از کاهش آمار متسابقان تا رویش چهره‌های جدید در مسابقات قرآن فرهنگیان

پرونده مرحله استانی هشتمین دوره مسابقات قرآن، عترت و نماز فرهنگیان استان مرکزی، یک‌شنبه، 21 اسفند بسته شد. این دوره از مسابقات همچون سایر مسابقات داری مراحل متعددی همچون آموزشگاهی، شهرستانی، استانی و کشوری است. این مرحله از مسابقات در 2 بخش بانوان و آقایان از روز شنبه، 20 اسفند آغاز و با برگزاری مسابقات ویژه آقایان در 5 رشته تحقیق، نهج‌البلاغه، حفظ 10 جزء، حفظ کل، روش تدریس احکام در دارالقرآن تخصصی عباسیان اراک به پایان رسید.

این دوره از مسابقات با حضور 120 راه‌یافته برگزار و توسط خانم‌ها اعظم تشیعی‌فرد، عائده محبی، هانیه بقایی، زهرا باقری‌اصل، اسمر جعفری، مجیدی، صیدی، مشایخی و آقایان محمدباقر نشیبا، مجید جیریایی، حمیدرضا معصومی‌پویا، ابوالفضل صفری، حبیب‌الله صابری‌نسب، سعید بخشنده، حجت‌الاسلام حبیبی و مظاهری قضاوت شد. ایکنای استان مرکزی، با تعدادی از متسابقان و داوران بخش آقایان مصاحبه‌هایی انجام داده است که تقدیم مخاطبان می‌شود.

سعید بخشنده، داور رشته نهج‌البلاغه، سطح برگزاری مسابقات در این رشته را قابل قبول توصیف کرد و افزود: مقالات ارائه شده حاکی از رشد متسابقان این رشته دارد تا جاییکه داوری را برای ما سخت و دشوار کرده است. رقابت نزدیک آنان نشان از مطالعه خوب آنان داشت.

وی با بیان اینکه متسابقان راه‌یافته به مرحله استانی باید مقاله‌ای با محورهای مشخص شده ارائه می‌دادند و «تأثیر اخلاق در مدیریت از منظر نهج‌البلاغه» انتخاب اکثر آنان بود، اضافه کرد: انتخاب این موضوع نشان‌دهنده این است که حلقه مفقوده جامعه ما چیست. معنای اخلاق در سیستم مدیریتی فقط در تئوری و فریضه‌ها نیست، بلکه باید اخلاق را به صورت عملی در جامعه پیاده‌سازی کرد.

بخشنده با تأکید براینکه عموم مردم از هر قشر و جایگاهی که باشند رعایت اخلاق از سوی مدیران را درک کرده و رعایت آن از سوی کارکنان دستگاه‌ها و نهادها به کاهش فاصله بین مردم و مسئولان منتج می‌شود، ادامه داد: نصب منشورهای اخلاقی را در ادارات مختلف شاهدیم، اما آنچه در عمل شاهدیم تکبر است و برخی از افراد دچار خودبزرگ‌بینی می‌شوند. توسعه مبانی و مفاهیم این کتاب ارزشمند به اشاعه اخلاق اسلامی کمک می‌کند.

ضرورت برنامه‌ریزی آموزش نهج‌البلاغه در مدارس

محسن دستجانی‌فراهانی، شرکت‌کننده رشته نهج‌البلاغه و مدیر هنرستان شبانه‌روزی علیصدری از روستای دستجان فراهان، بر ضرورت برگزاری مسابقات قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه در سطح ادارات و دستگاه‌های مختلف تأکید کرد و افزود: سال‌های مختلف در مسابقات سایر رشته‌ها شرکت داشتم و امسال تصمیم به شرکت در این رشته گرفتم.  

وی سطح برگزاری مسابقات را مطلوب توصیف کرد و افزود: خوشبختانه رقبا بسیار آماده بودند و این امر نشان از مطالعه و دغدغه آنان دارد. برای ترویج و تبلیغ مفاهیم و نکات کاربردی این کتاب ارزشمند باید برنامه‌ریزی‌ها در سطوح مختلف ویژه تمام دانش‌آموزان در مقاطع تحصیلی، معلمان و مدیران مدارس انجام شود.

