تذکر عمومی؛ بهترین راهکار پاسداشت حرمت ماه رمضان

تقارن بهار طبیعت و بهار قرآن فرصتی برای ارتقای معنویت و تقویت نشاط فرهنگی و اجتماعی می‌تواند باشد و مسئولیت آحاد جامعه و به‌ویژه مسافران نوروزی و نیز نهادها و دستگاه‌ها را در قبال پاسداشت حرمت روزه‌داری و حریم ماه مبارک رمضان دوچندان می‌کند.

در این ایام می‌طلبد که مسافران نوروزی با توجه و دغدغه‌مندی نسبت به شئون ماه مبارک رمضان رفتار کنند و خودشان بهترین پاسدار حرمت ماه رمضان و احترام روزه‌داران باشند، اما پرسش اینجاست که وظیفه آحاد جامعه در زمان مشاهده موارد روزه‌خواری و حرمت‌شکنی ماه مبارک رمضان چیست و چگونه می‌توان حرمت ماه مبارک رمضان را در انظار عمومی و در ایامی که مسافران و گردشگران زیادی در جای‌جای کشور در حال جابجایی هستند، حفظ کرد.

حجت‌الاسلام والمسلمین ابوالفضل احمدی، دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر چهارمحال‌وبختیاری در گفت‌وگو با ایکنا از استان با تبريک حلول سال ۱۴۰۲ و تقارن بهار طبیعت با بهار قرآن که هر دو مظهر حیات هستند، اظهار کرد: میهمانی خدا در بستر بهار طبیعت فرصتی مغتنم و بستری مطلوب برای تقرب به پروردگار است تا انسان برای نائل شدن به زندگی پاکیزه و حیات طیبه تلاش کند. درواقع، طبیعت آیه‌ای از آیات الهی و ناظر بر قدرت لایزال خداوند و همچنین آیات نورانی قرآن کریم نشانی از معجزه الهی و قدرت خدا و راهنمایی انسان‌ها جهت تعقل و تفکر است.

وی با ذکر اینکه روزه‌داری ماه مبارک رمضان باعث رشد معنویت، قرب إلی الله و سلامت معنوی جامعه می‌شود، ادامه داد: اهتمام به روزه هم آثار خودسازی فردی و هم اجتماعی دارد که جامعه‌سازی و جامعه‌پردازی را به دنبال دارد، لذا پاسداشت حرمت ماه مبارک و حفظ شأن روزه‌داری این ماه در ملأ عام در ساختن جامعه بسیار اثرگذار است. کسانی که به هر دلیل موجه و عذر شرعی قادر به روزه‌داری نیستند طبیعتاً واجب است که حرمت عمومی و اجتماعی روزه را حفظ کنند.

احمدی بیان کرد: همچنین باید دقت داشته باشیم که روزه‌داری بر همه مکلفان واجب عینی بوده و ترک عمدی روزه مستوجب کفاره و جریمه دنیوی و اخروی است. گناه حرمت‌شکنی ماه مبارک رمضان به قدری سنگین است که حد و تعزیر برای آن تعیین شده و پیداست که حفظ حرمت عمومی این ماه حائز اهمیت است.

مسئولان زیرساخت حفاظت از شأن روزه را فراهم کنند

مدرس حوزه علمیه استان با تأکید بر اینکه اطلاع‌رسانی و آگاه‌سازی در خصوص لزوم حفظ حرمت ماه رمضان و جریمه‌های شرعی و قانونی شکستن حرمت روزه‌داری وظیفه مسئولان است، ادامه داد: مسئولان همچنین باید در زمینه توصیه و ارتقای آگاهی آحاد جامعه در فضای مجازی و حقیقی و حتی با ارسال پیامک نسبت به ارتقای آگاهی عمومی از آیات و روایات و احکام روزه اهتمام داشته باشند تا رعایت این مسائل مورد توجه مردم قرار گیرد.

