سهند، کم کاری حوزیان و دانشگاهیان، ارگان‌ها و سازمان‌های مربوطه را از دیگر موانع تحقق وحدت بین حوزه و دانشگاه برشمرد و گفت: عده‌ای بر اتحاد حوزه و دانشگاه اعتقادی نداشته و اساساً آن را نادرست و ناشدنی می‏‌دانند، اما در کنار آن‌ها خیل عظیمی از دانشگاهیان و حوزیان به اندیشه اتحاد حوزه و دانشگاه معتقد و برای دسترسی به این مهم، متعهد هستند؛ متاسفانه در عمل کم کاری‌های زیادی از هر دو قشر حوزوی و دانشگاهی به چشم می‏‌خورد که با اندیشه تحقق وحدت حوزه و دانشگاه، سازگاری زیادی نداشته و سازمان‌ها و ارگان‌های مربوطه نیز از این کم کاری مستثنی نیستند.

وی عدم تمایل دشمنان داخلی و خارجی به این وحدت را یکی دیگر از موانع تحقق وحدت حوزه و دانشگاه برشمرد و افزود: واقعیت این است که تحقق وحدت حقیقی بین حوزه و دانشگاه، نه خواست دشمنان داخلی و خارجی است و نه به نفع آنان، از این‌رو سنگ اندازی و ممانعت از این اتفاق در دستور کار آنان قرار دارد، چنانکه رهبر معظم انقلاب نیز در فرمایشات خود به این امر اشاره و تاکید کرده‌‌اند: «و این دانشجوها و دانشگاهی‌ها و معممین و علما و روحانیون و همه این قشرهایی که مغز متفکر هستند، با هم ائتلافشان را زیاد کنند و متوجه باشند به این که می‌خواهند این ائتلاف را بشکنند.»

معاون فرهنگی و اجتماعی دانشگاه صنعتی سهند در مورد تأثیر همجواری حوزیان و دانشگاهیان در راستای تحقق وحدت حوزه و دانشگاه نیز متذکر شد: با توجه به این‌که انسان دارای دو بعد مادی و معنوی است، رسیدن به سعادت حقیقی نیز با توجه به هر دو بعد انسان اتفاق خواهد افتاد، از این‌رو در تفکر دینی، اسلامی جایگاهی برای دیدگاه‌های سکولاریسمی که با هدف جداسازی دین و دنیا از همدیگر پی ریزی شده، وجود ندارد، از این‌رو همجواری حوزه و دانشگاه با سپردن حیطه معنوی و دینی به حوزه علمیه و حیطه معیشتی و دنیوی به دانشگاه هم امری اجتناب ناپذیر بوده و موجب هم افزایی دو نهاد و در نتیجه موجب رسیدن انسان به سعادت حقیقی خواهد شد.

وی ادامه داد: جدايی اين دو نهاد و به بيان ديگر جدايی شيوه‌های رسيدن به سعادت در حيات دنيوی و اخروی، جدايی غيرقابل توجيهی است.

وی با بیان اینکه همه رشته‌ها عرصه اتحاد حوزه و دانشگاه هستند، اما علوم انسانی بیشترین نمود را در اتحاد حوزه و دانشگاه دارد، اظهار کرد: معتقدم این وحدت در کشورهای اسلامی نیفتاده و اگر هم اتفاق افتاده باشد، یکطرفه و به نفع دانشگاه و مکتب سکولایزاسیون بوده است.

قهرمان، در رابطه با تبعات بسنده کردن به وحدت صوری گفت: معتقدم، خطر نبود وحدت، بیش از وحدت صوری بوده، اما چون وحدت صوری توهم وحدت بدون آثار آن را دارد، منجر به گسست واقعی حوزه و دانشگاه از همدیگر خواهد شد.

معاون فرهنگی دانشگاه صنعتی سهند، در پاسخ به این‌که آیا وحدت بین دو قشر در اوایل انقلاب بیشتر بوده است؟ متذکر شد: اعتقاد ندارم که اوایل انقلاب تعامل بیشتر بوده است، اما با توجه شروع عملی بحث وحدت حوزه و دانشگاه در اول انقلاب و نیز وجود شور و نشاط انقلاب در آن سال‌ها، نمود بیشتری دارد، به طور مثال وقتی یک ماشین ابتدا شروع به حرکت می‏‌کند، سرعت اولیه آن، بیشتر به نظر خواهر رسید، در حالی که بعد از به راه افتادن، حداکثر سرعت هم به چشم نخواهد آمد.

وی مفتح، شهیدان مطهری، باهنر، بهشتی را نمونه موفق وحدت حوزه و دانشگاه معرفی کرد و از ارگان‌های مختلف از جمله حوزه، دانشگاه، وزارت علوم، بهداشت، ارشاد را متولی این امر دانست.