حجاب در اروپا، بین دوگانه ممنوعیت و مقبولیت

به گزارش ایکنا به نقل از دویچه وله، برخی کشورهای اتحادیه اروپا ممنوعیت‌های شدیدی را بر روی برقع(روبنده) و نقاب اعمال کرده‌اند. در همین حال، ممنوعیت مطلق یا جزئی حجاب در مؤسسات آموزشی، محل کار و فضاهای عمومی نیز در برخی از کشورهای اتحادیه اروپا اعمال شده است.

بر اساس گزارش مارس 2022 که مؤسسه ابتکار عدالت جامعه باز(Open Society Justice) ـ گروهی از وکلای مدافع حقوق بشر ـ ارائه داد، چنین ممنوعیت‌هایی پس از اعلام جنگ جهانی علیه تروریسم از سوی سیاست‌گذاران ایالات متحده در پی حملات تروریستی 11 سپتامبر و به دلیل سوء ظن به مسلمانان به دلیل پوشش آنها اجرا شد.

نویسندگان این گزارش می‌گویند: این ایده که مسلمانان به عنوان یک گروه، دشمن داخلی جدید هستند در کنار عقاید و اعمالی که ارزش‌ها و هنجارهای پایین‌تر(رواداری دینی) از هنجارهای اروپا را نشان داد، در سراسر این برخورد سیاسی مشروعیت پیدا کرد.

رامکی چاودوری (Rumki Chowdhury)، سردبیر وبلاگ سازمان روز جهانی حجاب، احساسات مشابهی را به اشتراک گذاشت.

چاودوری در این باره می‌گوید: «من دوران سختی را سپری کردم، زیرا در آمریکا بزرگ شدم و بعد از یازده سپتامبر واقعاً برایم سخت بود که حتی به حجاب فکر کنم، زیرا همه تبلیغاتی که در اطراف انجام می‌شد در مورد این بود که چگونه مسلمانان پشت این ترور بزرگ بودند.»

چاودوری که اکنون در استکهلم سوئد مستقر است، می‌گوید که از تبعیض به دلیل داشتن حجاب می‌ترسیده است.

او گفت: اما در حقیقت این یک تصور اشتباه است زیرا طبق قرآن اگر یک نفر را بکشید این کار مانند کشتن بشر است و من متوجه شدم که آنچه مردم در مورد مسلمانان ادعا می‌کردند درست نیست. مردم فقط به دنبال مقصر بودند و با خشم و خشونت این احساسات را سر ما و آنچه می‌پوشیدیم خالی می‌کردند.

چاودوری افزود: در نهایت بر آنچه مردم در مورد من با حجاب فکر می‌کردند غلبه کردم زیرا حجاب برای من همیشه چیزی بود که مرا به پروردگارم نزدیکتر می‌کرد.

آیا اتحادیه اروپا حجاب را ممنوع می‌کند؟

پس از حملات تروریستی 11 سپتامبر در ایالات متحده، فرانسه اولین کشور اتحادیه اروپا بود که در سال 2010 استفاده از برقع و نقاب را در اماکن عمومی ممنوع کرد و آنها را نشانه ظلم خواند.

اتریش، بلژیک، بلغارستان، دانمارک، ایتالیا(در برخی مناطق)، هلند(در مکان‌های عمومی) و اسپانیا (در برخی از مناطق کاتالونیا) از این روش پیروی کردند. از سوی دیگر، در آلمان همچنان در مورد برقع و نقاب دو نگاه وجود دارد. برخی از ایالت‌ها آنها را در مدارس و مکان‌های عمومی ممنوع کرده و برخی دیگر نگرانند که ممنوعیت‌ها مانع از ادغام مسلمانان شود.

در جولای 2021، دیوان دادگستری اروپا(ECJ) حکم داد که زنان می‌توانند به دلیل امتناع از برداشتن حجاب در صورت کار در شغلی که با مردم سروکار دارند، از مشاغل خود اخراج شوند.

قضات این دیوان می‌گویند: ممنوعیت پوشیدن هر نماد آشکاری که مبین عقاید سیاسی، فلسفی یا مذهبی در محل کار باشد ممکن است با نیاز کارفرما به ارائه تصویری خنثی نسبت به مشتریان یا جلوگیری از اختلافات اجتماعی توجیه شود. حکم آنها در پاسخ به درخواست قضات آلمانی صادر شد که از حق دو کارفرما برای اخراج دو زن که اصرار به پوشیدن روسری خود در محل کار داشتند، حمایت کرده بودند.