احمدی بسترسازی برای بخشی از جامعه را که به هر دلیلی اعم از مسافرت، بیماری و ... ناگزیر از روزه‌خواری هستند مورد تأکید قرار داد و گفت: می‌طلبد در شهرها و بین راه‌ها و در اماکن عمومی تا جایی که امکان دارد مکان‌هایی بسته برای این دسته افراد تعبیه شود که بتوانند به دور از چشم دیگران و بدون حرمت‌شکنی احکام الهی، اقدام به خوردن و آشامیدن کنند. لذا مسئولان نهادهایی چون میراث فرهنگی و گردشگری هم باید بستر و زیرساخت حفاظت از شأن روزه را فراهم کنند تا نمود خارجی نداشته باشد و هم بر رفتار گردشگران و مسافران نظارت داشته باشند و موارد هنجارشکنی را تذکر دهند.

وی تذکر آحاد مردم به حرمت‌شکنان احکام الهی را نیز مهم ارزیابی کرد و توضیح داد: تک‌تک ما وظیفه داریم مواردی را که مشاهده می‌کنیم تذکر دهیم و نهی از منکر کنیم. این حساسیت عمومی برای شکستن حرمت ماه خدا و بی‌توجهی به احکام الهی در ملأ عام بسیار مهم است و اگر این حساسیت وجود نداشته باشد، طبیعتاً حرمت‌شکنی در بسیاری دیگر از احکام الهی نیز ممکن است‌ باب شود و جامعه را دچار مشکل کند.

دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر استان با تصریح اینکه برکت الهی در حفظ حرمت ماه مبارک رمضان است، بیان کرد: این مهم را صاحبان رستوران‌ها و عرضه‌کنندگان غذا و ... باید مورد توجه قرار دهند و بدانند که روزی دست خداست و اگر کسی بخواهد با حرمت‌شکنی احکام الهی کسب روزی کند، یقیناً کار او بدون برکت خواهد بود که البته مسئولان نهادهایی چون ادارات اصناف و اماکن و دادستانی و ... باید بر فعالیت این دست مراکز در ایام ماه مبارک نظارت داشته باشند.

احمدی با استناد به آیه ۹۶ سوره مبارکه اعراف «وَلَوْ أَنَّ أَهْلَ الْقُرَىٰ آمَنُوا وَاتَّقَوْا لَفَتَحْنَا عَلَيْهِمْ بَرَكَاتٍ مِنَ السَّمَاءِ وَالْأَرْضِ»، بیان کرد: اگر آحاد جامعه به این باور برسند که اهل ایمان و تقوا شوند و حرمت دین خداوند را پاس بدارند، خداوند وعده داده است که برکات آسمان‌ها و زمین را به روی آنان باز کند و اگر اینگونه نباشد و انسان‌ها بر خلاف احکام و شعائر حرکت کنند، اقتضای خلقت عالم این است که جامعه با گرفتاری و بلیه مواجه خواهد شد و آرامش از جماعت انسان‌ها سلب می‌شود.

این کارشناس مسائل دینی تأکید کرد: انسان این ظرفیت را دارد که در جایگاه خلیفة‌اللهی قرار بگیرد و اگر شعائر الهی از سوی انسان‌ها حفظ شود، تربیت واقعی اتفاق می‌افتد و انسان مسیر تعالی و کمال را طی می‌کند؛ ثمره روزه‌داری نیز به تصریح آیه «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا كُتِبَ عَلَيْكُمُ الصِّيَامُ كَمَا كُتِبَ عَلَى الَّذِينَ مِنْ قَبْلِكُمْ لَعَلَّكُمْ تَتَّقُونَ» (بقره/183)، نائل شدن به تقوای الهی است و لذا برکات آسمان‌ها و زمین بر افراد و جامعه ساری و جاری خواهد شد.