دستجانی‌فراهانی ارائه مقاله را یکی از امتیازهای رشته نهج‌البلاغه برشمرد و اظهار کرد: متأسفانه همه ما به نوعی از این کتاب ارزشی دوریم و مسابقات تنها بهانه‌ای است تا بتوان قطره‌ای از این دریای ژرف و عمیق را درک کرد. کتاب‌هایی همچون قرآن، نهج‌البلاغه و صحیفه سجادیه فقط برای نگهداری در کتابخانه به عنوان کتابی ارزشمند نیست و با بهره‌گیری از آموزه‌های آن می‌توان مسیر زندگی را برای خود و اطرافیان هموار و روشن کرد.

فراهانی با بیان اینکه فاصله زمانی بین مرحله شهرستانی و استانی جهت آمادگی بیشتر کافی نیست و بهتر است مدت زمان بیشتری اختصاص یابد، ادامه داد: ارائه مقاله یکی از ملزومات رشته نهج‌البلاغه است و پس از اعلام نتایج مرحله شهرستانی فرصت کافی برای نگارش مقاله‌ای مناسب جهت ارائه در مرحله استانی نبود. بدون شک اگر این فرصت بیشتر بود مقالات بهتری نیز نوشته می‌شد.

محدود بودن رشته‌ها در مسابقات قرآن فرهنگیان

مرتضی سعیدی، شرکت‌کننده رشته حفظ 10 جزء، با اشاره به سطح خوب مسابقات، اضافه کرد: فرهنگیان از جامعه آماری بیشتری نسبت به کارکنان ادارات دیگر برخوردارند، اما متأسفانه تعداد کمی از آنان در مسابقات شرکت می‌کنند. رقابت‌ها در این مسابقات نزدیک است و تقریباً یک سوم شرکت‌کنندگان اوقاف در این مسابقات شرکت دارند.

سعیدی در تکمیل توضیحات خود گفت: در این دوره از مسابقات تعداد کمی از حافظان که فعال در آموزش و پرورش هستند شرکت دارند. و این امر باید آسیب‌شناسی شود. البته پاسخ مشخص است که حافظ یا قاری انگیزه‌ای برای شرکت در رویدادهای قرآنی را ندارد و این امر به معضل تبدیل شده و هرسال نیز شرایط کاهش آماری شرکت‌کنندگان وخیم‌تر از سال قبل می‌شود. شرکت در مسابقات فرهنگیان برای فعالان این مجموعه امتیازی همچون انتخاب محل خدمت ندارد و همین عامل انگیزه‌ها را از بین می‌برد.

وی در رابطه با راهکار ترغیب فرهنگیان در مسابقات قرآن نیز گفت: راهکارها باید در سطح کلان برنامه‌ریزی و اجرا شود و مهم‌ترین راه برای ایجاد انگیزه بها دادن بیشتر به مسابقات فرهنگیان است. مسئولان این مسابقات را حرفه‌ای‌تر دیده و برای آن هزینه کنند. یکی از اشکالات محدود بودن رشته‌هاست. شاهدیم تمام مسابقات دستگاه‌ها و ادارات در رشته‌های متعدد و متنوع برگزار می‌شود، اما فرهنگیان فقط به 5 رشته محدود شدند. تنوع رشته زمینه اشتیاق و در نهایت افزایش جامع آماری را به دنبال دارد.

 فعالان قرآنی جهادی کار می‌کنند

حمید باباجانی، شرکت‌کننده رشته قرائت تحقیق از ساوه، سطح شرکت‌کنندگان امسال را به مراتب بهتر از سال‌های قبل دانست و ادامه داد: البته این مسابقات با مسابقاتی نظیر اوقاف قابل قیاس نیست؛ چراکه در این مسابقات تقریباً تمام قاریان استان حضور دارند و تعداد قاریان حاضر در این مسابقات(فرهنگیان) کم است.