اما در اکتبر 2022، ECJ حکم داد که شرکت‌های اتحادیه اروپا ممکن است نیاز به توجیه ممنوعیت پوشیدن نمادهای دینی داشته باشند. دادگاه در حال پاسخگویی به پرونده‌ای درباره یک زن مسلمان در بلژیک بود که به او گفته شده بود نمی‌تواند برای کارکردن حجاب داشته باشد. این شرکت گفت که این تصمیم بخشی از «یک قانون در مورد بی‌طرفی» بوده که به دنبال تقویت برابری بین کارکنان است.

ممنوعیت حجاب تبعیض است 

اسماء الادریسی، وکیل و مشاور ضد تبعیض مستقر در بوخوم آلمان هم گفت که چنین قوانینی به رشد شرکت‌ها کمک نمی‌کند و تبعیض‌آمیز است.

الادریسی گفت: وقتی در وزارت دادگستری هِسِن آلمان بودم، مجبور شدم با موضوع ممنوعیت حجاب در محل کار مقابله کنم که می‌گفت به دلیل روسری از انجام هرگونه تمرین عملی به عنوان بخشی از دوره کارآموزی در دادگاه منع می‌شوم. این بدان معناست که من اجازه نداشتم در کنار قاضی بنشینم و هیچ شاهدی را از نزدیک ببینم. همچنین اجازه نداشتم در برخی وظایف دادستانی شرکت کنم، یا در نقش دادستان قدم بردارم یا علناً نماینده دادستانی دولت باشم.

وی تصریح کرد: اما حجاب برای من نشانه هویت و ابزاری برای توانمندسازی است، بنابراین من علیه آن اقدام کردم و پرونده‌ام به دادگاه قانون اساسی فدرال آلمان رفت. دادگاه در نهایت این ممنوعیت را مطابق با قانون اساسی تشخیص داد. این نه به من کمک می‌کند و نه به شرکت‌هایی که تنوع را دنبال می‌کنند.

الادریسی گفت: شرکت‌ها در اروپا باید چیزی بیش از حرف زدن در مورد سیاست‌های تنوع انجام دهند. اگر می‌خواهیم نژادپرستی ساختاری را تغییر دهیم، پس باید افراد از هر زمینه‌ای را به کار بگیریم و از آن‌ها حمایت کنیم و بر اساس لباسی که می‌پوشند، تبعیض قائل نشویم.

بر اساس گزارش ابتکار عدالت جامعه باز، در اکثر کشورهای اتحادیه اروپا ممنوعیت‌ها و قوانینی در مورد حجاب وجود دارد.

ممنوعیت حجاب و روسری عمدتاً توسط احزاب سیاسی ناسیونالیست و راست افراطی ترویج شده است. این گزارش همچنین خاطرنشان کرد که پنج کشور اتحادیه اروپا یعنی کرواسی، قبرس، یونان، لهستان و پرتغال هرگز به‌طور علنی درباره ممنوعیت پوشش سر و صورت بحث نکرده‌اند.

حجاب بخشی از فردیت ماست

نظمه خان، دختر مسلمان نیویورکی برای مقابله با چنین نگرش‌هایی در سال 2013 ایده نامگذاری اول فوریه به عنوان روز جهانی حجاب(WHD) را برای قدردانی از میلیون‌ها زن مسلمانی که حجاب را انتخاب می‌کنند آغاز کرد.

رامکی چاودوری، سردبیر وبلاگ روز جهانی حجاب، گفت: هدف اصلی بزرگداشت این روز در اروپا و ایالات متحده این است که بگوییم این انتخاب ماست و ما باید بتوانیم نوع لباسی را که می‌خواهیم بپوشیم انتخاب کنیم. این بخشی از فردیت ماست. این سبک پوشش ما است و چیزی است که می‌پوشیم.

چاودوری می‌گوید: می‌دانم که این ترس (از حجاب) از آنچه می‌تواند نمایانگر آن باشد وجود دارد. طبق بازخوردهای رسانه‌های اصلی پس از 11 سپتامبر، اسلام‌هراسی به‌طور مداوم و بدون وقفه در حال افزایش بوده است. بنابراین با تصدیق این روز، هدف ما مقابله با چنین لفاظی‌هایی علیه حجاب است. قرن بیست و یکم است و فردیت اساساً موضوع جدیدی است. بنابراین، چه حجاب باشد، چه حجاب نباشد، کشورهای اروپایی باید مردم را همان گونه که هستند در آغوش بگیرند و به آنها آزادی انتخاب بدهند تا آنچه می‌خواهند بپوشند و خودشان را آزادانه ابراز کنند.

ترجمه: محمدحسن گودرزی