برنامه‌های ستاد احیا برای تقلیل روزه‌خواری

احمدی در پاسخ به پرسشی مبنی بر برنامه‌های ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر چهارمحال‌وبختیاری برای مواجهه با موارد احتمالی حرمت‌شکنی ماه مبارک رمضان، گفت: رسالت ستاد ناظر بر فرهنگ‌سازی عمومی و مردمی است و لذا ستاد به‌طور مستقیم در این خصوص ورود ندارد بلکه خود مردم باید نسبت به معروف‌ها و منکرها در جامعه حساس باشند و موارد را تذکر دهند؛ البته ستاد نسبت به گزارشاتی که در مورد نهادها و دستگاه‌ها دریافت می‌کند مسئول پیگیری است چرا که قانون، مدیران دستگاه‌ها را مکلف به احیای معروف و رفع منکرها دانسته است و اگر خلاف این امر از سوی دستگاهی حادث شود، ستاد باید پیگیری کند.

دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر استان افزود: این ستاد وظیفه دارد که مردم را نسبت به معروف و منکر در جامعه حساس کند و اگر گزارش‌هایی از مردم به ستاد برسد، ما وظیفه داریم از طریق مسئولان تا حصول نتیجه پیگیری کنیم، لذا از این باب اگر گزارشی مبنی بر هنجارشکنی و عدم توجه به حرمت روزه‌داری از سوی مردم دریافت کنیم، موضوع را از طریق مسئولان پیگیری می‌کنیم تا دغدغه و مطالبه مردم پاسخ داده شود.

احمدی با تأکید بر اینکه امر به معروف و نهی از منکر با وجود شرایطی واجب است، گفت: قدم نخست برای این فرایض دینی آن است که آمر به معروف و ناهی از منکر خودشان معروف‌شناس و منکرشناس باشند، همچنین باید یقین حاصل شود که فرد هنجارشکن اصرار به گناه دارد و قرار است آن را تکرار کند که در این صورت امر به معروف و نهی از منکر واجب می‌شود. گاه ممکن است که اجرای این فرائض مشکل یا آفتی را متوجه شخص آمر یا ناهی کند اما این دلیلی بر ترک این فرائض و عقب‌نشینی نیست.

وی تأکید کرد: امر به معروف و نهی از منکر به عنوان واجبات دین اصول و قواعد، شیوه‌ها و شرایطی دارد که اگر فردی نمی‌داند باید یاد بگیرد، همانطور که مکلفیم اذکار نماز را یاد بگیریم و این فریضه الهی را به جای بیاوریم. از چندی پیش دوره‌های امر به معروف و نهی از منکر در مرکز استان و پنج شهرستان به صورت حضوری آغاز شده است و بعد از تعطیلات نوروز نیز همچنان ادامه دارد.

احمدی امر به معروف و نهی از منکر را به تصریح چندباره قرآن از جمله در آیه «وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِيَاءُ بَعْضٍ ۚ يَأْمُرُونَ بِالْمَعْرُوفِ وَيَنْهَوْنَ عَنِ الْمُنْكَرِ» (توبه/71) یک واجب شرعی خواند و افزود: کسی که منکری را مرتکب می‌شود حقی به گردن من دارد که اگر ادا نگردد و او را متوجه گناهش نکنم و تذکر ندهم، در قیامت باید پاسخگو باشم.

برکات تذکر آحاد مردم به حرمت‌شکنان احکام الهی

وی با تأکید بر اینکه تذکر عمومی ریشه بسیاری از گناهان را در جامعه می‌خشکاند و بسیار اثرگذار است، بیان کرد: متأسفانه این ذهنیت در افکار عمومی ایجاد شده که تذکر به هنجارشکنان و حرمت‌شکنان بی‌فایده است و راه به جایی نمی‌برد، حال آنکه باید تأکید کنم همین نگفتن‌‌ها باعث خواهد شد که زشتی‌ها و منکرات تبدیل به ارزش شوند و این برای جامعه خطرناک است.