باباجانی سطح رقبای امسال نسبت به مشابه سال‌های قبل را قوی‌تر ارزیابی کرد و دلیل آن را حضور جوانان تازه وارد دانست و افزود: امسال به واسطه تلاوت‌های قوی رقابت فشرده‌تر بود و باید گفت تلاوت‌های قابل قبولی رو به بالا ارائه شد. ورود افراد جدید به بدنه آموزش و پرورش باعث شد تا مسابقات از رونق بهتری برخوردار باشد و این اتفاق حرکت رو به جلویی است که شاهد آنیم.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا انگیزه کافی برای حضور حافظان و قاریان فرهنگی در مسابقات وجود دارد یا خیر، گفت: بهترست از انگیزه صحبت نکنیم و نداشتن انگیزه فقط صرف مسابقات آموزش و پرورش نیست؛ چراکه در مجموع به قرآن و فعالان این مجموعه اهمیت لازم داده نمی‌شود. خوشبختانه در یکسال اخیر با تغییر معاون فرهنگی اداره‌ کل و رئیس اداره قرآنی اداره کل آموزش و پرورش استان وضعیت به مراتب بهتر از قبل است، اما در مجموع در سطح کلان وضعیت اسفناک است؛ چراکه در سطح شهرستان مسابقات برگزار می‌شود و به دلیل عدم تخصیص بودجه جوایز اهدا نمی‌شود.

باباجانی ادامه داد: تبعیض آشکار بین شرکت‌کنندگان مسابقات قرآنی با رشته‌های ورزشی و عدم تخصیص بودجه لازم به فعالیت‌های قرآنی یکی از دلایل بی‌انگیزگی فعالان این حوزه است. فعالان این حوزه جهادی کار می‌کنند و عرق معنوی باعث شده که مصمم قدم بردارند.

این قاری ساوجی ارزش قائل شدن میزبان برای متسابق را از ضروریات اولیه و ابتدایی مسابقات دانست و اضافه کرد: در نظر گرفتن دکور، صوت مناسب، نحوه پذیرایی و تشریفات ابتدایی از جمله مواردی است که باید در تمام مسابقات لحاظ شود. صوت مکان برگزاری مسابقات خشک بود و اکوی لازم را نداشت و جایگاه نیز از کیفیت لازم برخوردار نبود. هرسال باید مسابقات باید نسبت به سال قبل تغییراتی داشته باشد. چندسال است که مسابقات با همین دکور و جایگاه برگزار می‌شود در صورتیکه می‌توان خلاقیت و نوآوری را چاشنی برگزاری کرد.

باباجانی با طرح این پرسش که چرا هرسال اراک میزبان مسابقات استانی است؟ ادامه داد: مسابقات وقتی به میزبانی مرکز استان باشد شرکت‌کنندگان این شهرستان ساعت 10 صبح با استراحت کافی حاضر می‌شوند در حالیکه متسابقان شهرستانی گاه از ساعت 6 صبح حرکت می‌کنند تا خود را به موقع به مسابقات برسانند و عدم استراحت کافی از بازدهی آنان می‌کاهد.

پرهیز قاریان و حافظان از تدریس

محمدباقر نشیبا، داور رشته لحن مسابقات قرآن فرهنگیان، با اشاره به اینکه فرهنگیان در مجموع فرصت تمرین ندارند، ادامه داد: همکارانی همچون ابوذر کرمی که رتبه‌های کشوری و بین‌المللی دارند چون تدریس می‌کنند حنجره‌های آنان آسیب دیده است.

وی اضافه کرد: قاری اگر بخواهد قاری باشد و تخصصی تلاوت کند نباید تدریس کند. معلمان ما با سیستم سخن گفتن آشنا نیستند و به همین دلیل به خود و تارهای صوتی‌ آسیب وارد می‌کنند. مسابقات خوب برگزار می‌شود، اما قاریان اگر می‌خواهند پیشرفت داشته باشند باید دست از تدریس بردارند و کارهای اداری انجام دهند.

