حجتالاسلام علیرضا امینی، عضو هیئت علمی گروه معارف اسلامی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفتوگو با ایکنا از اصفهان با بیان اینکه سخن گفتن از زندگی و دوران امامت امام سجاد(ع) با وجود دشوار بودن بسیار لازم است، اظهار کرد: انگارههای غلطی درباره ایشان وجود دارد؛ از جمله اینکه امام بعد از واقعه عاشورا عزلت و گوشهنشینی پیشه کرد، یا اینکه در میان عوام به امام بیمار معروف بود، حال آنکه هر کس ممکن است در طول زندگی، مدتی را بیمار باشد و امام سجاد(ع) نیز بنا بر مصلحت الهی و برای اینکه رسالت امامت بر دوش ایشان بود، در واقعه عاشورا بیمار شد تا از تکلیف جهاد دور بماند.
وی افزود: نگاه و تحلیل درست درباره امامت امام سجاد(ع) این است که این دوران یکی از دشوارترین دورههای امامت در تاریخ شیعه بود و همین مسئله، عظمت کار امام سجاد(ع) را که فعالیتی سخت و پیچیده در موضعگیری سیاسی، عمل تشکیلاتی و تربیت نیرو بود، نشان میدهد.
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان ادامه داد: ماجرای سخت شهادت امام حسین(ع) و یاران ایشان در حادثه عاشورا، واقعه بسیار مهم و اثرگذاری بود؛ این حجم از بیرحمی و وحشیگری در تاریخ اسلام و تشیع سابقه نداشت و همین موضوع، جهان اسلام را مبهوت و متحیر کرد. تعبیری بهصورت شعر منسوب به حضرت زینب(س) وجود دارد که میگوید: «ای پاره دلم، هرگز گمان نمیکردم که این اتفاق و همه این حوادث مقدر خداوند باشد.» این حادثه و فضای جامعه بعد از آن، باعث فساد فکری و عملی در اصناف گوناگون مردم، کارگزاران و حتی عالمان شد و در چنین دورانی، امام سجاد(ع) از یک سو باید موضع و برخورد با خلفا داشته باشد و از سوی دیگر، مراقبت کند که شیعه نابود نشود. به همین دلیل نیز در این دوران، مراقبت و تقیه بسیاری از سوی امام سجاد(ع) شاهد هستیم. ایشان در عین حال تلاش میکرد که از طریق تقیه همراه با مبارزه فکری و فرهنگی، خود و شیعیان را برای تحقق اهداف اسلام و تشیع حفظ کند و به همین دلیل، این دوران ۳۵ ساله جزو سختترین و مهمترین دورههای امامت برای حفظ تشیع بود.
وی با اشاره به سخن امام صادق(ع) که فرمود: «بعد از امام حسین(ع) همه مردم مرتد شده و از دین برگشتند، اما با تلاشهای امام سجاد(ع) آرام آرام و دوباره به دین ملحق شدند.» گفت: در واقع، امام زینالعابدین(ع) اجازه بازگشت جاهلیت را نداد؛ ایشان باید اندیشه درست و ناب اسلامی را که مبنای حکومت اسلامی است، تبیین، تدوین و منتشر میکرد، آن هم در قالبی که دستگاه حاکم توان مقابله و برخورد با آن را نداشته باشد و این کار را در قالب صحیفه سجادیه به انجام رساند. در واقع، ایشان آرمانهای معنوی و انسانی در رابطه فرد با خدا و جامعه را در قالب دعا به مردم آموزش داد تا اندیشه و فضای فکری جامعه بهبود پیدا کند و این کار مهمی بود که به دست ایشان انجام شد.
امینی بیان کرد: دومین کار امام، این بود که مردم را با حقانیت کسانی که در امامت، ولایت و حکومت، برحق بودند، آشنا کند، زیرا بهواسطه جعل احادیث کسی اهل بیت(ع) را نمیشناخت، بلکه آنها را سب و لعن میکردند و امام سجاد(ع) باید در چنین فضایی، اهل بیت(ع) را مجددا به مردم معرفی میکرد و حقانیت امامت و ولایت را به اثبات میرساند. نکته مهم در این دوران، موضوع تشکیلات بود و اینکه هیچ مبارزه فکری و فرهنگی بدون ایجاد تشکیلات صورت نمیگیرد. در واقعه عاشورا و بعد از آن، فشارهای سیاسی و نظامی تشکیلات شیعه را نابود کرده بود و امام باید این تشکیلات را دوباره راهاندازی میکرد. در واقع، وظیفه ساخت و بازسازی جامعه شیعه در این دوران بر عهده امام سجاد(ع) قرار داشت و این کار بسیار مشکلی بود، مخصوصا در دورانی که شخصیتهای سیاسی خاص، سیاستمدار و زیرکی مثل عبدالملک مروان در رأس حکومت بودند.
وی با بیان اینکه امامت امام سجاد(ع)، دورانی طولانی از مبارزه فکری، فرهنگی و سیاسی از سال 61 تا 92 هجری در جامعهای بود که از اسلام فاصله بسیار داشت، تصریح کرد: مدینه در آن زمان از مدینةالنبی فاصله گرفته و به مرکزی برای فحشا تبدیل شده بود، چیزی از اسلام باقی نمانده و شاعران و خوانندگان اشعار مبتذل مورد توجه مردم بودند، به حدی که اگر یکی از آنها فوت میکرد، مردم برای او اشک میریختند. در چنین فضای فساد و ابتذالی که بعد از حادثه کربلا بهواسطه جریانسازی بنیامیه حاکم شده بود، امام باید روح معنوی جامعه را با فعالیتی خاص و انقلابی بازسازی میکرد که ایشان این کار را بهوسیله دعا در قالب صحیفه به خوبی انجام داد و زمینهای برای ادامه نهضت فرهنگی در زمان امام باقر(ع)، امام صادق(ع) و ائمه بعدی فراهم کرد. در واقع، اگر ائمه ما توانستند نظام تشکیلات شیعه را ایجاد کنند و مبارزات فرهنگی انجام دهند، فقط بهواسطه دوران امامت امام سجاد(ع) و مجاهدتهای مهم فکری و فرهنگی ایشان بود.
این استاد دانشگاه تأکید کرد: مطالعه دوران امامت 35 ساله و سخت امام سجاد(ع)، توجه ما را به این نکته جلب میکند که ایشان نه تنها عزلت اختیار نکرد، بلکه سه اقدام مهم شامل بازسازی روح معنوی جامعه، بازسازی تشکیلات شیعه و بیان مبانی اندیشه ناب اسلامی و معرفی مجدد ائمه(ع) به جامعه را در شرایطی سخت به انجام رساند. امام سجاد(ع) همواره در صحنه جامعه حضور داشت و در حال مبارزه با همه مظاهر فساد و ابتذال فرهنگی، سیاسی و اجتماعی بود.
پریسا عابدی
انتهای پیام