احمدی با استناد به دیدگاه مقام معظم رهبری در خصوص اهمیت و ضرورت امر به معروف و نهی از منکر، گفت: ایشان قائلند که حتی اگر حرمت‌شکن احکام الهی «دو تا فحش هم به شما بدهد؛ برای خاطر امر خدا تحمل کنید». حضرت سیدالشهدا(ع) نیز در راه این فرائض دینی جان خود و اهل بیت و اصحاب و یارانشان را فدا کردند تا امر خدا جاری و ساری شود. لذا اگر مؤمن در راه احکام و فرائض دینی هزینه‌ای هم بدهد، موضوعیت دارد. مسئولان نظامی و امنیتی نیز به تعبیر رهبر معظم انقلاب موظفند از آمران به معروف و ناهیان از منکر حمایت کنند.

وی تأکید کرد: کار باید مردمی باشد و هر جا مردم وارد میدان شده و حساسیت نشان دادند، کار به سرانجام مطلوب رسید و هر جا مردم بی‌تفاوت شدند، دچار عقب‌ماندگی شدیم، لذا در مباحثی مانند حرمت‌شکنی عفاف و حجاب، روزه‌خواری، زیرمیزی، بی‌نمازی، تضعیف نظام اسلامی و ... اگر مردم حساسیت نشان دهند، شاهد تقلیل منکرات خواهیم بود اما در جایی که بی‌تفاوتی حادث شود، باب منکرات هم باز می‌شود. مثال این امر، پدیده شوم زیرمیزی است که تا چندسال قبل یک کار زشت و ناپسند در نگاه عمومی بود اما آنقدر در قبال این منکر بی‌تفاوت ماندیم که امروز علناً اتفاق می‌افتد و گویی به یک حق و ارزش تبدیل شده است و اگر زیرمیزی گرفته نشود، جای تعجب دارد.

این مدرس حوزه علمیه استان به فتنه‌ و اغتشاشات اخیر اشاره کرد و توضیح داد: در این مسئله نیز در جایی که مردم خط خود را از اغتشاشگران جدا کردند، آتش فتنه خاموش و ریشه گناهان خشکیده شد اما اگر مردم در راهپیمایی و ۱۳ آبان، ۹ دی و ۲۲ بهمن پرقدرت و پررنگ به صحنه نمی‌آمدند، قطعاً فتنه‌ها ادامه می‌یافت.

توصیه به آمران به معروف و ناهیان از منکر

احمدی افزود: اگر تمام دستگاه‌ها هم دست به دست‌ دهند اما مردم را در کنار خود نداشته باشند، هیچ کاری از پیش نمی‌رود و رهبر نیز حتی اگر اميرالمؤمنين(ع) باشد، اگر همراهی و اطاعت مردم را نداشته باشد، در اجرای احکام الهی و جاری ساختن حکومت اسلامی ناکام می‌ماند.

دبیر ستاد احیای امر به معروف و نهی از منکر استان تأکید کرد: کسی که قصد دارد شخص حرمت‌شکن ماه مبارک را نهی از منکر کند جا دارد تذکر بدهد و رد شود، همین بی‌تفاوت نبودن، تذکر دادن و عبور کردن کفایت می‌کند تا فرد هنجارشکن احساس امنیت برای ارتکاب گناه نداشته باشد، خود مردم باید حساس و مسئولیت‌پذیر باشند و اگر بی‌تفاوت باشند، روزه‌خواری علنی و بسیاری دیگر از گناهان در سطح جامعه عادی می‌شود.

احمدی در پایان گفت: اصل و اساس دین برای تربیت انسان‌هاست و به تعبیر امام راحل(ره)، «آنقدر که انسان غیر تربیت شده برای جوامع مضر است هیچ شیطانی و هیچ حیوانی و هیچ موجودی آن قدر مضر نیست و آنقدر که انسان تربیت شده برای جوامع مفید است هیچ ملائکه‌ای و هیچ موجودی آن قدر مفید نیست، اساس عالم بر تربیت انسان است»، همه احکام الهی و دینداری و تقوا در راستای تربیت انسان‌هاست که اگر فرد فرد ما مقید باشیم، هم تربیت فردی و هم تربیت اجتماعی محقق خواهد شد و جامعه به سمت تمدن‌سازی و ظهور حضرت ولی‌عصر(عج) گام بر می‌دارد.