ضرورت فراهم سازی امکانات آموزش قرآن در شهرستان‌ها  

علی‌اکبر قاسمی، شرکت‌کننده رشته حفظ 10 جزء از دلیجان، تعدد شرکت در مسابقات را بهانه‌ای برای مرور محفوظات دانست و ادامه داد: مسابقات با حضور داوران خوب و تراز اول استان و حتی کشور برگزار می‌شود و این امر نشان از اهمیت مسابقات دارد. فقط اگر زمان برگزاری مسابقات مرحله استانی به بعد از تعطیلات نوروزی موکول می‌شد به نظرم بهتر بود.

وی با اشاره به اینکه تبلیغات یکی از عوامل مؤثر در افزایش کمی مسابقات است، اضافه کرد: اگر بتوان امکانات آموزشی بهتری برای متسابقان شهرستانی همچون مرکز استان در نظر گرفت قطعا به ارتقای سطح آنان کمک می‌کند. فعالیت قرآنی ویژه دانش‌آموزان نیز در حد متوسط است و برای رونق هرچه بهتر باید طرح‌های خلاقانه‌تری در نظر گرفت.

رویش چهره‌های جدید در مسابقات

ابوالفضل صفری، داور حسن حفظ مسابقات فرهنگیان، روند برگزاری مسابقات را مثبت ارزیابی کرد و افزود: خوشبختانه مسابقات از چهره‌های جدید برخوردار بود و این امر از برکات مسابقات است؛ چراکه هرسال چهره‌های جدید وارد شده و با تمرین و ممارست هرسال قوی‌تر از سال قبل می‌شوند.

صفری با اشاره به اینکه امسال  در کنار رویش چهره‌های جدید، شاهد ارتقای سطح سایر حافظان نیز بودیم، بیان کرد: برخی از حافظان که سال‌ها قبل در رشته‌هایی همچون 10 جزء شرکت کرده بودند به رشته حفظ کل ارتقا پیدا کرده بودند و این امر بسیار خوشایند است.

وی گفت: مسابقات حاصلی جز استرس و اضطراب برای شرکت‌کنندگان ندارد، اما آمادگی همیشگی افراد و پیشرفت یکی از امتیازهای شرکت در رویدادهای قرآنی است. البته حضور در مسابقات علاوه بر افزایش انگیزه برای ارتقای سطح می‌تواند در سایر افراد که با کلام الهی انس چندانی ندارند نیز اشتیاق ایجاد کند. مسابقات امسال بهتر از سال‌های قبل برگزار شد.

صفری با بیان اینکه تعداد شرکت‌کنندگان در مسابقات فرهنگیان با توجه به جامعه آماری که وجود دارد راضی‌کننده نیست، اضافه کرد: بین آمار فرهنگیان و افراد شرکت‌کننده در مسابقات سنخیتی وجود ندارد، اما به نظر می‌رسد حرکت رو به جلویی آغاز شده که باید تقویت شود.

این حافظ کل پیشنهاد داد: برای ایجاد انگیزه و ترغیب بیشتر افراد برای حضور بهترست مسابقات در دو بخش حرفه‌ای و مقدماتی برگزار شود. رقابت افراد تازه وارد و جدید که تجربه حضور ندارند با افراد متخصص و حرفه‌ای شاید از انگیزه آنان بکاهد. اگر افراد غیرحرفه‌ای با هم‌سطح خود رقابت کرده و صاحب رتبه شوند قطعاً در ایجاد انگیزه برای رقابتی حرفه‌ای آماده‌تر می‌شود، اما اگر با افراد حرفه‌ای رقابت کند بدون شک شانسی برای کسب رتبه نداشته و ممکن است باعث دلسردی شود. حتی اگر این شیوه در مسابقاتی همچون اوقاف نیز درنظر گرفته شود جامعه آماری بیشتری ثبت‌نام می‌کنند.

ارسال ابلاغیه مسابقات آبان به شهرستان‌ها

سیدمحمد سجادی، رئیس اداره قرآن، عترت و نماز اداره کل آموزش و پرورش استان مرکزی، با بیان اینکه مرحله استانی هشتمین دوره مسابقات قرآن فرهنگیان استان به پایان رسید، در خصوص صحبت برخی شرکت‌کنندگان مبنی بر زمان مسابقات، اظهار کرد: سال‌هاست که مسابقات شهرستانی در دهه فجر و مرحله استانی نیمه دوم اسفندماه برگزار می‌شود و افراد شرکت‌کننده خود به این امر واقف هستند.

وی گفت: بخش‌نامه مسابقات دانش‌آموزی و فرهنگیان آبان ماه هرسال به مناطق و رونوشت آنان به مدارس ارسال شده و همکاران شهرستانی رونوشت ابلاغیه را مشاهده و در مسابقات شرکت می‌کند. مسابقات مناطق به عهده شهرستان‌هاست و در این بخش‌نامه مهلت برگزاری نیز با قید زمان درج شده است. حال امکان دارد برخی مدیران مدارس که البته بسیار نادرست در ابلاغ به فرهنگیان به دلیل شلوغی کار غفلت کرده باشد یا اینکه همکاران فرهنگی خود پیگیر برگزاری نبودند. اینگونه اتفاقات عمومیت ندارد، اما گاه به صورت موردی شاهد آن هستیم.

سجادی در پاسخ به گلایه شرکت‌کنندگان مبنی بر میزبانی ثابت اراک، بیان کرد: پیشنهاد خوبی است و استان از پیشنهادات شهرستان‌ها به شرط فراهم بودن زیرساخت‌ها استقبال می‌کند. البته تقریباً در تمام استان‌ها مسابقات در مرکز استان برگزار می‌شود؛ چراکه دسترسی به امکانات، داوران  و تردد شرکت‌کنندگان راحت‌تر انجام می‌شود. تاکنون از سوی شهرستان‌ها جهت میزبانی مسابقات پیشنهادی نداشتیم، چنانچه پیشنهادی باشد در شورای آموزش و پرورش جهت اجرا مطرح خواهد شد.

وی در پاسخ به تکراری بودن دکور و فراهم نبودن صوت مناسب نیز گفت: دکور به نام این دارالقرآن و بیت‌المال است و با توجه به صرفه‌جویی در هزینه‌ها سال‌هاست که مورد استفاده قرار می‌گیرد، اما اگر دوستان طرح جدیدی ارائه دهند ما نیز استقبال می‌کنیم. درست است که صوت، حرفه‌ای نیست، اما متناسب با فضای کوچک دارالقرآن و رعایت حال همسایگان در نظر گرفته شده است. درست است که صوت حرفه‌ای نیست، اما برای این مسابقات با توجه به فضا مناسب است.

سجادی در پایان به اضافه شدن رشته‌های مسابقات نیز اشاره کرد و گفت: پیشنهاد اضافه شدن برخی رشته‌ها همچون ترتیل خوب است، اما این امر برعهده ما نیست. استان پیشنهادات خود را به تهران ارسال کرده است. البته سال‌ها قبل این مسابقات فقط در رشته قرائت و حفظ کل برگزار می‌شد و رشته‌هایی همچون حفظ 10 جزء، روش تدریس احکام و نهج‌البلاغه به دو رشته قبل اضافه شده است. به نظر دوستان و همکاران احترام گذاشته و پیشنهادهای خود را جهت افزایش رشته‌ها اعلام خواهیم کرد.

پرونده استانی هشتمین دوره مسابقات قرآن، عترت و نماز فرهنگیان استان مرکزی بسته شد و نفرات برتر رشته‌های مختلف به مرحله کشوری که تیرماه سال 1402 در مشهد مقدس برگزار می‌شود اعزام می‌شوند. مسابقات فقط قرار گرفتن در جایگاه جهت تلاوت و ارائه محفوظات نیست و استفاده از راهنمایی داوران می‌تواند نقطه روشنی برای رقابتی قوی‌تر در سال‌های آینده باشد. البته داوران پس از اجرای حاضران وظیفه مشاوره را نیز به خوبی انجام داده و نقطه نظرات را جهت ارتقای سطح بیان می‌کردند.